نیایش چهل و نهم
مقدمه
این نیایش امام سجاد (ع) است در دور ساختن مکر دشمنان و بازگرداندن قهر ایشان. زمانی که زندگی آدم و حوا در این کره خاکی شروع شد خداوند به آنها فرمود: مواظب باشید دشمن دارید و آن دشمن شیطان بود. شیطان در قرآن چهارده بار دشمن انسان معرفی شده است. قرآن کریم در آیات زیادی به موضوع دشمن‌شناسی پرداخته است. در آغاز ۹ سوره قرآن یعنی سوره‌های توبه، احزاب، محمد، ممتحنه، منافقون، معارج، بینه، کافرون، و مسد به مسئله دشمن‌شناسی توجه شده است. قصه‌های پیامبران پر است از مبارزات انبیا با دشمنانشان، همراه با تبیین انواع توطئه‌ها، نیرنگ‌ها، مکرها و خصومت‌ها که اعم است از جنگ، محاصره اقتصادی، تهدیدهای اجتماعی، تهاجم فرهنگی، تلاش برای تضعیف ایمان‌ها و گمراه‌کردن مؤمنان.
امام زین العابدین (ع) در این دعا برای مقابله با این دشمنی‌ها تنها و بهترین پشتیبان را خدا می‌داند: «إِلَهِي هَدَيْتَنِي فَلَهَوْتُ، وَ وَعَظْتَ فَقَسَوْتُ، وَ أَبْلَيْتَ الْجَمِيلَ فَعَصَيْتُ...»؛ «ای خدای من، تو مرا هدایت کردی و من به لهو و غفلت روی آوردم؛ پندم دادی و من سخت‌دلی نمودم؛ نعمت‌های نیکویم دادی و من نافرمانی کردم؛ آنگاه آنچه مرا از آن منع کرده بودی به من شناسانیدی و من شناختم و آمرزش‌طلبیدم و تو گناه من بخشیدی؛ زان پس من بار دیگر به گناه بازگشتم و تو اغماض کردی؛ پس حمد باد تو را ای خداوند من. خود را در وادی‌های هلاکت درافکندم و به دره‌های تلف درآمدم و در آن احوال، با سطوت و قهر تو، با عذاب‌ها و عقوبت‌های تو رویاروی شدم. بار خدایا، ره‌توشه من برای رسیدن به تو، اعتقاد من به یکتایی توست و دستاویز من اینکه هیچ‌چیز در خدایی با تو شریک نساخته‌ام و کسی را جز تو به خدایی نگرفته‌ام؛ و اینک خود در تو گریخته‌ام، زیرا خطاکاران را جز تو فرارگاهی نیست و برای پناهنده‌ای که بهره خویش تباه کرده است جز تو پناهگاهی نیست».
امام (ع) آنگاه به عمق دشمنی‌های خصومت‌گران پرداخته و قدرشناس امدادهای الهی است: «ای خداوند من، چه بسا دشمن ستمگر که با مکاید خویش مرا بیازرد و دام‌های خود بر سر راه من تعبیه کرد و مرا زیر نظر خود گرفت و چونان درنده‌ای که در کمین شکار گریخته خود بنشیند در کمین من نشست تا مگر فرصت حمله‌اش به دست افتد، و در همان‌حال که با گشاده‌رویی چاپلوسی می‌کرد با نگاه خشم آلودش در من می‌نگریست. ای خداوندی که متبارک و متعالی هستی، چون خبث باطنش و قبح نهانش را دیدی، او را در همان گودال که برای در دام‌افکندن من کنده بود به سر درانداختی و در عمق گودالش سرنگون ساختی و او پس از آن‌همه سرکشی، ذلیل و سرکوفته گردید و در همان دامی گرفتار آمد که مرا گرفتار آن می‌خواست. اگر نه رحمت تو بود، نزدیک بود که هر چه او را بر سر آمد مرا بر سر آید.
ای خدای من، بسا حسود مردی که بر نعمت من رشک برد و غصه راه گلویش بگرفت و خشم چون استخوانی حلقومش بیازرد و با نیش زبان خود مرا آزار داد و به هر عیب که در خود داشت مرا تهمت برنهاد و آبروی مرا آماج تیرهای بهتان خود ساخت و صفاتی را که خود بدان موصوف بود بر من بست و به کید و نیرنگ خویش مرا خشمگین ساخت و با حربه مکر خود بر من حمله کرد. پس ای پروردگار من، تو را ندا دادم و به درگاه تو استغاثه کردم.
امیدم چنان بود که دعای مرا به زودی اجابت کنی و نیک می‌دانستم که آن‌کس که در سایه امن تو پناه جوید هرگز ستم نبیند و آنکه به پناهگاه نصرت تو در آید از کس نهراسد. پس تو مرا به قدرت خویش از آسیب او نگه داش».
و در پایان امام باز به درگاه خداوند توکل و به مقام محمد (ص) و علی (ع) توسل می‌جوید و به همه مبارزان موحد راه و رسم مقابله با دشمن را می‌آموزد: «ای خداوند من، به تو تقرب می‌جویم به مقام رفیع محمد و طریقت درخشان علی؛ و به وسیله آن دو، به تو روی می‌آورم که مرا از شر آنچه از آن به تو پناه آورده‌ام پناه دهی، که بر آوردن این نیاز با وجود توانگری‌ات تو را به تنگنا نیفکند و با وجود قدرتت به رنج نیندازد؛ که تو بر هر کاری توانایی.
ای خداوند من به من ارزانی دار رحمت و دوام توفیق خود را تا آن را چون نردبامی گیرم و به مقام خشنودی‌ات عروج کنم و از عذاب تو ایمنی گزینم. «يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ»»[۱].[۲]
منابع
پانویس
- ↑ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، انتشارات سروش، تهران، ۱۳۷۵؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- ↑ بهشتی، سید جواد، مقاله «نیایش چهل و نهم»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۵۱۱.