سیره حکومتی امام مهدی بر چه اساسی است؟ (پرسش)
| سیره حکومتی امام مهدی بر چه اساسی است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / آشنایی با امام مهدی / معرفت امام مهدی (شناخت امام مهدی) |
| مدخل اصلی | سیره حکومتی امام مهدی |
سیره حکومتی امام مهدی بر چه اساسی است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین خدامراد سلیمیان، در کتاب «فرهنگنامه مهدویت» در این‌باره گفته است:
«بیگمان سیره حکومتی حضرت مهدی (ع) به طور دقیق همان سیره حکومتی پیامبر اکرم (ص)، امام علی (ع) و دیگر امامان (ع) است. البته نباید از نگاه دور داشت که پیامبر (ص) و امامان (ع) به دلیل محدودیتها و موانع تحمیل شده فراوانی، نتوانستند آنچه را در نظر داشتند، پیاده کنند.
از سخنان نورانی معصومان (ع) استفاده می‌شود تمام محدودیتها و موانع، از سر راه امام مهدی (ع) برداشته می‌شود و آن حضرت، سیره معصومان (ع) را تحقق خواهد بخشید. در این باره دو دسته روایت وجود دارد:
دستهای که می‌فرماید سیره آن حضرت، همان سیره و روش پیامبر (ص) و امامان (ع) است.
این روایات، ناظر بر روش ایشان در امور اجرایی است. امام باقر (ع) فرمود: "آنچه از بدعت و پیرایه پیش از او بوده است، از اساس ویران خواهد کرد؛ چنانکه رسول خدا (ص) عمل کرد، و او اسلام را از نو آغاز خواهد فرمو[۱].
امام صادق (ع) نیز فرمود: "همانا قائم ما اهل بیت، آنگاه که قیام فرماید لباس علی را بر تن خواهد کرد و بر سیره او عمل خواهد نمود[۲].
دسته دوم، روایات فراوانی است که حاکی از تفاوت سیره حضرت مهدی (ع) با سیره پیامبر اکرم (ص) و امامان (ع) است.
زراره از امام باقر (ع) پرسید: آیا او همچون محمد (ص) رفتار می‌کند؟ حضرت فرمود: هرگز! هرگز! ای زراره! رفتار او را پیش نمیگیرد. عرض کردم: فدایت شوم! برای چه؟ فرمود: همانا رسول خدا (ص) در امت خود، چنان رفتار میکرد که توأم با بخشش بود و دلهای مردم را به خود جذب میکرد؛ ولی رفتار قائم به سبب ستم فراوانی که جهان را فراگرفته با خشونت و کشتار است؛ زیرا در کتابی که همراه دارد، مأمور شده است که با کشتار رفتار کند و از کسی توبه نپذیرد. وای بر کسی که با او دشمنی کند و به ستیز برخیزد! [۳]
از امام صادق (ع) پرسیدند: "آیا سیره قائم، بر خلاف سیره و روش امام علی است؟ حضرت فرمود: بلی؛ به سبب آنکه حضرت علی سیرهاش از روی منّت و گذشت بود؛ چون میدانست شیعیانش زود مغلوب خواهند شد؛ اما قائم چون قیام کند، با شمشیر و اسیر گرفتن است؛ چون می‌داند شیعیانش هرگز مغلوب نخواهند شد"[۴].
اگرچه برخی در سند و یا دلالت روایات از این دست خدشههایی وارد کردهاند، اما آنچه مسلم است این است که آن حضرت، هرگز با دشمنان خداوند سر سازش نخواهد داشت و با آنان به شدت برخورد خواهد کرد.
با توجه به اینکه تا زمان ظهور، بسیاری از حقایق تابناک اسلام دچار پیرایه و خرافات شده است، وقتی آن حضرت حقیقت اسلام را اظهار می‌کند، عده فراوانی گمان میکنند آن حضرت دین جدیدی آورده است.
این در حالی است که آن حضرت، فقط دین راستین را اقامه می‌کند[۵].
