صلوات بر محمد و آل محمد در معارف و سیره سجادی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث صلوات بر محمد و آل محمد است. صلوات بر محمد و آل محمد از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: صلوات بر محمد و آل محمد در قرآن - صلوات بر محمد و آل محمد در حدیث - صلوات بر محمد و آل محمد در کلام اسلامی - صلوات بر محمد و آل محمد در معارف مهدویت - صلوات بر محمد و آل محمد در معارف دعا و زیارات - صلوات بر محمد و آل محمد در معارف و سیره سجادی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
خداوند حکیم در سوره احزاب آیه ۵۶ می‌فرماید: «همانا خدا و فرشتگان او بر پیامبر اسلام درود می‌فرستند؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، شما (نیز) بر او درود فرستید و به او سلام کنید، سلامی همراه با تسلیم».
امام علی (ع) در حکمت ۳۶۱ نهج‌البلاغه می‌فرماید: «هرگاه از خدای سبحان درخواستی داری، بر پیامبر اسلام (ص) درود بفرست، سپس حاجت خود را بخواه، زیرا خداوند بزرگوارتر از آن است که از دو حاجت درخواست شده، یکی را برآورد و دیگری را بازدارد»[۱]. امام سجاد (ع) نیز در صحیفه سجادیه از این روش سودمند در نیایش‌هایش بسیار بهره برده است. از مجموع ۵۴ دعای صحیفه سجادیه ۴۶ دعای آن به ذکر شریف صلوات مزیّن شده است که حدود ۲۰۰ صلوات را شامل می‌شود. با نگاهی دیگر، باید گفت درودهای پی‌در‌پی امام سجاد (ع) بر پیامبر و خاندانش، در خفقان بنی‌امیه، نوعی مطرح کردن جایگاه فراموش شده اهل‌بیت بود. در هنگامه‌ای که بلندگوهای تبلیغاتی امویان، به طور بی‌امان، علیه امام علی (ع) و فرزندانش سیاه‌نمایی می‌کردند تا جامعه به سوی اولاد پیامبر گرایش نیابد امام سجاد (ع) با تعدد صلوات در قالب نیایش حیاتی تازه به جامعه خفقان گرفته ساخته امویان دمید. اوج درودها بر پیامبر و اهل بیتش را در عباراتی از دعای عرفه صحیفه شاهدیم که حضرت این‌گونه عرضه می‌دارد: «ای پروردگار من، تحیت و درود بفرست بر محمد و خاندان محمد، آن پیامبر برگزیده پسندیده گرامی مقرب درگاهت، برترین تحیّات و درودهای خود را، او را برکت ده سرشارترین برکات خود، و رحمت خود بر او فرست ممتع‌ترین رحمت‌هایت را.»...
«... تحیت و درودی که خشنودش گرداند و بر خشنودیش بیفزاید، تحیت و درودی که تو را خشنود گرداند و خشنودیت از او فزونی گیرد، تحیت و درودی آن‌چنان که جز آن را بر او نپسندی و جز او را شایان آن ندانی.... تحیّت و درودی که از غایت رضای تو فراتر رود و به بقای تو باقی ماند و آن سان که کلمات تو را پایانی نیست پایان نپذیرد».
«... تحیّت و درودی که بر هر درود و تحیّتی که زین پیش بوده یا از این پس خواهد بود احاطه یابد... تحیّت و درودی که در نزد تو و در نزد غیر تو پسندیده آید و با آن، تحیات و درودهایی بیافرینی که آنچه پیش از این درود و تحیت فرستاده‌ایم مضاعف گردد و با گذشت روزگاران بر آن بیفزایی تا آنجا که کسی جز تو آنها را احصا نتواند کرد».
«... تحیّت و درودی که بدان بخشش و اِنعامت را در حق آنان فراوان گردانی و هر گونه عطایای خود به ایشان به کمال رسانی و عواید و فواید فراوان نصیبشان سازی. تحیّت و درودی که نه آغازش را حدی باشد، نه مدتش را پایانی و نهایتی.... تحیّت و درودی همسنگ عرش عظیم خود و هرچه در فرود عرش جای دارد، لبالب آسمان‌ها و هرچه فراتر از آنهاست و به شمار زمین‌ها و هرچه در زیر آنهاست و هرچه بین آنهاست. تحیّت و درودی که تقرّب تو را در پی داشته باشد و تو را و ایشان را خشنود گرداند. همواره و همانند اینها تا ابد»[۲].
باید دانست که صلوات و درود بر پیامبر اسلام و خاندان گرامی‌اش فواید و آثار ارزشمندی دارد که در بیانات امام (ع) به آنها می‌توان دست یافت: صلوات موجب شفاعت روز قیامت است[۳]. صلوات باعث برکت زندگی انسان می‌شود[۴]؛ صلوات باعث خرسندی پیامبر می‌گردد[۵]؛ صلوات خشنودی خدا را در پی دارد[۶]؛ و اینکه صلوات باعث تقرب و نزدیکی پیامبر و اهل‌بیت ایشان در نزد خدا می‌شود. از این‌رو حضرت سجاد مکرر از خدا درخواست می‌کند که بر محمد و آل او درود فرستد: «أَسْأَلُكَ... أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ»[۷].[۸].[۹]
منابع
پانویس
- ↑ نهج‌البلاغه، ص۵۳۸.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هفتم.
- ↑ نیایش سی‌و‌یکم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌پنجم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هفتم.
- ↑ نیایش چهل‌و‌هفتم.
- ↑ دعای ۴۸.
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ نهج‌البلاغه، محمدبن حسین شریف الرضی ۱۴۱۴، للصبحی صالح قم، هجرت، چاپ اول.
- ↑ بهشتی، سید مهدی، مقاله «صلوات»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۳۲۰.