دعای سلامتی امام زمان

متن دعا

« اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِيِّكَ فُلَانِ بْنِ فُلَان‏ (الْقَائِمِ بِأَمْرِكَ- مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْمَهْدِيِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ أَفْضَلُ الصَّلَاةِ وَ السَّلَامِ) فِي هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِي كُلِّ سَاعَةٍ وَلِيّاً وَ حَافِظاً وَ قَائِداً وَ نَاصِراً وَ دَلِيلًا وَ مُؤَيِّداً حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فِيهَا طُولًا »^[۱].^[۲]

چند نکته

۱. مرحوم کلینی در کتاب شریف کافی و مرحوم شیخ طوسی در کتاب تهذیب این دعا را در کتاب الصوم، باب دعا در دهه آخر ماه مبارک رمضان در اعمال شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان آورده‌اند. همچنین مرحوم ابن مشهدی در کتاب مزار در اعمال شب بیست وسوم ماه مبارک رمضان و مرحوم سید بن طاووس در کتاب اقبال، باب ۴، فصل ۲۶ این دعا را بیان کرده‌اند.

۲. درباره این که این دعا از سوی امام معصوم (ع) صادر شده، هیچ شکی نیست. اما شخص معصوم مشخص نشده است. همچنین در تهذیب تعبیر عَنِ الصَّادِقِين‏ و در سایر منابع تعبیر عَنِ الصَّالِحِينَ آمده است.

۳. تأکید حضرت بر مداومت بر این دعا بسیار قابل توجه است، ایشان در این باره می‌‌فرماید: این دعا را در شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در حال سجده، ایستاده، نشسته و در تمام ماه رمضان و در طول عمرت هر گاه یادت بود («وَ كَيْفَ أَمْكَنَكَ وَ مَتَى حَضَرَكَ مِنْ دَهْرِك‏») هر چه که می‌‌توانی تکرار کن.

۴. گرچه در نقل مرحوم کلینی و مرحوم شیخ طوسی به نام حضرت تصریح نشده است؛ اما با توجه به نشانه‌های موجود در متن دعا و تصریح سید بن طاووس به نام حضرت، هیچ شکی باقی نمی‌ماند که مقصود از فلان بن فلان، حضرت مهدی (ع) است. در فراز پایانیِ آن می‌‌خوانیم: "...تا او را به صورتی که خوشایند اوست و همه از او فرمانبری می‌‌نمایند ساکن (حاکم) زمین گردانیده، و مدّت زمان طولانی در آن بهره‌مند سازی". طبعاً آن امامی که درباره او وعده قطعی داده شده که روزی بر تمام عالم حاکم خواهد شد و حکومت عدالت محور او زمانِ طولانی اداره خواهد داشت، کسی جز حضرت مهدی (ع) نیست. دلیل عدم تصریح به نام حضرت مهدی (ع) با توجه به شرائط سیاسی - اجتماعی دوران غیبت صغری و حرمت تصریح امام زمان (ع) در آن دوران، کاملاً آشکار خواهد شد.

۵. شیوه قرائت این دعا بنابر بیان امام معصوم (ع) این گونه است که ابتدا حمد و ستایش الهی، سپس درود و سلام بر محمد (ص) و اهل بیت طاهرینش (ع) انجام گیرد و سرانجام این دعا قرائت گردد.

۶. دعا برای سلامتی حضرت به چه معناست؟ مگر خداوند متعال حافظ و نگهدار ایشان نیست؟ آیا امام بیمار می‌‌شود؟ پاسخِ این سؤال با اشاره به چند نکته روشن می‌‌گردد:

