امامت‌پدیا

بحث:غیبت در مباحث مرتبط با امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)

نویسنده: آقای قاضی زاده

پاسخ تفصیلی

معنی لغوی و اصطلاحی غیب

معانی غیبت امام زمان (ع)

غیبت شخص (غیبت جسمانی)

  1. امام رضا (علیه لسلام) فرمودند: «جسم امام عصر دیده نمی‏‌شود و به اسم خویش نامیده نمی‌‏شود»[۴].[۵]
  2. امام صادق(ع) این چنین فرمودند: «پنجمین فرزند هفتمین امام جسمش از شما پنهان می‏‌شود و نام بردن از او برای شما جایز نیست»[۶].[۷]
  3. داود بن قاسم می‌گوید از امام هادی(ع) شنیدم که فرمود: «جانشین پس از من حسن است. پس چگونه خواهید بود با جانشین پس از جانشین؟ عرض کردم: خدا مرا قربانت گرداند برای چه؟ فرمود: همانا شما شخص او را نمی‌بینید»[۸].[۹]
  4. در نقلی دیگر امام صادق (علیه لسلام) فرمودند: «هرکس به تمامی ائمه اقرار کند و مهدی(ع) را انکار نماید مثل کسی است که به تمامی پیامبران اعتراف کرده اما آخرین فرستاده خداوند رسول گرامی اسلام را انکار کرده است. از آن حضرت پرسیده شد: ای فرزند رسول خدا، مهدی(ع) از کدامین فرزندان شماست؟ آن حضرت فرمود: پنجمین از فرزندان هفتم است. شخص او از شما پنهان می‌شود»[۱۰].
  1. غیبت جسمانی حضرت به دلیل نامرئی بودن امام عصر: به این معنی که امام روی زمین زندگی می‌کند و به جاهای مختلف می‌رود و از احوالات و رفتار شیعیان مطلع می‌شود ولی هیچ‌کس وجود حضرت را با چشمان ظاهری نمی‌بیند، مثل حضرت خضر که امام رضا (علیه لسلام) درباره ایشان فرمودند: «خضر آب حیات نوشیده، تا نفخ صور زنده است، او به نزد ما می‌آید و سلام می‌دهد، ما صدای او را می‌شنویم... و در هر سال در مراسم حج حاضر است... ولی ما او را نمی‌بینیم»[۱۳].[۱۴] البته این نوع از غیبت امام، به منزلۀ این نیست که امام جسمی نامرئی مثل فرشتگان، ارواح و جنّ دارد[۱۵]؛ چنانکه پیروان شیخیه معتقدند امام عصر در زمان غیبت در عالمی روحانی و مجرد به نام (هورقلیا) و در شهری به نام (جابلقا و جابرسا) که منقطع از عالم ماده و با بدن غیرعنصری است زندگی می‌کند به همین جهت، ایشان در این دوران از عوارض طبیعی، مثل پیری ناشی از طول عمر و... به دور است. روشن است بر اساس این مبنا غیبت امام عصر دارای ماهیتی کاملاً غیرطبیعی و به معنای خروج از زندگی عادی و استقرار در شرایط غیرمعمول و عالمی متفاوت با این عالم است. آنان این فرضیه را تنها راه نجات برای حل مسأله طول عمر امام زمان در دوران غیبت پنداشته‌اند. در حالی که این نوع تلقی نسبت به پدیده غیبت با تفاسیر مبهم و اصطلاحات نامفهومی که در دیدگاه شیخیه دیده می‌شود، از دو جهت مخدوش و غیرقابل پذیرش است: یکی اینکه در متون دینی ما هیچ دلیلی بر اثبات ادعا (بدن هور قلیایی) و امثال آن وجود ندارد و نیز این مدعا، منافات با پیشوایی امام دارد؛ زیرا این نگاه سنخیت لازم میان امام و مأموم را از بین می‌‌برد چراکه امام در این فرض همانند یک فرشته است و بدیهی است که فرشتگان الهی، نمی‌توانند الگو و پیشوای آدمیان باشند[۱۶].
  2. غیبت جسمانی حضرت به دلیل تصرف در چشمان مردم: در این فرض دیده نشدن حضرت مهدی(ع) به خاطر دخل و تصرّف ایشان در چشمان مردم است. در این مورد نیز نیاز به اعجاز و قدرت الهی است تا ایشان در اجتماعات و تجمّعات مردم، دیده نشوند؛ چنانکه در قرآن به مواردی اشاره شده که با معجزه الهی، افرادی نمی‌توانستند یک موجود قابل رؤیت را مشاهده کنند مانند آیۀ  وَجَعَلْنَا مِن بَيْنِ أَيْدِيهِمْ سَدًّا وَمِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَيْنَاهُمْ فَهُمْ لاَ يُبْصِرُونَ [۱۷].[۱۸] در مورد ندیدن امام عصر توسط مردم هم همین جریان وجود دارد یعنی خداوند میان رسیدن صورت نوری صادر شده از جسم حضرت مهدی(ع) و آنچه که حوّاس پنج‌گانه دریافت می‌کند چیزی حایل می‌‌کند و نمی‌گذارد بیننده امام را رؤیت کند[۱۹].

