جالوت

جالوت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: جالوت در قرآن - جالوت در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

جالوت معرّب جلیات (گلیات) است که در زبان عبری به معنای تبعیدی و گاه به معنای عریان کردن و کشف کردن آمده است.

کتاب مقدس، وی را پهلوانی بسیار تنومند و از شجاعان فلسطین می‌‌خواند. گزارش مفصّل آن درباره جزئیاتی چون قدّ سه متری جالوت، زره فلسی (سکه‌های نازک مسی) او به وزن ۵۰۰۰ مثقال (حدود ۵۷ کیلو)، ساق بندهای برنجین، سرنیزه ۶۰۰ مثقالی (حدود ۷ کیلو) و سپر وی، همچنین هراس بنی اسرائیل از او و خودداری آنان از نبرد با وی مؤید این معناست. بر اساس گزارش کتاب مقدس دوره ۳۵۰ ساله‌ای از تاریخ بنی اسرائیل به "دوره داوران" (حُکّام مقتدر بنی اسرائیل) موسوم است. این دوره پس از مرگ یوشع شروع می‌‌شود و با آغاز دوران پادشاهی و سلطنت شائول به عنوان نخستین پادشاه بنی اسرائیل پایان می‌‌یابد. در دوره داوران هنوز اقوام و قبایلی چون فلسطینی‌ها، مدیانیان و عَمُّونیان در سرزمین کنعان مانده بودند و گاه و بیگاه به بنی اسرائیل هجوم می‌‌بردند. بنی اسرائیل در این دوره همانند اقوام مجاور به بت پرستی روی آورده بودند و گاه به جای جنگیدن با دشمن به جان یکدیگر می‌‌افتادند. در چنین اوضاعی است که آنان در مواردی مغلوب و خراجگزار اقوام دیگر می‌‌شوند؛ از جمله در پایان دوران داوران و معاصر نبوت سموئیل، فلسطینی‌ها (قوم جالوت) بنی اسرائیل را شکست داده، تابوت مقدس (حاوی میراث برجای مانده از موسی و هارون (ع)) را به غارت می‌‌برند. از کتاب مقدس برمی آید که گرایش به بت پرستی و سرپیچی از فرمان‌های خداوند زمینه ضعف، انحطاط، سستی و اختلاف بنی اسرائیل و در نتیجه سلطه دشمنان از جمله قوم جالوت را بر آنان فراهم کرده است. در یکی از جنگ‌ها، جالوت در مصاف با سپاه بنی اسرائیل به مبارزطلبی پرداخته، آنان را دچار رعب و وحشت می‌‌کند و چون کسی جرئت نبرد با او را ندارد، هماوردطلبی وی به مدت ۴۰ روز، هر صبح و شام تکرار می‌‌شود. سرانجام داوود به رغم خردسالی خویش داوطلب مبارزه با جالوت شده، با چوبه‌دستی و فلاخن و چند قلوه سنگ به جنگ او می‌‌رود. جالوت با دیدن داوود، او را تهدید، تحقیر و مسخره می‌‌کند. داوود از شکست او سخن گفته، هنگام نبرد با هدف قرار دادن پیشانی وی به وسیله سنگِ فلاخن، جالوت را بر زمین می‌‌افکند؛ آن گاه به سرعت و با شمشیر خود او سر از بدن وی جدا می‌‌کند. با کشته شدن جالوت، سپاه فلسطین فرار کرده، بنی اسرائیل آنها را تعقیب می‌‌کنند.

نام جالوت سه بار به صراحت در قرآن آمده است. ﴿ فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾ آیه ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ﴾ نیز به ستمکاری‌های او و قومش اشاره دارد. شماری از مفسران آیه ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴾ را هم اشاره به جالوت و سپاه وی دانسته‌اند. در منابع تفسیری و تاریخی مسلمانان نیز، جالوت پهلوانی قوی هیکل، جنگجو و مشهورترین قهرمان و فرمانده سپاه فلسطین گزارش شده است. تعبیر ﴿وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ﴾ در آیه ﴿وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾ که به قدرت بدنی و تنومندی طالوت اشاره دارد نیز می‌‌تواند مؤیدی بر قدرت بدنی جالوت باشد، چرا که پیامبر بنی اسرائیل برای قانع کردن منتقدان انتخاب طالوت به فرمانروایی، به قدرت و تنومندی وی اشاره می‌‌کند.

