پیشگویی‌های درباره شهادت امام حسین
پیشگویی امام حسن (ع) درباره شهادت او
مفضل بن عمر از امام صادق، از پدرش نقل کرده: حسین بن علی بن ابی طالب (ع) روزی بر حسن (ع) در آمد و نگاهش که به او افتاد، گریست. حسن (ع) به او گفت: «ای ابا عبدالله! چرا گریه می‌کنی؟». گفت: به خاطر آنچه با تو خواهد شد، می‌گریم. حسن (ع) گفت: «آنچه با من می‌شود، سمی است که به دسیسه به من می‌دهند و با آن، کشته می‌شوم؛ اما هیچ روزی، مانند روز تو نیست، ای ابا عبدالله! سی هزار مرد جنگی به جنگ با تو می‌شتابند و همه ادعا می‌کنند که از امت جدمان محمد (ص) هستند و خود را به اسلام می‌بندند و بر کشتن و ریختن خونت و هتک حرمتت و اسیر کردن فرزندان و زنانت و تاراج اموالت، گرد می‌آیند، و همین هنگام است که لعنت بر بنی امیه فرود می‌آید و آسمان، خون و خاکستر می‌بارد و همه چیز، حتی وحوش بیابان و ماهیان دریا بر تو می‌گریند»[۱].[۲]
پیشگویی سلمان درباره شهادت او
مسیب بن نجبه فزاری نقل می‌کند: هنگامی که سلمان فارسی به سوی ما کوفیان، برای حکمرانی آمد، من نیز میان پیشواز رفتگان او بودم. او آمد تا به کربلا رسید و گفت: این جا را چه می‌نامید؟ گفتند: کربلا. گفت: اینجا، قتلگاه برادران من است. این، جایگاه وسایلشان و این، جایگاه مرکب‌هایشان و این، جایگاه ریختن خونشان است. بهترین پیشینیان، در آن، کشته شده و بهترین پسینیان نیز در آن، کشته خواهد شد[۳].[۴]
پیشگویی ابوذر درباره شهادت او
از عروة بن زبیر نقل است: شنیدم ابوذر - که در آن زمان، عثمان، او را به ربذه تبعید کرده بود و مردم به او گفته بودند: ای ابوذر! بشارت ده که این تبعید در راه خدای متعال، اندک و آسان است- گفت: «این، چه آسان است! اما شما در چه حالی خواهید بود، هنگامی که حسین بن علی (ع) به قتل می‌رسد؟» و یا گفت: «ذبح می‌شود؟»[۵].[۶]
پیشگویی ابن عباس درباره شهادت او
از ابن عباس نقل شده: ما و بسیاری از خاندان پیامبر (ص) تردید نداشتیم که حسین بن علی (ع) در طف، کشته خواهد شد[۷].[۸]
پیشگویی یاران امام علی (ع) درباره شهادت او
از عبدالله بن شریک عامری است: من می‌شنیدم هنگامی که عمر بن سعد از در مسجد وارد می‌شد، یاران امام علی (ع) می‌گفتند: «این، قاتل حسین بن علی است» و این، سال‌ها پیش از شهادت امام حسین (ع) بود[۹].[۱۰]
پژوهشی درباره احادیث پیشگویی شهادت امام حسین (ع)
چنان‌که گذشت، پیامبر خدا (ص) و جمعی از اهل بیت و یاران آن حضرت، مکرر، شهادت امام حسین (ع) را پیشگویی کرده‌اند. در این پیشگویی‌ها، علاوه بر شهادت امام (ع)، جزئیات مربوط به برخی حوادث و شرایط آن، مانند: زمان و مکان شهادت، شرکت کنندگان در قتل و سران آنها، و کسانی که از یاری وی امتناع می‌ورزند، نیز دیده می‌شود. درباره این پیشگویی‌ها چند نکته قابل توجه است:
- قطعیت صدور: شمار اخبار و احادیث مربوط به پیشگویی حادثه کربلا، به اندازه‌ای است که هر پژوهشگر باانصافی، به صدور آنها از پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) اطمینان می‌یابد، هر چند نسبت به برخی از جزئیات، یقین حاصل نشود.