امام زمان (ع) همانند حجت‌های الهی دیگر ممکن است دچار عوارض جسمی شده و بیمار گردند؛ مانند بیماری حضرت رسول (ص)^[۳] و بیماری امام علی (ع) در جنگ خیبر^[۴] و امام سجاد (ع) در کربلا^[۵] و موارد دیگر.
وجود ظلم وستم فراوان در عالم، مصیبت‌هایی که بر آباء و اجداد طاهرین امام مهدی (ع) وارد شده، به ویژه مصیبت‌های حضرت صدیقه طاهره (س) و امام حسین (ع) و از سوی دیگر اعمال ناشایست ما و غفلت و کوتاهی هایمان، همه و همه، غم و اندوه فراوانِ امام را به دنبال دارد، آن چنان که اگر عنایت و استمداد خداوند نبود، ایشان تا به حال از شدت مصیبت جان داده بود. در نتیجه داشتن دغدغه سلامتی برای امام زمان (ع) و دعا برای این مهم، از ویژگی‌های منتظران است.
دعایِ ما برای سلامتی امام نشانگر علاقه و اردات ما به اوست. که طبعاً اگر درباره حال امام زمانِ خود بی‌توجه باشیم، باید در ایمان و علاقه خود تجدید نظر کنیم.
از همه مهمتر این که خود اهل بیت (ع) از ما خواستهاند تا برای سلامتی امام زمانِ خود دعا کنیم. در همین دعا و در دعای زمان غیبت که از ناحیه مقدسه صادر شده، سلامتی حضرت را از خداوند درخواست می‌‌کنیم^[۶].

نتیجه سخن اینکه گرچه خداوند متعال از حجت خود نگهداری می‌‌کند؛ اما از آنجایی که اراده خدای حکیم بر این تعلق گرفته است که نظام اسباب و مسببات در این عالم حاکم باشد، قطعاً دعای منتظران و عاشقان حضرتش دارای اثر و فایده خواهد بود.

۷. در این دعا ابتدا از خداوند، شش مسأله برای امام زمان (ع) درخواست می‌‌کنیم و می‌‌گوییم خدایا! در این لحظه و در هر لحظهای؛ سرپرست، نگهدار، پیشوا، یاور، راهنما و دیدبانِ ولیّت، حضرت مهدی باش که درود تو بر او و پدرانش باد. سپس این خواسته‌ها را افزون بر دوران غیبت، برای دوران ظهورِ حضرت مهدی (ع) نیز می‌‌خواهیم.

۸. در تعبیر «كُنْ لِوَلِيِّك‏...وَلِيّاً» ولیّ اول به معنای عهده‌دار کار^[۷] و ولیّ دوم به معنای یاری کننده است. پس عبارت را باید به این ترتیب معنا کرد: "بار خدایا درباره کسی که از سوی تو عهده دار امور است، ناصر و یاور باش".

۹. تعبیرِ «حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعاً» به چه معناست؟ مگر حضرت مهدی (ع)، بر روی زمین ساکن نیستند؟!

پاسخ: تعبیر «حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ» یک اصطلاح است و به معنای حاکم شدن و قدرت یافتن است. وقتی کفار انبیاء را تهدید می‌‌کردند که "شما را از سرزمین خودمان بیرون خواهیم کرد، مگر اینکه به کیش ما بازگردید". پس پروردگارشان به آنان وحی کرد که حتماً ستمگران را هلاک خواهیم نمود ﴿ وَ لَنُسْكِنَنَّكُمُ الْأَرْضَ مِنْ بَعْدِهِم‏ ﴾ ^[۸]. یعنی با نابودی ستمگران، شما وارث آنها خواهید شد و به عبارت دیگر تعبیرِ «حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ»، بیانگر همان تعبیر ﴿أَنَّ الْأَرْضَ يَرِثُها عِبادِيَ الصَّالِحُونَ‏﴾^[۹] و همچنین تعبیر ﴿لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْض‏﴾^[۱۰] است.

۱۰. «طَوْعاً» مصدر و به معنای اسم فاعل است. در قرآن کریم آمده است: ﴿ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعِين‏﴾^[۱۱] و به معنای اطاعت و فرمانبرداری است؛ بنابراین حال برای «أَرْضَكَ» است نه برای ضمیر فاعلی یا ضمیر مفعولی؛ آن چنان که برخی گمان کرده‌اند^[۱۲]. آن چه مفقود است، مطیع بودن خداوند یا امام زمان نیست؛ بلکه مطیع بودن امت است که سبب غیبت امام نیز گردیده است. پس در این فراز از خداوند می‌‌خواهیم که (اهل) زمین مطیع و فرمانبردار حضرت مهدی (ع) شوند که قطعاً در این صورت ظهور واقع خواهد شد.

