بنی تراغم بن معاویه

مقدمه

این طایفه - که از افراد آن با نسبت «التراغمی» نام برده می‌‌شود -^[۱] در شمار اعراب کهلانی^[۲] و از شاخه‌های بنی سکون بن اشرس بن کنده هستند که نسب از تراغم بن معاویة بن ثعلبة بن عقبة بن سکون بن اشرس بن کندة بن عفیر می‌‌برند^[۳]. نام اصلی تراغم را - که قرائت صحیح آن را برخی «تُراغِم»^[۴] و بعضی دیگر «تَراغِم»^[۵] دانسته‌اند - «مالک» گفته‌اند^[۶]. منابع، در توضیح علت شهرت یافتن او به این صفت بر این اعتقادند که تُراغِم از باب تفاعل از «المراقمه» به معنای انجام عملی که به ترک دوستان و همنشینان منتهی شود، است. به فرد مهاجر هم، چون قوم خود را ترک می‌‌کند «راغم قومه» گفته می‌‌شود. بر این اساس، این احتمال که مهاجرت مالک و فرزندانش به مکانی دیگر و ترک قوم خود، موجب خوانده شدن آنان بدین نام باشند، دور از ذهن نیست^[۷] از معروفترین شعب و شاخه‌های بنی تراغم می‌‌توان از بنی شقیص (حارث) بن سیار بن شجاع بن عوف بن تراغم یاد کرد^[۸]. بنی شقیص - که ابن کلبی (م ۲۰۴) از او با نام و نسب سقیص (حارث) بن سوار بن شجاع بن عوف بن تراغم یاد کرده -^[۹] به بنی عامر الاجدر از شاخه‌های بنی‌کلب پیوستند و نسب از آنها گرفتند^[۱۰].

به نظر می‌‌رسد بنی تراغم نیز بمانند دیگر طوایف کنده، نخست در منطقه حضرموت یمن ساکن بودند^[۱۱] اما پس از اسلام و در پی فتوحات اسلامی، جمعی از آنان به مناطق مفتوحه از جمله شام^[۱۲] به‌ویژه حمص^[۱۳] و دمشق^[۱۴] و نیز بلاد جزیره^[۱۵] کوچ کردند. برخی مصادر هم، از سکونت جمعی از ایشان در بلاد عجم خبر داده‌اند^[۱۶].

از رجال و معاریف بنام جاهلی این قوم -علاوه بر سقیص بن سوار^[۱۷] یا به نقلی شقیص بن سیار بن شجاع بن عوف بن تراغم^[۱۸] که در متن به نام او پرداخته شد، - می‌‌توان از عدی بن حمار - به نقلی عدی بن یزید - بن حمار بن عباد بن سلمة بن عوف بن تراغم (مالک) بن معاویة بن ثعلبة بن عقبة بن سکون معروف به «الجون» از شعرای جاهلی^[۱۹] و أوس معروف به «سلقم» بن عبداللّه بن مالک بن سلمة بن عوف بن تراغم از شخصیت‌های همراه امری‌ء القیس بن حجر در سفر به بلاد روم^[۲۰] یاد کرد.

از بزرگترین شخصیت‌های این طایفه در دوران اسلامی باید از سلمة بن نفیل سکونی تراغمی نام برد. وی از مشاهیر اصحاب ساکن شام^[۲۱] و از محدثان^[۲۲] این سامان است که روایاتی از رسول خداa در موضوع «مائده آسمانی»^[۲۳] و «اسب»^[۲۴] از وی نقل گردیده است. ابوبحریه عبدالله بن قیس کندی تراغمی حمصی نیز از دیگر مشاهیر بنی تراغم است^[۲۵]. او را از راویان حدیث^[۲۶] و از تابعین^[۲۷] و به نقل «ذهبی» از کبار آنان^[۲۸] گفته‌اند. ابوبحریّه در روایتی خود را در شمار نخستین گروه‌های سپاه اسلام که به بلاد روم وارد شدند معرفی کرده است^[۲۹]. ابومسلم سلمة بن عیار بن حصن تراغمی^[۳۰] و ابوحذیفه حصن بن عبدالرحمن تراغمی^[۳۱] هم در شمار معاریف برجسته بنی تراغم و از راویان و محدثان اخبار قرار گرفته‌اند.^[۳۲]