- اساس پیشگویی‌ها: منبع پیشگویی‌های مربوط به شهادت امام حسین (ع)، همان کلام پیامبر خدا (ص) و به طبع، متکی بر اخبار و تعلیم خداوند متعال است و دیگران، تصریح کرده باشند یا نه، اصل خبر را از پیامبر (ص) دریافت کرده‌اند.
- آگاهی امام حسین (ع) از نتیجه قیام: تأمل در این احادیث، هر‌گونه تردید را درباره این که امام حسین (ع) با علم و آگاهی، مسیر شهادت را انتخاب کرده، از بین می‌برد؛ اما پاسخ به این پرسش که: «چرا امام (ع) با این که می‌دانست شهید می‌شود، قیام کرد؟»، در تبیین دلایل قیام ایشان، خواهد آمد.
- منافات نداشتن تقدیر، با اراده انسان: از برخی از احادیث، استفاده می‌شود که شهادت امام (ع)، از مقدرات حتمی خداوند بوده است، به‌گونه‌ای که وقتی پیامبر (ص) با جبرئیل (ع) مشورت می‌کند و از او درباره درخواست از خداوند برای تغییر این تقدیر می‌پرسد، جبرئیل، پاسخ منفی می‌دهد و می‌گوید: «لِأَنَّهُ أمْرٌ قَدْ كَتَبَهُ اللّهُ»[۱۱]. [چنین مکن؛] زیرا این، فرمانی است که خداوند، آن را نوشته [و حتمی ساخته] است. در این جا، این پرسش، قابل طرح است که: اگر شهادت امام حسین (ع)، تقدیر حتمی خداوند است و بارها پیشگویی شده، قاتلان، چه تقصیری دارند؟ پاسخ، این است که: اولا، این حدیث، از نظر سند، اعتبار ندارد. ثانیاً با فرض درست بودن سند هم، بر اساس آموزه‌های اسلامی، آنچه در جهان پدید می‌آید، بر اساس تقدیر الهی است؛ اما تقدیر حق تعالی، با اراده انسان، منافاتی ندارد؛ بلکه اراده و آزادی انسان نیز به تقدیر خداوند منان است. بنا بر این، مقصود از این که شهادت امام (ع)، مکتوب و مقدر و قطعی است، این است که خداوند متعال می‌داند که این حادثه، به سبب سوء استفاده جمعی نابه‌کار از اختیارشان، حتما اتفاق خواهد افتاد و بر اساس سنت تغییرناپذیر آفرینش، گریزی از آن نیست[۱۲].[۱۳]
منابع
پانویس
- ↑ «أَنَّ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (ع) دَخَلَ يَوْماً إِلَى الْحَسَنِ (ع) فَلَمَّا نَظَرَ إِلَيْهِ بَكَى فَقَالَ لَهُ مَا يُبْكِيكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ قَالَ أَبْكِي لِمَا يُصْنَعُ بِكَ فَقَالَ لَهُ الْحَسَنُ (ع) إِنَّ الَّذِي يُؤْتَى إِلَيَّ سَمٌّ يُدَسُّ إِلَيَّ فَأُقْتَلُ بِهِ وَ لَكِنْ لَا يَوْمَ كَيَوْمِكَ يَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ يَزْدَلِفُ إِلَيْكَ ثَلَاثُونَ أَلْفَ رَجُلٍ يَدَّعُونَ أَنَّهُمْ مِنْ أُمَّةِ جَدِّنَا مُحَمَّدٍ (ص) وَ يَنْتَحِلُونَ دِينَ الْإِسْلَامِ فَيَجْتَمِعُونَ عَلَى قَتْلِكَ وَ سَفْكِ دَمِكَ وَ انْتِهَاكِ حُرْمَتِكَ وَ سَبْيِ ذَرَارِيِّكَ وَ نِسَائِكَ وَ انْتِهَابِ ثَقَلِكَ فَعِنْدَهَا تَحِلُّ بِبَنِي أُمَيَّةَ اللَّعْنَةُ وَ تُمْطِرُ السَّمَاءُ رَمَاداً وَ دَماً وَ يَبْكِي عَلَيْكَ كُلُّ شَيْءٍ حَتَّى الْوُحُوشُ فِي الْفَلَوَاتِ وَ الْحِيتَانُ فِي الْبِحَارِ» (الأمالی، صدوق، ص۱۷۷، ح۱۷۹؛ الملهوف (طبعة أنوار الهدی)، ص۱۹).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۲۵۷.