برخی مفسران او را از قبطیان مصر و اغلب از فرزندان عملیق بن عاد و رهبر عمالقه دانسته‌اند. ابن خلدون با ردّ قبطی یا بربر بودن جالوت، او را کنعانی (فلسطینی) دانسته، نسبتش را به حام بن نوح می‌‌رساند. مفسران، محل زندگی جالوت و قوم وی را ساحل دریای روم (مدیترانه)، بین مصر و فلسطین دانسته‌اند. منابع تفسیری که به دین جالوت و قومش اشاره کرده‌اند، آنها را بت پرست دانسته‌اند. تعبیر ﴿وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾ می‌‌تواند مؤید همین مطلب باشد. برخی مؤرّخان آنها را ستاره پرست دانسته است. از آیات قرآن برمی آید که قوم جالوت با تسلط بر بنی اسرائیل آنان را از دیارشان بیرون رانده و شماری از فرزندانشان را به اسارت گرفته بودند. بنی اسرائیل از پیامبر زمان خویش که اغلب نام او را اشموئیل دانسته‌اند خواستند تا فرمانروایی برای آنان برگزیند تا آنها برای بازپس‌گیری سرزمین و آزادی فرزندان خویش به جهاد بپردازند: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسَى إِذْ قَالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنَا مَلِكًا نُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قَالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ أَلَّا تُقَاتِلُوا قَالُوا وَمَا لَنَا أَلَّا نُقَاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَقَدْ أُخْرِجْنَا مِنْ دِيَارِنَا وَأَبْنَائِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتَالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَاللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ﴾

زمان غلبه جالوت بر بنی اسرائیل حدود ۲۵۰ سال بعد از وفات موسی (ع) است، زیرا داوود (ع) که معاصر و قاتل جالوت است، حدود ۲۵۰ سال بعد از حضرت موسی (ع) بوده است. مفسران، هماهنگ با تورات، سرپیچی بنی اسرائیل از دستورات خداوند، تغییر و تبدیل دین الهی، گناهان زیاد و عدم پیروی از پیامبران الهی و در نتیجه ضعیف شدن روابط و عواطف اجتماعی میان آنان را زمینه‌ساز تسلّط جالوت بر آنان دانسته‌اند. براساس گزارش‌های تفسیری، جالوت افزون بر تصرف سرزمین بنی اسرائیل، بیرون راندن آنان از آنجا و به اسارت گرفتن شمار زیادی از فرزندان قوم از جمله ۴۴۰ نفر از بزرگزادگان، تورات را به غارت برد و آنان را به پرداخت جزیه واداشت، و بسیاری از مردانشان را نیز کشت و زنانشان را به بردگی گرفت.

برخی از مفسران، آیه ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴾ را نیز با تسلط جالوت بر بنی اسرائیل مرتبط دانسته‌اند. آیات یاد شده از دو بار فسادانگیزی و استکبار بنی اسرائیل در روی زمین خبر می‌‌دهند و اینکه در هر بار خداوند گروهی از بندگان خود را مأمور سرکوبی آنها می‌‌کند: ﴿وَقَضَيْنَا إِلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ فِي الْكِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيرًا﴾، ﴿فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا بَعَثْنَا عَلَيْكُمْ عِبَادًا لَنَا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجَاسُوا خِلَالَ الدِّيَارِ وَكَانَ وَعْدًا مَفْعُولًا﴾ مفسران یاد شده حمله نخست را به جالوت و سپاه وی نسبت داده‌اند. اگرچه این نظر نیز مؤیّدی است بر مطالب پیش گفته درباره علل انحطاط بنی اسرائیل و قدرت فوق العاده جالوت و سپاهیان وی، تطبیق آیه با توجه به تعبیر ﴿عِبَادًا لَنَا﴾ بر جالوت و سپاهیان وی که کافر بوده‌اند، مشکل به نظر می‌‌رسد، چنان که بسیاری از مفسّران نامی نیز این احتمال را هرچند با استدلال‌های متفاوت رد کرده‌اند. با اعلام آمادگی بنی اسرائیل برای جهاد با دشمن، پیامبر آنان از انتخاب الهی طالوت برای فرماندهی جنگ خبر داد و در پاسخ اعتراض قوم به این گزینش، به دانایی و قدرت جسمانی طالوت اشاره کرد: ﴿وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾ با حرکت بنی اسرائیل برای جنگ با جالوت بیشتر آنان در پی آزمون تشنگی و عبور از نهر و خوردن آب، از لشکر طالوت جدا شدند وی با گروهی اندک به رویارویی جالوت رفت. ﴿فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ﴾ شمار سپاه طالوت را پیش از ابتلا به نهر ۶۰۰۰۰ و ۸۰۰۰۰ و عبورکنندگان از نهر را ۱۰۰۰، ۴۰۰۰ و بسیاری از تفاسیر و روایات، ۳۱۳ نفر به تعداد مجاهدان جنگ بدر دانسته‌اند. در مقابل، شمار سپاه جالوت را دست کم ۱۰۰۰۰۰ نفر سراپا مسلح و حداکثر ۸۰۰۰۰۰ نفر نوشته‌اند. به نظر می‌‌رسد تعداد افراد یاد شده برای هر دو سپاه اغلب مبالغه آمیز است.

