چرا در عصر غیبت باید به ولی فقیه مراجعه کرد؟ (پرسش)

چرا در عصر غیبت باید به ولی فقیه مراجعه کرد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری / ولایت فقیه در عصر غیبت
تعداد پاسخ	۱ پاسخ

چرا در عصر غیبت باید به ولی فقیه مراجعه کرد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

محسن قرائتی

حجت الاسلام و المسلمین محسن قرائتی در کتاب «جهت‌نما» در این باره گفته است:

«برای گسترش عدالت اجتماعی در جامعه، لازم است که در تک تک مردم، اعتقاد و ایمان به عدالت اجتماعی را به وجود آوریم؛ به گونه‌ای که هر کس در هر کجا و در هر پست و مقام، خود بر پادارنده عدالت باشد. چون در زندگی میان منافع افراد تضادّ و تزاحم هست و قهراً درگیری و نزاع پیش می‌آید و هر یک از طرفین دعوا یا خود را صاحب حقّ می‌داند و یا حاضر نیست از حرفی که زده، دست بر دارد؛ در این جا خداوند برای استقرار عدالت دستوراتی به وسیله پیامبران به مردم ابلاغ فرموده است: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِن كُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلاً ﴾ اگر در امری با هم نزاع داشتید به خدا و پیامبر رجوع کنید... !؛ زیرا این کار نشانه ایمان راستین به خدا و معاد است. از سوی دیگر کسی که به دستورات الهی مراجعه نکند، امور خود را به نظام‌های طاغوتی ارجاع دهد و از ستمگران توقّع عدالت و قضاوت داشته باشد؛ بایستی جداً در ایمان خود تجدید نظر کند: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَكْفُرُواْ بِهِ﴾ ؛ آیا ندیدی کسانی که خود را مسلمان می‌پندارند و به فرمان‌های الهی که به تو و پیامبران قبل از تو نازل شده است، ایمان دارند؛ ولی در عمل به طاغوت تمایل داشته و نزاع‌های خود را نزد تو نمی‌آورند، اینان خیال می‌کنند که ایمان دارند؛ ولی به واقع مسلمان نیستند؛ زیرا ما به آن‌ها امر کردیم که سراغ طاغوت نروند و به آن کفر ورزند؛ ولی گوش ندادند.