غیبت شخصیت (غیبت معرفتی)

  1. ادله نقلی: نایب دوم امام عصر شیخ محمد بن عثمان عمروی نقل کرده است که: به خدا سوگند امام عصر هر ساله در موسم حج حضور دارد، مردم را می‌‌بینند و می‌‌شناسد ولی مردم همچنان که او را می‌‌بینند اما او را نمی‌شناسند[۲۳].[۲۴]
  2. ادلۀ عقلی: معجزه زمانی اتفاق می‌‌افتد که اثبات حق متوقف بر آن باشد، ولی اگر بدون‏ معجزه اثبات حق ممکن باشد، دیگر لزومی برای ایجاد معجزه نیست. در موضوع غیبت امام عصر حفظ و بقای حضرت برای مدت طولانی از معجزات الهی است ولی زمانی که امام می‌‌تواند در بین مردم حضور داشته باشد و مردم هم به صورت طبیعی از هویت و شخصیت امام بی خبر باشد دیگر احتیاج به معجزه نیست تا خداوند شخصیت امام را پنهان کند چراکه این امر بدون عمل معجزه‌آسا و به صورت طبیعی واقع می‌‌شود[۲۵].

غیبت شخص و غیبت شخصیت

جزئی بودن غیبت امام

نتیجه گیری

پانویس

  با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ بالادستان، محمد امین؛ حائری‌‎پور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۹۶ ـ ۹۷؛ نویسندگان آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۱۹.
  2. ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص۸۸ ـ ۹۰.
  3. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ نویسندگان آفتاب مهر، ج۱، ص ۱۱۹.
  4. ↑ «لَا یُرَی جِسْمُهُ وَ لَا یُسَمَّی بِاسْمِه‏»؛ کمال الدین، ۳۷۰.
  5. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۷۸، ۱۷۹.
  6. ↑ «الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ السَّابِعِ یَغِیبُ عَنْکُمْ شَخْصُهُ وَ لَا یَحِلُّ لَکُمْ تَسْمِیَتُه»؛‏ کمال الدین، ۳۳۳.
  7. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۷۸، ۱۷۹.
  8. ↑ «الْخَلَفُ مِنْ بَعْدِیَ الْحَسَنُ فَکَیْفَ لَکُمْ بِالْخَلَفِ مِنْ بَعْدِ الْخَلَفِ فَقُلْتُ وَ لِمَ جَعَلَنِیَ اللَّهُ فِدَاکَ فَقَالَ إِنَّکُمْ لَا تَرَوْنَ شَخْصَهُ»؛ کافی، ج ۱، ص ۳۲۸.
  9. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰.
  10. ↑ «مَنْ أَقَرَّ بِجَمِیعِ الْأَئِمَّةِ وَ جَحَدَ الْمَهْدِیَ‏ کَانَ‏ کَمَنْ‏ أَقَرَّ بِجَمِیعِ‏ الْأَنْبِیَاءِ وَ جَحَدَ مُحَمَّداً(ص) نُبُوَّتَهُ فَقِیلَ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَنِ الْمَهْدِیُّ مِنْ وُلْدِکَ قَالَ الْخَامِسُ مِنْ وُلْدِ السَّابِعِ یَغِیبُ عَنْکُمْ شَخْصُهُ وَ لَا یَحِلُّ لَکُمْ تَسْمِیَتُهُ‏»؛ شیخ طوسی، کتاب الغیبة، ص ۳۳۳، ح ۱.
  11. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰.
  12. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴.
  13. ↑ مجلسی، بحار الانوار،(تهران، کتابفروشی اسلامی، چاپ سوم)، ج ۵۱، ص ۲۲۱ و ۲۲۲.