هنگامی که باقی مانده سپاه طالوت نهر اردن را پشت سر نهادند، گروهی از آنان اظهار داشتند که تاب جنگیدن و مقاومت در برابر جالوت و سپاه وی را ندارند، چه رسد به شکست دادن آنها؛ اما گروهی دیگر که به خدا ایمانی راسخ داشتند، با اشاره به امداد الهی، غلبه بر سپاه جالوت را به رغم پرشمار بودن آنان، امکانپذیر خواندند: ﴿فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِالْجُنُودِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلِيكُم بِنَهَرٍ فَمَن شَرِبَ مِنْهُ فَلَيْسَ مِنِّي وَمَن لَّمْ يَطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّي إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِيَدِهِ فَشَرِبُواْ مِنْهُ إِلاَّ قَلِيلاً مِّنْهُمْ فَلَمَّا جَاوَزَهُ هُوَ وَالَّذِينَ آمَنُواْ مَعَهُ قَالُواْ لاَ طَاقَةَ لَنَا الْيَوْمَ بِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالَ الَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلاقُوا اللَّهِ كَم مِّن فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَاللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ﴾ گروه یاد شده هنگامی که با جالوت و سپاه وی رو به رو شدند، از خداوند پایداری و پیروزی بر کافران را طلب کردند: ﴿وَلَمَّا بَرَزُوا لِجَالُوتَ وَجُنُودِهِ قَالُوا رَبَّنَا أَفْرِغْ عَلَيْنَا صَبْرًا وَثَبِّتْ أَقْدَامَنَا وَانْصُرْنَا عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾ فراوانی قابل توجه سربازان جالوت نسبت به لشکر طالوت و نیز سمت فرماندهی جالوت برای سپاه خویش از دو آیه یاد شده برداشت می‌‌شود.

محل استقرار سپاه جالوت را دامنه کوه ایلیا دانسته‌اند که حائل میان آنها و مصر بوده است. قرآن درباره جزئیاتی مانند چگونگی به میدان آمدن جالوت، محتوای رجزخوانی او، چگونگی داوطلب شدن داوود برای جنگ با جالوت و نحوه کشتن او گزارشی نکرده است؛ اما مفسران کم و بیش به آن پرداخته‌اند. براساس پاره‌ای گزارش‌های تفسیری، جالوت سوار بر فیل، اسب یا استر،سر تا پا مسلّح، با تاجی بر سر و یاقوتی درخشان بر پیشانی به میدان آمد و از طالوت خواست به جای کشتن قوم یکدیگر خود او یا فردی دیگر به جنگ وی برود و هرکس غالب شد، فرمانروایی و پادشاهی از آن او باشد. به رغم درخواست طالوت کسی از سپاه او جرئت رویارویی با جالوت را نیافت، از این رو طالوت برای ترغیب جنگجویان وعده شرکت دادن در حکومت و همسری دختر خویش را به قاتل جالوت داد. به اعتقاد برخی مفسران، خداوند به پیامبر وقت وحی کرده بود که قاتل جالوت، داوود است. داوود چوپانی نوجوان بود و به سبب حضور برادرانش در سپاه طالوت نزدیک محل مقابله دو لشکر تردد می‌‌کرد. طبق نقل بسیاری از مفسّران در بین راه چند قطعه سنگ با وی سخن گفتند و از او خواستند که به وسیله آنها جالوت را بکشد.داوود سنگ‌ها را برداشت و با حضور در صحنه نبرد، مبارزطلبی جالوت را دید و سخنان بنی اسرائیل را درباره سختی مبارزه با جالوت و قدرتمندی او شنید. اعلام آمادگی داوود برای کشتن جالوت، رفتن وی به جنگ با موافقت طالوت و بدون سلاح و زره و به همراه فلاخن و چند قلوه سنگ، تمسخر او به وسیله جالوت و اظهار دلسوزی نسبت به او، افتادن رعب در دل جالوت، خبر دادن داوود از کشته شدن جالوت به دست خود و هدف قرار دادن پیشانی او با سنگ و به همراه ذکر نام خدا از گزارش‌های دیگر مفسران دراین باره و اغلب هماهنگ با توراتاند. اصابت سنگ به میان دو چشم جالوت و فرو رفتن آن در مغز وی، سرنگونی جالوت از روی مرکب، متواری شدن سپاه جالوت با کشته شدن وی و جدا شدن سر جالوت با سلاح خود او و به دست داوود از دیگر گزارش‌های مفسران‌اند: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾. برخی مفسران به نقش باد، در اصابت سنگ به پیشانی جالوت یا افکندن کلاهخود از سر وی اشاره می‌‌کنند که احتمالاً برای طبیعی جلوه دادن حادثه و پاسخ به این پرسش احتمالی است که چگونه سنگ مستقیما به پیشانی او خورد، یا چرا کلاهخود مانع آن نشد، در حالی که قدرت و اراده خاص خدا در این حادثه به روشنی نمایان است تا با کشته شدن قوی ترین پهلوان به دست یک نوجوان از یک سو حقارت و ناتوانی کافرانِ به ظاهر نیرومند در برابر مؤمنان راستین نشان داده شود و از سوی دیگر زمینه برای سلطنت آینده داوود فراهم گردد.