منابع

حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت

پانویس

↑ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۲-۳۳؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۲۱۱.
↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۶.
↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴. نیز ر.ک: سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۴۸۳.
↑ ابن درید، الاشتقاق، ص۳۷۲.
↑ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۲-۳۳؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۲۱۱.
↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴؛ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۲۱۱.
↑ ر.ک: ابن درید، الاشتقاق، ص۳۷۲؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۵۵-۴۵۶.
↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۱، ص۵۶-۵۷؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۶۰۲.
↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۵.
↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۵؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۱، ص۵۶-۵۷.
↑ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۶۴۲؛ زبیدی، تاج العروس، ج۱۶، ص۷۴.
↑ ر.ک: بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴، ص۷۱؛ ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، ص۸۸؛ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳.
↑ ر.ک: ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۶۴۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۴۸۳؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۶، ص۵۱۱.
↑ ر.ک: ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۳۶۰.
↑ ر.ک: هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴.
↑ بامطرف، الجامع(جامع شمل أعلام المهاجرین المنتسبین إلی الیمن و قبائلهم)، ج۱، ص۲۵۰.
↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۵.
↑ بکری، معجم ما استعجم، ج۱، ص۵۶-۵۷؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۶۰۲.
↑ آمدی، المؤتلف والمختلف فی اسماء الشعراء، ص۱۱۶؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۲، ص۵۴۸.
↑ هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۳۷۲؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۵۵. بر اساس نقل ابن کلبی، او و قومش در شمار بنی تغلبی‌های بلاد جزیره به شمار آمده‌اند. (هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴)
↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴، ص۷۱؛ ابن ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۴، ص۱۷۳؛ ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، ص۸۸؛ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۶۴۲.
↑ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۷، ص۵۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۴۸۳.
↑ احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۴، ص۱۰۴؛ ابویعلی الموصلی، مسند ابویعلی، ج۱۲، ص۲۷۰-۲۷۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۴، ص۴۴۸.
↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴، ص۷۱؛ نسائی، سنن نسائی، ج۶، ص۲۱۴-۲۱۵؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۷، ص۵۲.
↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳۲، ص۱۰۸؛ المزی، تهذیب الکمال، ج۳۳، ص۶۴؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۹۴.
↑ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۶، ص۵۱۱؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۷، ص۴۱.
↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۲۰۸؛ العجلی، معرفة الثقات، ج۲، ص۳۸۶.
↑ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۹۴.
↑ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۷، ص۴۱. نیز ر.ک: محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۱۱۲ (ذیل حوادث سال ۲۰ هجری)؛ ابن حبان، الثقات، ج۲، ص۲۲۰.
↑ ابن حبان، الثقات، ج۸، ص۲۸۴.
↑ ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۳۶۰؛ المزی، تهذیب الکمال، ج۶، ص۵۱۰-۵۱۱.
↑ حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت

[1] سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۲-۳۳؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۲۱۱.

[2] هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۳۶.

[3] هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴. نیز ر.ک: سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۴۸۳.

[4] ابن درید، الاشتقاق، ص۳۷۲.

[5] سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۲-۳۳؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۲۱۱.

[6] هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴؛ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ج۱، ص۲۱۱.

[7] ر.ک: ابن درید، الاشتقاق، ص۳۷۲؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۵۵-۴۵۶.

[8] بکری، معجم ما استعجم، ج۱، ص۵۶-۵۷؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۶۰۲.

[9] هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۵.

[10] هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۵؛ بکری، معجم ما استعجم، ج۱، ص۵۶-۵۷.

[11] ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۶۴۲؛ زبیدی، تاج العروس، ج۱۶، ص۷۴.

[12] ر.ک: بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴، ص۷۱؛ ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، ص۸۸؛ سمعانی، الانساب، ج۳، ص۳۳.

[13] ر.ک: ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۶۴۲؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۴۸۳؛ ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۶، ص۵۱۱.

[14] ر.ک: ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۳۶۰.

[15] ر.ک: هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴.

[16] بامطرف، الجامع(جامع شمل أعلام المهاجرین المنتسبین إلی الیمن و قبائلهم)، ج۱، ص۲۵۰.

[17] هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۵.

[18] بکری، معجم ما استعجم، ج۱، ص۵۶-۵۷؛ عمر رضا کحاله، معجم قبائل العرب، ج۲، ص۶۰۲.

[19] آمدی، المؤتلف والمختلف فی اسماء الشعراء، ص۱۱۶؛ ابن ماکولا، اکمال الکمال، ج۲، ص۵۴۸.

[20] هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴؛ ابن درید، الاشتقاق، ص۳۷۲؛ عوتبی صحاری، الانساب، ج۱، ص۴۵۵. بر اساس نقل ابن کلبی، او و قومش در شمار بنی تغلبی‌های بلاد جزیره به شمار آمده‌اند. (هشام بن محمد کلبی، نسب معد و الیمن الکبیر، ج۱، ص۱۹۴)

[21] بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴، ص۷۱؛ ابن ابی‌حاتم، الجرح و التعدیل، ج۴، ص۱۷۳؛ ابن حبان، مشاهیر علماء الامصار، ص۸۸؛ ابن عبد البر، الاستیعاب فی معرفة الاصحاب، ج۲، ص۶۴۲.

[22] طبرانی، المعجم الکبیر، ج۷، ص۵۱؛ ابن اثیر، اسد الغابه فی معرفة الصحابه، ج۲، ص۴۸۳.

[23] احمد بن حنبل، مسند احمد، ج۴، ص۱۰۴؛ ابویعلی الموصلی، مسند ابویعلی، ج۱۲، ص۲۷۰-۲۷۱؛ حاکم نیشابوری، المستدرک، ج۴، ص۴۴۸.

[24] بخاری، التاریخ الکبیر، ج۴، ص۷۱؛ نسائی، سنن نسائی، ج۶، ص۲۱۴-۲۱۵؛ طبرانی، المعجم الکبیر، ج۷، ص۵۲.

[25] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۳۲، ص۱۰۸؛ المزی، تهذیب الکمال، ج۳۳، ص۶۴؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۹۴.

[26] ذهبی، تاریخ الاسلام، ج۶، ص۵۱۱؛ ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۷، ص۴۱.

[27] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۷، ص۲۰۸؛ العجلی، معرفة الثقات، ج۲، ص۳۸۶.

[28] ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۴، ص۵۹۴.

[29] ابن حجر عسقلانی، الاصابه فی تمییز الصحابه، ج۷، ص۴۱. نیز ر.ک: محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۴، ص۱۱۲ (ذیل حوادث سال ۲۰ هجری)؛ ابن حبان، الثقات، ج۲، ص۲۲۰.

[30] ابن حبان، الثقات، ج۸، ص۲۸۴.

[31] ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۳۶۰؛ المزی، تهذیب الکمال، ج۶، ص۵۱۰-۵۱۱.

[32] حسینی ایمنی، سید علی اکبر، مکاتبه اختصاصی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

[۲۵]

[۲۶]

[۲۷]

[۲۸]

[۲۹]

[۳۰]

[۳۱]

[۳۲]