چه مقدار توقیع از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
چه مقدار توقیع از ناحیه مقدسه صادر شده است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت صغری / توقیعات امام مهدی
تعداد پاسخ۱ پاسخ

چه مقدار توقیع از ناحیه مقدسه صادر شده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

سید جعفر موسوی‌نسب

حجت الاسلام و المسلمین سید جعفر موسوی‌نسب، در کتاب «دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان» در این‌باره گفته است:

«بیش از هفتاد توقیع در مصادر مهدویت موجود است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

  1. توقیع به علی بن محمد سمری[۱]؛
  2. توقیع به ابی جعفر عمری در سوگ پدرش[۲]؛
  3. توقیع به سعد بن عبد اللّه قمی[۳]؛
  4. توقیع به اسحاق بن یعقوب[۴]؛
  5. توقیع به محمد بن عبد اللّه بن جعفر حمیری در جواب مسائلش[۵]؛
  6. توقیع دیگری به حمیری درباره زیارت حضرت[۶]؛
  7. توقیع به احمد بن خضر بن ابی صالح خجندی[۷]؛
  8. توقیع به حسن بن فضل یمانی[۸]؛
  9. توقیع به ابو عمرو و فرزندش ابو جعفر محمد[۹]؛
  10. توقیع به محمد بن ابراهیم مهزیاری[۱۰]؛
  11. توقیع در ردّ جعفر کذاب[۱۱]؛
  12. توقیع به احمد بن حسن مادرایی[۱۲]؛
  13. توقیع درباره قصه احمد بن ابی روح[۱۳]؛
  14. توقیع به حاجز وشا[۱۴]؛
  15. توقیع به محمد بن جعفر[۱۵]؛
  16. توقیع به محمد بن صالح بعد از مرگ عبرتایی[۱۶]؛
  17. توقیع در جواب نامه سمری[۱۷]؛
  18. توقیع در جواب سؤال مردی از اهل فانیم[۱۸]؛
  19. توقیع در جواب نامه محمد بن حسن مروزی[۱۹]؛
  20. توقیع در جواب نامه محمد بن یوسف[۲۰]؛
  21. توقیع در جواب سؤال‌های محمد بن جعفر اسدی[۲۱]؛
  22. توقیع در ردّ غلات به محمد بن علی بن هلال کرخی[۲۲]؛
  23. توقیع به محمد بن شاذان[۲۳]؛
  24. توقیع برای احمد بن حسن خازن[۲۴]؛
  25. توقیع برای علی بن محمد بن اسحاق اشعری[۲۵]؛
  26. توقیع در خبر دادن از ضمیر عبد اللّه بن سلیمان[۲۶]؛
  27. توقیع در جواب نامه ابن ابی غانم قزوینی[۲۷]؛
  28. توقیع در کیفیت تعلیم نماز[۲۸]؛
  29. توقیع در جواب آنچه محمد بن شاذان برای حضرت فرستاد[۲۹]؛
  30. توقیع در جواب نامه محمد بن یزداد[۳۰]؛
  31. توقیع در جواب خواست قاسم بن علا[۳۱]؛
  32. توقیع در جواب نامه مردی از اهل ربض[۳۲]؛
  33. توقیع در جواب سائلی که از قم رسیده بود[۳۳]؛
  34. توقیع به حسن بن عبد الحمید[۳۴]؛
  35. توقیع در توثیق محمد بن جعفر عربی[۳۵]؛
  36. توقیع در جواب سؤال ابو الحسن خضر بن محمد[۳۶]؛
  37. توقیع اول به شیخ مفید[۳۷]؛
  38. توقیع دوم به شیخ مفید[۳۸]؛
  39. توقیع در جواب نامه علی بن بابویه[۳۹]؛
  40. توقیع در جواب نامه محمد بن کشمر[۴۰]؛
  41. توقیع در جواب نامه جعفر بن حمدان[۴۱]؛
  42. توقیع در جواب نامه علی بن زیاد[۴۲]؛
  43. توقیع به حسن بن قاسم بن علاء[۴۳]؛
  44. توقیع به ابی القاسم بن ابی حلیس[۴۴]؛
  45. توقیع در جواب رقعه بلخی[۴۵]؛
  46. توقیع بر احمد بن حسن[۴۶]؛
  47. توقیع به محمد بن همام[۴۷]؛
  48. و دیگر توقیعات که می‌توان به منابع[۴۸] مراجعه کرد»[۴۹].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

۱. آقای رضوانی؛
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:

«حدود هفتاد توقیع یا بیشتر در مصادر مهدویت موجود است که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