• بر این اساس اقامه عدالت، اگر قالب رفع درگیری میان دو نفر و یا عدالت در گستره اجتماع باشد، مهم است و از جمله هدف رسالت انبیاست؛ چنان که خداوند هدف از فرستادن پیامبران را اقامه عدالت در جامعه می‌داند: ﴿أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُواْ بِمَا أُنزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَن يَتَحَاكَمُواْ إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُواْ أَن يَكْفُرُواْ بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُضِلَّهُمْ ضَلالاً بَعِيدًا ﴾ حال اگر در زمانی حضور داشته باشیم که برای برپایی عدالت نتوان به حضور پیامبر یا امام رسید؛ بدون شک در این زمان باید به نمایندگان خاصّ امامان و در غیبت کبرا به فقیهان جامع الشرایط "نمایندگان عامّ آنان" مراجعه کنیم؛ چنان که در حدیث آمده است: "علما، وارثان و جانشینان پیامبران می‌باشن". در مواردی که خطر انحراف از مرز عدالت و تجاوز به حقوق یکدیگر پیش می‌آید، باید به علمای عادل مراجعه نمود تا آنان بر اساس حکم خدا فرمان و فتوا دهند. پرچم اجرای عدالت باید در دست بندگان برگزیده خدا باشد. اینان ارکان عدالت اجتماعی و کلید داران سعادت جامعه هستند. بر این اساس و بر مبنای روایت‌های متعدد در زمان غیبت امام، این مسؤولیّت بر عهده فقیهان و اسلام شناسانی است که علاوه بر عدالت کامل، لیاقت، بینش سیاسی و مدیریّت، بتوانند حکم خدا را از لابه لای آیات قرآن و کلمات پیشوایان معصوم استخراج کنند و البته باید در این زمینه مهارت کافی و تبحّر خاصّی داشته باشند تا بتوان بر آن‌ها عنوان "فقیه" را نهاد. در پیامی‌ که از حضرت مهدی (ع) رسیده چنین سفارش شده است که «وَ أَمَّا الْحَوَادِثُ‏ الْوَاقِعَةُ فَارْجِعُوا فِيهَا إِلَى‏ رُوَاةِ حَدِيثِنَا» در حوادثی که پیش می‌آید، خودسرانه و عجولانه تصمیم نگیرید؛ بلکه به فقیهان عادلی که از هوا و هوس دورند، مراجعه کنید تا آنان راه خدا و حکم او را در این زمینه برای شما بیان کنند. در حدیث دیگر می‌خوانیم که "فقها، امین پیامبرانند" و باید برای استقرار نظامی‌ عادلانه به آنان مراجعه نمود. "ابو خدیجه" که یکی از یاران مورد اعتماد امام صادق (ع) است، از سوی امام مأمور شد تا به مردم اعلام کند: "تنها به شخصی مراجعه کنید که به حلال و حرام ما عمیقاً آگاه باشد. من چنین افرادی را به عنوان قاضی نصب می‌کنم". گاهی در جامعه مسایلی پیش می‌آید که حکم صریح آن در قرآن یا حدیث وجود ندارد؛ ولی خطوط کلّی، معیارها، اصول و قواعد آن در دست فقیه است که فقط او می‌تواند حکم آن مسأله را به دست آورد. همان گونه که امام می‌تواند احکام و دستورات مقطعی صادر کند؛ چنان که حضرت علی (ع) برای اسب‌ها زکات و مالیات مقرّر فرمود و چون برای آن مورد سؤال قرار گرفت، بر این اساس که پیامبر بر اسب‌ها زکات قرار نداد و شما قرار دادید؛ فرمود: "من بر مؤمنین ولایت دارم. امسال که وضعِ استثنایی پیش آمده است، می‌توانم از حقّ ولایت خود استفاده کنم و برای تهیّه سرمایه بیش تر برای بیت المال، برای اسب‌ها نیز زکات تعیین نمایم". بر همین مبنا هرگاه جامعه تعادل سیاسی، اقتصادی یا امنیّتی خود را از دست بدهد فقیه با ولایت و نظارتی که دارد، می‌تواند به طور گذرا برای برقراری تعادل فرمان‌های لازم را صادر کند؛ معاملاتی را تحریم کند؛ دستور بسیج دهد و مالیات‌هایی را به صورت موقّت اضافه کند. آیت الله میرزای شیرازی همین که دید اقتصاد کشور از راه تنباکو به دست انگلیس می‌افتد با فتوای خود مبنی بر تحریم تنباکو راه را بر آن دولت ستمگر بست. امام خمینی نیز دستور ترک خدمت و فرار از پادگان‌های رژیم شاه‌نشاهی را به سربازان صادر نمود و شاه را از سلطنت خلع کرد».

پرسش‌های وابسته

1. فقیه به چه کسی گفته می‌شود؟ (پرسش)
2. ولایت فقیه به چه معناست؟ (پرسش)
3. پیشینه نظریه ولایت فقیه در تاریخ چگونه است؟ (پرسش)
4. وظایف و اختیارات ولی فقیه چیست؟ (پرسش)
5. فقیه جامع الشرائط چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ (پرسش)
6. چرا در عصر غیبت باید به ولی فقیه مراجعه کرد؟ (پرسش)
7. آیا نظریه ولایت فقیه نوعی دیکتاتوری به‌شمار می‌آید؟ (پرسش)
8. امام مهدی می‌‏‏فرماید در زمان غیبت ما به راویان حدیث ما یعنی فقها رجوع کنید. آیا منظور از ولایت فقیه ولایت فقه است یا ولایت شخص فقیه؟ (پرسش)
9. مطابق توقیع امام مهدی، راویان حدیث ائمه چه کسانی هستند؟ (پرسش)
10. در دوران غیبت حاکم چگونه انتخاب می‌شود؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.