تقیه در معارف و سیره رضوی

مقدمه

در لغت از ریشه «وقایه» و به معنی «حفظ جان یا شرف و آبرو یا مال از خطر است، از طریق اظهار کردن عقیده یا عملی که بر خلاف مذهب او و موافق با مذهب دیگری است». و در اصطلاح شرعی عبارت است از: «جلوگیری از ضرری که ممکن است از جانب دیگری به انسان برسد از طریق موافقت کردن قولی یا فعلی با او، در امری که بر خلاف حق است»^[۱].

تاریخ شیعه نشان دهنده این حقیقت تلخ است که پیوسته از طرف حکومت‌های ستمکار در جهان اسلام که طرفدار مذاهب غیر شیعی بوده‌اند، تحت فشار بوده و مورد انواع شکنجه‌ها و ظلم و ستم‌ها قرار گرفته‌اند، این وضعیت در دوران ائمه معصوم (ع) که حکومت‌های اموی و عباسی بر اریکه قدرت سیاسی قرار داشتند بسیار شدید و هولناک بود. هر گونه آزادی سیاسی و اجتماعی از شیعیان سلب شده بود، و در مواردی حتی ارتباط با خاندان علوی بزرگ‌ترین جرم سیاسی به شمار می‌رفت.

در دوران «امامت امام رضا (ع)»، کسانی بودند که تحت تأثیر ویژگی‌های شخصیتی و معنوی امام (ع) قرار می‌گرفتند و از روشی که داشتند سر می‌تافتند و دل در حریم امام (ع) می‌سپردند. آنها مشتاقانه امام (ع) را دوست می‌داشتند و نسبت به ایشان ارادت پیدا می‌کردند. بودند بزرگانی که حتی در دستگاه خلافت عباسی، به خلیفه خدمت می‌کردند و در عین حال شیعه و اراتمند به خاندان اهل بیت‌(ع) بودند. نمونه بارز آنها زبیده همسر هارون الرشید بود که او مذهب شیعه داشت و به خاندان اهل بیت (ع) ارادت می‌ورزید، اما تقیه می‌نمود^[۲]. مأمون دختر عمویی داشت که در دستگاه خلافت بود و رابطه خوبی با مأمون داشت ولی در عین حال نسبت به امام رضا (ع) ارادت خاصی داشت و او نیز در رفتارش تقیه می‌نمود^[۳].

در باب تقیه امام رضا (ع) می‌فرمایند: «کسی‌که از گناهان پرهیز ندارد، دین ندارد و کسی که از تقیه استفاده ننماید، ایمان ندارد. گرامی‌ترین شما در نزد خداوند، داناترین شما به تقیه است».

از امام رضا (ع) سوال شد: «یابن رسول الله (ص)! تقیه تا چه زمانی لازم است؟ ایشان فرمودند: تا قیام قیامت، هر آنکه تا پیش از خروج قائم ما، تقیه را ترک کند، از ما نیست»^[۴]^[۵]

منابع

محمدی، حسین، رضانامه

پانویس

↑ رسالة التقیه شیخ انصاری.
↑ تنقیح المقال، ج۳، ص۷۰.
↑ عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۴۰، ص۳۴۸.
↑ وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۴۶۶.
↑ محمدی، حسین، رضانامه ص ۱۸۷.

[1] رسالة التقیه شیخ انصاری.

[2] تنقیح المقال، ج۳، ص۷۰.

[3] عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۴۰، ص۳۴۸.

[4] وسائل الشیعه، ج۱۱، ص۴۶۶.

[5] محمدی، حسین، رضانامه ص ۱۸۷.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]