۱۱. در فراز پایانی از خداوند می‌‌خواهیم که دوران اقتدار و حاکمیت ایشان، دورهای طولانی باشد تا بشر طعم شیرین عدالت و حاکمیت توحید را به خوبی بچشد و در راه عبودیت خالصانه خداوند نهایت بهره را ببرد^[۱۳].

منابع

اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی

پانویس

↑ "خدایا! در این لحظه و در تمام لحظات، سرپرست و نگاهدار و راهبر و یاری گر و راهنما و دیدبان ولیّت حضرت حجّه بن الحسن باش که درودهای تو بر او و بر پدرانش باد. تا او را به صورتی که خوشایند اوست و همه از او فرمانبری می‌نمایند ساکن (حاکم بر) زمین گردانیده و مدّت زمان طولانی در آن بهره‌مند سازی"؛ کلینی، کافی، ج۴، ص۱۶۲، و طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۰۳و مجلسی، بحارالانوار، ج۹۴، ص۳۴۹و ابن طاووس، ادب حضور، ص۹۹.
↑ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۳۶-۳۷.
↑ شیخ صدوق، خصال، ج۲، ص۴۱۲.
↑ مفید، امالی، ص۵۷، مجلس ۷.
↑ ابو مخنف، وقعه الطف، ص۱۹۷.
↑ «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَك‏...وَ احْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِكَ الَّذِي لَا يَضِيعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِهِ»؛ (شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۱۳).
↑ واژه «ولیّ» معانی زیادی دارد؛ از جمله به معنای « کلُّ من وَلِیَ امراً » و همچنین به معنای ناصر و... می‌‌باشد.
↑ و قطعاً شما را پس از ایشان در آن سرزمین سکونت خواهیم داد؛ سوره ابراهیم: ۱۳ و ۱۴.
↑ سوره انبیاء: ۱۰۵.
↑ سوره نور: ۵۵.
↑ سوره فصلت: ۱۱.
↑ احمدی جلفائی، فصل نامه علمی – ترویجی انتظار موعود، شماره ۱۸، ص۲۵۷.
↑ اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۳۷ ـ ۴۱.

[1] "خدایا! در این لحظه و در تمام لحظات، سرپرست و نگاهدار و راهبر و یاری گر و راهنما و دیدبان ولیّت حضرت حجّه بن الحسن باش که درودهای تو بر او و بر پدرانش باد. تا او را به صورتی که خوشایند اوست و همه از او فرمانبری می‌نمایند ساکن (حاکم بر) زمین گردانیده و مدّت زمان طولانی در آن بهره‌مند سازی"؛ کلینی، کافی، ج۴، ص۱۶۲، و طوسی، تهذیب الاحکام، ج۳، ص۱۰۳و مجلسی، بحارالانوار، ج۹۴، ص۳۴۹و ابن طاووس، ادب حضور، ص۹۹.

[2] اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۳۶-۳۷.

[3] شیخ صدوق، خصال، ج۲، ص۴۱۲.

[4] مفید، امالی، ص۵۷، مجلس ۷.

[5] ابو مخنف، وقعه الطف، ص۱۹۷.

[6] «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي نَفْسَك‏...وَ احْفَظْهُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ وَ عَنْ يَمِينِهِ وَ عَنْ شِمَالِهِ وَ مِنْ فَوْقِهِ وَ مِنْ تَحْتِهِ بِحِفْظِكَ الَّذِي لَا يَضِيعُ مَنْ حَفِظْتَهُ بِهِ»؛ (شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۱۳).

[7] واژه «ولیّ» معانی زیادی دارد؛ از جمله به معنای « کلُّ من وَلِیَ امراً » و همچنین به معنای ناصر و... می‌‌باشد.

[8] و قطعاً شما را پس از ایشان در آن سرزمین سکونت خواهیم داد؛ سوره ابراهیم: ۱۳ و ۱۴.

[9] سوره انبیاء: ۱۰۵.

[10] سوره نور: ۵۵.

[11] سوره فصلت: ۱۱.

[12] احمدی جلفائی، فصل نامه علمی – ترویجی انتظار موعود، شماره ۱۸، ص۲۵۷.

[13] اباذری، محمود، ادعیه و زیارات مهدوی، ص ۳۷ ـ ۴۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]