بنابراین اگر روش آن حضرت با امیر مؤمنان (ع) تفاوت کند، تنها به سبب شرایطی است که در آن حکومت جهانی فراهم میآید و این شرائط، به دلایلی برای دیگران فراهم نشده بود»[۶].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. نویسندگان کتاب «آفتاب مهر»؛ |
|---|
|
نویسندگان کتاب «آفتاب مهر» در این‌باره گفته‌اند:
«بررسی و مرور روایات، نشان می‌دهد مهدویت تداوم و استمرار حکومت انبیا و اوصیای الهی است؛ از این رو نمود رفتار و عملکرد امام دوازدهم، تداعی‌گر حرکت انبیا (ع) است. سیره امام مهدی (ع) همان سیره و روش اهل بیت (ع) به ویژه رسول خدا (ص) و امیر مؤمنان (ع) است. در حدیثی از امام باقر آمده است: "حضرت مهدی (ع) همانند پیامبر (ص) رفتار می‌کند[۷]. منش و روش امام دوازدهم (ع) در حکومت، عمل به سنت پیامبر (ص) و سیره او خواهد بود [۸]. امیرالمؤمنین می‌فرماید: "سیاست و راه و روش او پیامبر (ص) عدالت و حکم فرمان او حق است"[۹]. در حدیث دیگری نیز از پیامبر (ص) آمده است: شیوه او، شیوه من است و مردم را بر آیین و شریعت من قرار می‌دهد.[۱۰]
|
| ۲. نویسندگان کتاب نگین آفرینش؛ |
|---|
|
نویسندگان کتاب «نگین آفرینش» در این باره گفته‌اند:
«هر حاکمی در حکومت و بخش‌های مختلف مدیریت خود شیوه‌ای مخصوص دارد که این خود از مشخصه‌های حکومت اوست. امام موعود و مهدی منتظر (ع) نیز وقتی حکومت جهان را به دست گیرد، در تدبیر نظام جهانی خود روش خاصّی دارد. در ضمن مباحث گذشته به گوشه‌هایی از شیوه عملکرد آن حضرت اشاره شد؛ ولی به سبب اهمیت موضوع، مناسب است در این مجال به گونه مستقلّ به آن بپردازیم و در زلال سخنان پیامبر اکرم و امامان (ع) شیوه حکومتی امام مهدی (ع) را بهتر و بیشتر بشناسیم. آنچه در ابتدا باید بر آن تأکید شود، این است که روایات، یک تصویر کلّی از سیره آن بزگوار به دست داده است و آن، عبارت است از اینکه سیره امام مهدی همان سیره و روش پیامبر بزرگ اسلام (ص) است و آن‌گونه که پیامبر در زمان خود با جاهلیت بشری در همه ابعاد آن مبارزه کرد و اسلام ناب که ضامن سعادت دنیا و آخرت است را بر محیط خود حاکم کرد، حضرت مهدی (ع) نیز با ظهور خود با جاهلیت جدید که دردناک‌تر از جاهلیت قدیم است برخورد خواهد کرد و ارزش‌های اسلامی و الهی را بر ویرانه‌های جاهلیت مدرن، بنا خواهد کرد. از امام صادق (ع) درباره سیره حضرت مهدی (ع) سؤال شد؛ فرمود: "امام مهدی (ع) مانند پیامبر اسلام عمل خواهد کرد. همان‌گونه که پیامبر آنچه از روش جاهلیت مرسوم بود را از میان برد، همین‌گونه روش‌های جاهلی پیش از ظهور خود را نابود خواهد ساخت و اسلام را از نو پی‌ریزی خواهد کرد.[۱۴] این سیاست کلّی امام موعود (ع) در زمان جاهلیت اوست. البته شرایط زمانی متفاوت، موجب تغییراتی در شیوه اجرا و حکومت‌داری می‌شود که در روایات، مطرح شده و ما در بخش‌های جداگانه به آن‌ها می‌پردازیم»[۱۵].
|
پانویس
- ↑ " يَهْدِمُ مَا قَبْلَهُ كَمَا صَنَعَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَ يَسْتَأْنِفُ الْإِسْلَامَ جَدِيداً "، نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۵، ح ۱۷؛ ر. ک: شیخ طوسی، تهذیب، ج ۶، ص ۱۵۴؛ فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ص ۲۶۵
- ↑ " أَنَ قَائِمَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ إِذَا قَامَ لَبِسَ ثِيَابَ عَلِيٍّ (ع) وَ سَارَ بِسِيرَةِ عَلِيٍّ (ع)"، محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۴۱۱، ح ۴؛ ج ۶، ص ۴۴۴، ح ۱۵
- ↑ نعمانی، الغیبة، ص ۳۳۴، ح ۱۴
- ↑ محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۵، ص ۳۳، ح ۴؛ شیخ طوسی، تهذیب، ج ۶، ص ۱۵۴؛ شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۴۹؛ برقی، المحاسن، ج ۲، ص ۳۹، ح ۱۱۲۶
- ↑ ر. ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج ۱، ص ۵۳۶، ح ۲
- ↑ سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۶۳ - ۲۶۵.
- ↑ " اذا قام القائم سار بسیره رسول الله (ص)" غیبت نعمانی، ص۱۶۸.
- ↑ غیبت نعمانی، ص۲۳۶.
- ↑ " سِيرَتُهُ الْعَدْلُ وَ حُكْمُهُ الْحَقُ "؛ بحارالانوار، ج۴، ص۲۲۳.
- ↑ شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج۲، ص۱۲۲.
- ↑ کافی، ج۱، ص ۴۱۴.
- ↑ " الْعَدْلُ أَحْلَى مِنَ الشَّهْد "؛ بحارالانوار، ج۷۲، ص۳۹؛ کافی، ج۲، ص۱۴۷.
- ↑ آفتاب مهر، ج۲، ص ۱۲ - ۱۳.
- ↑ " يَصْنَعُ كَمَا صَنَعَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) يَهْدِمُ مَا كَانَ قَبْلَهُ كَمَا هَدَمَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) أَمْرَ الْجَاهِلِيَّةِ وَ يَسْتَأْنِفُ الْإِسْلَامَ جَدِيداً "غیبت نعمانی، باب ۱۳، ح ۱۳، ص ۲۳۶.
- ↑ بالادستان، محمد امین؛ حائریپور، محمد مهدی؛ یوسفیان، مهدی، نگین آفرینش، ج۱، ص ۲۲۸ - ۲۲۹.