چرا نیابت امام مهدی پس از هفتاد سال تمام شد؟ (پرسش)

چرا نیابت امام مهدی پس از هفتاد سال تمام شد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / نیابت خاصه (سفیران امام مهدی)
تعداد پاسخ	۲ پاسخ

چرا نیابت امام مهدی پس از هفتاد سال تمام شد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید جعفر موسوی‌نسب

حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:

«شکی نیست که امام معصوم (ع) برای هدایت مردم، با انتخاب خداوند متعال برگزیده می‌شود و برای انجام این مهم، باید امام در میان امت ظاهر باشد و با آنها ارتباط مستقیم داشته باشد، چنان‏که در یازده امام گذشته چنین بوده است. بنابراین غیبت حضرت مهدی (ع) امری است که تحت شرایط خاص و بنا به ضرورت و حکمت الهی اتفاق افتاده است. از سوی دیگر غیبت امام امری است که شوکی شدید به جامعه اسلامی وارد می‌کند و برای جلوگیری از انحرافات باید برای غیبت زمینه‌سازی شود، به همین جهت مسأله غیبت ابتدا به شکل غیبت صغری اتفاق می‌افتد که در این زمان (حدود ۷۰ سال) چهار نفر به عنوان نایبان خاص مطرح بوده‌اند که امت اسلامی به واسطه آنان با امام و رهبر خود در ارتباط بوده‏‌اند تا به تدریج به مسأله غیبت عادت کنند و آن را به عنوان یک واقعیت بپذیرند؛ یعنی از اول، غیبت صغری به عنوان مقدمه و زمینه‌سازی بوده است و قرار بود محدود به زمانی معین باشد؛ یعنی تا زمانی که شیعیان به غیبت و عدم حضور ظاهری امام عادت نمایند، بنابراین پس از گذشت این مدت دیگر ضرورتی برای بودن نیابت خاص نبود و ارتباط با امام از طریق نایبان عام (مجتهدان جامع الشرایط) جواب‌گوی نیازهای فکری و دینی شیعه بوده است.

بنابراین جایی برای این پرسش نیست که چرا این دوران تمام شد، زیرا از اوّل محدود بوده است. افزون بر این به خاطر مشکلاتی که برای نایبان خاص حضرت از سوی دشمنان ایجاد می‌شد امر نیابت به شکل عام ادامه یافت و مردم از طریق مراجع تقلید، هم حقوق مالی امام را می‌پردازند و هم سؤال‌ها و مسائل دینی و روزمره خود را از ایشان پرسیده و تقلید می‌کنند و در واقع به وظایف دینی خود آشنا می‌شوند.

البته در غیبت صغری هم مردم از طریق نایبان خاص امکان ارتباط با حضرت را داشتند و قطعاً سعادت دیدار با حضرت و گفت‌وگوی با او تنها برای معدودی از شیعیان خاص حاصل شد و توده مردم آن زمان، از دیدار با امام محروم بودند و تنها به وسیله نایبان، حقوق مالی را به دست امام می‌رساندند و جواب سؤال‌های علمی خود را می‌گرفتند».