- ↑ «لَمَّا أَتَانَا سَلْمَانُ الْفَارِسِيُّ قَادِماً، تَلَقَّيْتُهُ فِيمَنْ تَلَقَّاهُ فَسَارَ حَتَّى انْتَهَى إِلَى كَرْبَلَاءَ فَقَالَ مَا تُسَمُّونَ هَذِهِ قَالُوا كَرْبَلَاءَ. فَقَالَ هَذِهِ مَصَارِعُ إِخْوَانِي هَذَا مَوْضِعُ رِحَالِهِمْ وَ هَذَا مُنَاخُ رِكَابِهِمْ وَ هَذَا مُهَرَاقُ دِمَائِهِمْ قُتِلَ بِهَا خَيْرُ الْأَوَّلِينَ وَ يُقْتَلُ بِهَا خَيْرُ الْآخِرِينَ» (رجال الکشی، ج۱، ص۷۳، ش۴۶).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۲۵۸.
- ↑ «سَمِعْتُ أَبَا ذَرٍّ وَ هُوَ يَوْمَئِذٍ قَدْ أَخْرَجَهُ عُثْمَانُ إِلَى الرَّبَذَةِ فَقَالَ لَهُ النَّاسُ يَا أَبَا ذَرٍّ أَبْشِرْ فَهَذَا قَلِيلٌ فِي اللَّهِ تَعَالَى فَقَالَ مَا أَيْسَرَ هَذَا وَ لَكِنْ كَيْفَ أَنْتُمْ إِذَا قُتِلَ الْحُسَيْنُ بْنُ عَلِيٍّ (ع) قَتْلًا أَوْ قَالَ ذُبِحَ ذَبْحاً» (کامل الزیارات، ص۱۵۳، ش۱۹۰؛ بحار الأنوار، ج۴۵، ص۲۱۹، ش۴۷).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۲۵۸.
- ↑ «مَا كُنّا نَشُكُّ وَ أهْلَ الْبَيْتِ مُتَوافِرُونْ أنَّ الْحُسَيْنَ بْنَ عَلِىٍّ (ع) يُقْتَلُ بِالطَّفِ» (المستدرک علی الصحیحین، ج۳، ص۱۹۷، ش۴۸۲۶؛ مقتل الحسین (ع)، خوارزمی، ج۱، ص۱۶۰).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۲۵۹.
- ↑ «كُنْتُ أَسْمَعُ أَصْحَابَ عَلِيٍّ (ع) إِذَا دَخَلَ عُمَرُ بْنُ سَعْدٍ مِنْ بَابِ الْمَسْجِدِ يَقُولُونَ هَذَا قَاتِلُ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيٍّ (ع)وَ ذَلِكَ قَبْلَ قَتْلِهِ بِزَمَانٍ» (الإرشاد، ج۲، ص۱۳۱؛ کشف الغمة، ج۲، ص۲۲۱).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۲۵۹.
- ↑ تاریخ دمشق، ج۱۴، ص۱۹۷، ح۳۵۳۹.
- ↑ برای توضیح بیشتر در این زمینه، ر. ک: دانشنامه عقاید اسلامی، ج۸ (بخش دوم: عدالت و قضا و قدر).
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۲۶۰.