  14. ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۷۹-۱۸۲؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۷۸، ۱۷۹؛ بالادستان، محمد امین؛ حائری‌‎پور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۹۶ ـ ۹۷.
  15. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰.
  16. ↑ ر.ک: صمدی، قنبر علی، آخرین منجی، ص۸۸ ـ ۹۰.
  17. ↑ «و ما پیش رویشان سدّی و پشت سرشان سدّی نهاده‌ایم و (دیدگان) آنان را فرو پوشانده‌ایم چنان که (چیزی) نمی‌بینند» سوره یس، آیه ۹.
  18. ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۷۹-۱۸۲؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰.
  19. ↑ ر.ک: موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۷۹-۱۸۲.
  20. ↑ «إِنَّ فِی صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ سنن [سُنَناً] مِنَ الْأَنْبِیَاءِ(ع)سُنَّةً مِنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ وَ سُنَّةً مِنْ عِیسَی وَ سُنَّةً مِنْ یُوسُفَ وَ سُنَّةً مِنْ مُحَمَّدٍ ص‏ فَأَمَّا سُنَّتُهُ مِنْ مُوسَی بْنِ عِمْرَانَ فَخَائِفٌ یَتَرَقَّبُ وَ أَمَّا سُنَّتُهُ مِنْ عِیسَی فَیُقَالُ فِیهِ مَا قِیلَ فِی عِیسَی وَ أَمَّا سُنَّتُهُ مِنْ یُوسُفَ فَالسِّتْرُ یَجْعَلُ اللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْخَلْقِ حِجَاباً یَرَوْنَهُ وَ لَا یَعْرِفُونَهُ وَ أَمَّا سُنَّتُهُ مِنْ مُحَمَّدٍ ص فَیَهْتَدِی بِهُدَاهُ وَ یَسِیرُ بِسِیرَتِه»؛‏ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، باب ۳۳، حدیث ۴۶، ص۳۵۱.
  21. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴؛ موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۷۹ـ۱۸۲؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۷۸، ۱۷۹؛ بالادستان، محمد امین؛ حائری‌‎پور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۹۶ ـ ۹۷.
  22. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴.
  23. ↑ غیبت شیخ طوسی، ۲۲۱.
  24. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴.
  25. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴.
  26. ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰.
  27. ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۵۲۲.
  28. ↑ ر.ک: صدر، سید محمد، تاریخ غیبت کبری، ص۴۷-۵۴. موسوی‌نسب، سید جعفر، دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۱۷۹ ـ ۱۸۲؛ سلیمیان، خدامراد، پرسمان مهدویت، ص ۶۵ ـ ۷۰؛ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۲، ص۱۷۸، ۱۷۹؛ بالادستان، محمد امین؛ حائری‌‎پور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۹۶ ـ ۹۷.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=بحث:غیبت_در_مباحث_مرتبط_با_امام_مهدی_به_چه_معناست؟_(پرسش)&oldid=346829»
بازگشت به صفحهٔ «غیبت در مباحث مرتبط با امام مهدی به چه معناست؟ (پرسش)».