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

پاسخ۱. پژوهشگران مؤسسه آینده روشن؛

پژوهشگران مؤسسه آینده روشن پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، در کتاب «مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها» در این‌باره گفته‌اند: «امام معصوم (ع) برای هدایت مردم، با انتخاب خداوند متعال برگزیده می‌شود و برای انجام این مهم، باید امام در میان امت ظاهر و با آنها ارتباط مستقیم داشته باشد، چنانکه در یازده امام گذشته چنین بوده است. بنابراین، غیبت حضرت مهدی (ع) امری است که تحت وضعیت خاص و بنا به ضرورت و حکمت الهی اتفاق افتاده است. از سوی دیگر غیبت امام، امری است که شوکی شدید به جامعه اسلامی وارد می‌کند و برای جلوگیری از انحرافات باید برای غیبت زمینه‌سازی شود؛ به همین جهت مسئله غیبت ابتدا به شکل غیبت صغرا اتفاق می‌افتد که در این زمان حدود هفتاد سال چهار نفر نایب خاص بوده‌اند که امت اسلامی به واسطه آنان با امام و رهبر خود در ارتباط بوده است تا به تدریج به مسئله غیبت عادت کند و واقعیت آن را بپذیرد؛ یعنی از اول، غیبت صغرا مقدمه و زمینه‌سازی بوده است و قرار بود به زمانی معین محدود باشد؛ یعنی تا زمانی که شیعیان به غیبت امام عادت نمایند. بنابراین، پس از گذشت این مدت دیگر ضرورتی برای بودن نیابت خاص نبود و ارتباط با امام از طریق نایبان عام مجتهدان جامع الشرایط جواب‌گوی نیازهای فکری و دینی شیعه بوده است. بنابراین، جایی برای این پرسش نیست که چرا این دوران تمام شد، زیرا از اول محدود بوده است. افزون بر این به خاطر مشکلاتی که دشمنان برای نایبان خاص حضرت ایجاد می‌کردند، امر نیابت به شکل عام ادامه یافت و مردم از طریق مراجع تقلید، هم حقوق مالی امام را می‌پردازند و هم مسائل دینی و روزمره خود را از ایشان سؤال می‌نمایند و تقلید می‌کنند و در واقع به وظایف دینی خود آشنا می‌شوند. البته در غیبت صغرا هم مردم از طریق نایبان خاص، امکان ارتباط با حضرت را داشتند و قطعاً سعادت دیدار با امام و گفت‌وگوی با او تنها برای معدودی از شیعیان خاص حاصل شد و توده مردم آن زمان، مثل ما، از دیدار با امام محروم بودند و تنها به وسیله نایبان، حقوق مالی را به دست امام می‌رساندند و سؤال‌های علمی خود را جواب می‌گرفتند».

پرسش‌های وابسته

1. منظور از نیابت خاصه چیست؟ (پرسش)
2. مفهوم لغوی و اصطلاحی نیابت چیست؟ (پرسش)
3. سفیر یعنی چه و به کدام نماینده‌های امام سفیر می‌گویند؟ (پرسش)
4. نایب امام مهدی به چه کسی گفته می‌شود؟ (پرسش)
5. چگونه می‌توان نایب امام مهدی را در زمان غیبت شناخت؟ (پرسش)
6. نواب چهارگانه امام مهدی چه کسانی بودند؟ (پرسش)
7. وکلای نایبان خاص امام مهدی چه کسانی بودند؟ (پرسش)
8. نیابت چهار سفیر امام مهدی چگونه اثبات می‏‌گردد؟ (پرسش)
9. چه مصلحتی در وجود وکلای ناحیه مقدسه بوده است؟ (پرسش)
10. چرا سفیران خاص امام مهدی از فقها و مجتهدان نبودند؟ (پرسش)
11. هدف و غرض از انتخاب افرادی به عنوان نایبان خاص چه بوده است؟ (پرسش)
12. وقتی که امام مهدی در غیبت طولانی‏ است چه نیازی به نائب و نماینده دارد؟ (پرسش)
13. چرا نیابت امام مهدی پس از هفتاد سال تمام شد؟ (پرسش)
14. دوران نیابت خاصه چه وقت و چگونه به پایان رسید؟ (پرسش)
15. در زمان غیبت از چه طریقی می‌‏توان با حضرت مهدی آشنا شد؟ (پرسش)
16. تفاوت نواب اربعه با وکلای آنها چیست؟ (پرسش)
17. وکلای نواب خاص در عصر غیبت صغرا چه کسانی هستند؟ (پرسش)
18. راه شناخت نایبان واقعی امام مهدی چیست؟ (پرسش)
19. شیعیان، وکیل و نماینده امام را چگونه می‌شناختند؟ (پرسش)
20. چه کسانی صلاحیت و شایستگی دریافت مقام وکالت و نیابت ائمه را داشتند؟ (پرسش)
21. چرا نیابت خاصه ادامه نیافت؟ و سرنوشت شیعیان پس از پایان عصر نیابت خاص و آغاز عصر غیبت کبری به چه کسانی واگذار شده است؟ (پرسش)
22. آخرین دیدار عمومی امام مهدی با شیعیان در چه تاریخی بوده است؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

• کتاب‌شناسی مهدویت؛
• مقاله‌شناسی مهدویت؛
• پایان‌نامه‌شناسی مهدویت.