نوبختیان (کتاب)
| نوبختیان ابوسهل و ابومحمد | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | سید علی حسینی‌زاده خضرآباد |
| موضوع | متکلمان شیعه |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۹۳ ش |
| تعداد صفحه | ۳۰۳ |
| شابک | ۹۷۸-۶۰۰-۱۹۵-۱۵۷-۲ |
| شماره ملی | ۳۶۱۵۳۷۰ |
نوبختیان، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون نوبختیان (خاندانی از متکلمان شیعه عصر غیب صغرا) می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر سید علی حسینی‌زاده خضرآباد است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «معرفی ابوسهل و ابومحمد نوبختی به عنوان برجسته‌ترین متکلمان امامیه در عصر غیبت صغرا است. در این پژوهش با رویکردی تاریخی به معرفی این دو شخصیت علمی شیعه و آثار آنان و نیز نقش آنها در پایه‌گذاری کلام امامیه در مقابل کلام معتزله و اشاعره پرداخته شده و ابعاد مختلف حیات سیاسی و علمی آنان در مواجهه با اندیشه‌های متکلمان معتزلی، توصیف شده است. نویسنده در ابتدا به معرفی خاندان نوبختی به ویژه ابوسهل و ابومحمد نوبختی و فرزندان آنان و نیز مذهب و آیین این خاندان پرداخته و گزارشی از زندگانی آنان، معرفی اساتید و شاگردان ایشان، مواضع سیاسی آنان در قبال حکومت عباسی، مبارزه آنان با مدعیان مهدویت و نیابت آن امام، دفاع آنان از مبانی فکری عقاید شیعه، تألیفات آنان در فقه و کلام اسلامی به ویژه مبحث امامت و نیز ردّیه‌های نگاشته شده توسط آنان علیه یهودیان و مخالفان فکری شیعه به ویژه معتزلیان، ارایه نموده است. آنگاه به تبیین آراء و اندیشه‌های ابوسهل و ابومحمد نوبختی در زمینه مسایلی مانند: شناخت، عقل، خداشناسی، توحید، جهان‌شناسی، انسان‌شناسی، پیامبرشناسی، امام‌شناسی، معادشناسی و برخی دیگر از آرای کلامی آنان پرداخته و رویکرد آنان در مواجهه با آرای معتزلیان در موضوعات نام برده شده را توصیف نموده است».
فهرست کتاب
- سخنی با خواننده
- درباره کلان طرح اندیشه‌نامه متکلمان امامیه
- درباره کتاب پیش‌رو
- مقدمه
فصل اول: خاندان نوبختی
- نوبخت جد اعلای ابوسهل و ابومحمد
- ابوسهل بن نوبخت
- آثار ابوسهل بن نوبخت
- مذهب ابوسهل بن نوبخت
- وفات ابوسهل بن نوبخت
- فرزندان ابوسهل بن نوبخت
- اسماعیل بن ابوسهل بن نوبخت
- ابوایوب سلیمان بن ابی‌سهل
- ابوالحسین علی بن ابی‌سهل
- عبدالله بن ابی‌سهل
- اسحاق بن ابی‌سهل
- فضل بن ابی‌سهل
- داوود بن ابی‌سهل
- هارون و محمد
- سهل بن ابی‌سهل
- دیگر افراد خاندان نوبختی
فصل دوم: ابوسهل اسماعیل بن علی (۲۳۷ـ۲۱۱ق)
- زندگی‌نامه
- حیات سیاسی ابوسهل
- حیات علمی و فرهنگی ابوسهل
- تشکیل جلسات علمی و مناظره با دانشوران اسلامی
- رد اتهامات مخالفان به امامیه
- ردیه‌نویسی بر آرای کلامی دیگر متکلمان در موضوعاتی غیر از امامت
- ارتقای جایگاه کلامی بحث امامت و تبیین عقلی آن
- مقابله با مواضع فرق شیعی غیرامامی
- مبارزه با مدعیان دروغین نیابت و حمایت از نواب حقیقی امام زمان (ع)
- دفاع از مبانی شیعه در علم اصول
- مبارزه با اعتقادات یهود و ملحدان و منکران رسالت
- تربیت شاگردان
- شاگردان ابوسهل نوبختی در علم کلام
- شاگردان ابوسهل در غیر علم کلام
- تألیفات ابوسهل نوبختی
- تألیفات ابوسهل در موضوع امامت
- ردیه بر فرق غیر اثناعشری
- تألیفات در اصول فقه
- تألیفات و ردیه‌ها در مسائل خاص کلامی
- ردیه بر یهود و منکران رسالت
- جمع‌بندی
- زندگی‌نامه
- نسب حسن بن موسی
- زمان تولد
- زمان وفات
- اساتید ابومحمد
- شاگردان ابومحمد نوبختی
- زندگی سیاسی ابومحمد
- تألیفات ابومحمد
- کتب حسن بن موسی در موضوع امامت
- کتب ابومحمد در موضوعات کلامی و فلسفی
- کتب ابومحمد در فِرَق و آرا
فصل چهارم: آرا و اندیشه‌های ابوسهل و ابومحمد نوبختی
- مقدمه
- منابع و ابزارهای معرفت
- عقل و جایگاه آن
- نص و نقل (روایات) و جایگاه آن دو
- خداشناسی
- اکتسابی یا اضطراری بودن معرفت
- توحید
- تجسیم
- رؤیت باری تعالی
- صفات خبری
- قدرت خدا
- جهان‌شناسی
- حدوث و قدم عالم
- رد ناطق و حی بودن آسمان
- جزء لایتجزی
- بقای جواهر
- مکان
- انسان‌شناسی
- حقیقت انسان
- استطاعت
- آجال و ارزاق و اسعار
- پیامبرشناسی
- نبوت تفضل است یا استحقاق
- قرآن
- عصمت انبیا
- امام‌شناسی
- استحقاقی بودن امامت
- عصمت
- شناخت مصداق امام
- انتخاب کارگزاران امام با نص
- علم امام
- اعجاز امام
- ارتباط امام با فرشتگان
- انبیا و امامان پس از رحلت
- پیشوای دوازدهم
- معادشناسی
- اِحباط اعمال
- معرفت کفار
- قول در موافات
- گناهان صغیره
- اسما و احکام
- وعید
- سکون در آخرت
- عموم و خصوص
فصل پنجم: رویکرد نوبختیان در مواجهه با اندیشه‌های متکلمان معتزلی و امامی
- تأثیرپذیری نوبختیان از معتزله
- اتهام اعتزال به نوبختیان
- معتزلی کیست؟
- چرا نوبختیان معتزلی خوانده شده‌اند؟
- سُنی معتزلی
- شیعیان معتقد به اصول خمسه معتزلی
- معتزلی به معنای أهل العدل و التوحید
- عقلگرایی افراطی و بی‌اعتنایی به روایات
- تأثیرپذیری بنونوبخت از هشام بن حکم
- چیستی انسان
- استطاعت
- رد امکان معجزه برای غیر انبیا
- رد سماع کلام ملائکه برای ائمه
- تحریف قرآن
- معرفت
- تأثیر بنونوبخت بر متکلمان امامیه