بر اساس پاره‌ای گزارش‌های تفسیری با کشته شدن جالوت، شماری از سپاه طالوت با آوردن سلاحی یا قسمتی از بدن جالوت مدعی کشتن وی شدند. طالوت گفت که کشنده جالوت کسی است که سر وی را بیاورد و داوود سر جالوت را به حضور طالوت آورد. طالوت بنا بر وعده قبلی خود دخترش را به داوود تزویج کرد. محبوبیت داوود بر اثر کشتن جالوت روز به روز در میان بنی اسرائیل بیشتر و زمینه فرمانروایی وی فراهم شد: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾. پس از وفات طالوت یعنی ۷ سال بعد، داوود به حکومت رسید. بنابر گفته بسیاری از مفسران، داوود نخستین کسی از میان بنی اسرائیل است که میان نبوت و حکومت جمع کرد. از ظاهر آیه ارتباط بین کشتن جالوت و رسیدن داوود به این مقام برداشت می‌‌شود: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾ بر اساس گزارش عده ای از مفسران، طالوت بر اثر افزایش محبوبیت داوود، به وی حسادت ورزید و درصدد قتل وی برآمد. به نظر می‌‌رسد این گزارش‌ها به واسطه نقل افرادی چون وهب بن منبه و ابن اسحاق، عمدتا متأثر از گزارش تورات است و با گزینش الهی طالوت ﴿وَقَالَ لَهُمْ نَبِيُّهُمْ إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا قَالُوا أَنَّى يَكُونُ لَهُ الْمُلْكُ عَلَيْنَا وَنَحْنُ أَحَقُّ بِالْمُلْكِ مِنْهُ وَلَمْ يُؤْتَ سَعَةً مِنَ الْمَالِ قَالَ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ﴾ چندان سازگاری ندارد، حتی برخی با استناد به آیه یاد شده، عصمت طالوت را مطرح کرده‌اند. قتل جالوت به دست داوود و دفع تجاوز جالوتیان توسط طالوت و سپاه وی و جلوگیری از فراگیری فساد در جامعه آن عصر، پرتوی از تفضل جهانشمول الهی‌اند: ﴿فَهَزَمُوهُمْ بِإِذْنِ اللَّهِ وَقَتَلَ دَاوُدُ جَالُوتَ وَآتَاهُ اللَّهُ الْمُلْكَ وَالْحِكْمَةَ وَعَلَّمَهُ مِمَّا يَشَاء وَلَوْلاَ دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَّفَسَدَتِ الأَرْضُ وَلَكِنَّ اللَّهَ ذُو فَضْلٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾ قرآن کریم مجموعه این حوادث، کشته شدن جالوت به دست داوود نوجوان و نیز مغلوب شدن سپاه عظیم جالوت توسط سپاه اندک طالوت را، از آیات الهی برشمرده است: ﴿تِلْكَ آيَاتُ اللَّهِ نَتْلُوهَا عَلَيْكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّكَ لَمِنَ الْمُرْسَلِينَ﴾.

منابع

• نظری، محمد، مقاله «جالوت»، دائرة المعارف قرآن کریم ج۹