  1. توقیع به علی بن محمد سمری[۵۰].
  2. توقیع به ابی جعفر عمری در سوگ پدرش[۵۱].
  3. توقیع به سعد بن عبداللّه قمی[۵۲].
  4. توقیع به اسحاق بن یعقوب[۵۳].
  5. توقیع به محمد بن عبداللّه بن جعفر حمیری در جواب مسائلش[۵۴].
  6. توقیع دیگری به حمیری درباره زیارت حضرت[۵۵].
  7. توقیع به احمد بن خضر بن ابی صالح خجندی[۵۶].
  8. توقیع به حسن بن فضل یمانی[۵۷].
  9. توقیع به ابوعمرو و فرزندش ابوجعفر محمد[۵۸].
  10. توقیع به محمد بن ابراهیم مهزیاری[۵۹]
  11. توقیع در ردّ جعفر کذاب[۶۰].
  12. توقیع به احمد بن حسن مادرایی[۶۱].
  13. توقیع درباره قصه احمد بن ابی روح[۶۲].
  14. توقیع به حاجز وشا[۶۳].
  15. توقیع به محمد بن جعفر[۶۴].
  16. توقیع به محمد بن صالح بعد از مرگ عبرتایی[۶۵].
  17. توقیع در جواب نامه سمری[۶۶].
  18. توقیع در جواب سؤال مردی از اهل فانیم[۶۷].
  19. توقیع در جواب نامه محمد بن حسن مروزی[۶۸].
  20. توقیع در جواب نامه محمد بن یوسف[۶۹].
  21. توقیع در جواب سؤال‌های محمد بن جعفر اسدی[۷۰].
  22. توقیع در ردّ غلات به محمد بن علی بن هلال کرخی[۷۱].
  23. توقیع به محمد بن شاذان[۷۲].
  24. توقیع برای احمد بن حسن خازن[۷۳].
  25. توقیع برای علی بن محمد بن اسحاق اشعری[۷۴].
  26. توقیع در خبر دادن از ضمیر عبیداللّه بن سلیمان[۷۵].
  27. توقیع در جواب نامه ابن ابی غانم قزوینی[۷۶].
  28. توقیع در کیفیت تعلیم نماز[۷۷].
  29. توقیع در جواب آنچه محمد بن شاذان برای حضرت فرستاد[۷۸].
  30. توقیع در جواب نامه محمد بن یزداذ[۷۹].
  31. توقیع در جواب خواست قاسم بن علا[۸۰].
  32. توقیع در جواب نامه مردی از اهل ربض[۸۱].
  33. توقیع در جواب سائلی که از قم رسیده بود[۸۲].
  34. توقیع به حسن بن عبدالحمید[۸۳].
  35. توقیع در توثیق محمد بن جعفر عربی[۸۴].
  36. توقیع در جواب سؤال ابوالحسن خضر بن محمد[۸۵].
  37. توقیع اول به شیخ مفید[۸۶].
  38. توقیع دوم به شیخ مفید[۸۷].
  39. توقیع در جواب نامه علی بن بابویه[۸۸].
  40. توقیع در جواب نامه محمد بن کشمر[۸۹].
  41. توقیع در جواب نامه جعفر بن حمدان[۹۰].
  42. توقیع در جواب نامه علی بن زیاد[۹۱].
  43. توقیع به حسن بن قاسم بن علاء[۹۲].
  44. توقیع به ابی القاسم بن ابی حلیس[۹۳].
  45. توقیع در جواب رقعه بلخی[۹۴].
  46. توقیع بر احمد بن حسن[۹۵].
  47. توقیع به محمد بن همام[۹۶].
و دیگر توقیعات»[۹۷].

پانویس

  1. کمال الدین، ص ۵۱۶.
  2. همان، ص ۵۱۰.
  3. همان، ص ۴۵۹- ۴۶۳.
  4. همان، ص ۴۸۳.
  5. بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۵۱- ۱۷۰.
  6. همان، ج ۹۹، ص ۸۱، ح ۱.
  7. کمال الدین، ص ۵۰۹.
  8. کافى، ج ۱، ص ۵۲۰.
  9. کمال الدین، ص ۵۱۰.
  10. همان، ص ۴۸۶.
  11. الغیبة، طوسى، ص ۲۸۷.
  12. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۰۳، ح ۱۹.
  13. همان، ج ۵۱، ص ۲۹۵.
  14. کمال الدین، ص ۴۹۳.
  15. کافى، ج ۱، ص ۵۲۴.
  16. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۲۸.
  17. دلائل الامامة، ص ۲۸۶.
  18. اثبات الهداة، ج ۳، ص ۶۹۹.
  19. الغیبة، طوسى، ص ۴۱۵.
  20. کافى، ج ۱، ص ۵۱۹.
  21. کمال الدین، ص ۵۲۰.
  22. بحار الانوار، ج ۲۵، ص ۲۶۶.
  23. کمال الدین، ص ۵۰۹.
  24. کافى، ج ۱، ص ۵۲۳.
  25. کمال الدین، ص ۴۹۷.
  26. کافى، ج ۱، ص ۲۵۲.
  27. الغیبة، طوسى، ص ۲۸۵.
  28. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۲- ۲۰.
  29. جامع الروایة، ج ۲، ص ۶۳.
  30. کمال الدین، ص ۴۹۳.
  31. کافى، ج ۱، ص ۵۱۹.
  32. کمال الدین، ص ۴۹۴.
  33. الغیبة، طوسى، ص ۳۷۳.
  34. کافى، ج ۱، ص ۵۲۱.
  35. الغیبة، طوسى، ص ۴۱۵.
  36. بحار الانوار، ج ۵۳، ۱۹۷.
  37. احتجاج، ج ۲، ص ۴۹۷.
  38. همان، ج ۲، ص ۴۹۸.
  39. رجال، علامه، ص ۹۴.
  40. کمال الدین، ص ۴۹۵.
  41. بحار الانوار، ج ۵۳، ص ۱۸۶.
  42. کافى، ج ۱، ص ۵۲۴.
  43. الغیبة، طوسى، ص ۳۱۵.
  44. کمال الدین، ص ۴۹۳.
  45. همان، ص ۴۸۸.
  46. بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۳۰۳.
  47. همان، ج ۵۳، ص ۱۸۴.
  48. رکنی یزدی، نشانی از امام غایب؛ وجدانی، توقیعات مقدسه به نوّاب اربعه؛ توقیع روزنه‌ای به آفتاب، مجله مبلغان، شماره ۳۵؛ درآمدی بر شناخت توقیعات، مجله موعود ۲۹ و ۳۰.
  49. دویست پرسش و پاسخ پیرامون امام زمان، ص۳۶۸، ۳۷۳.
  50. کمال الدین، ص ۵۱۶
  51. کمال الدین، ص ۵۱۰
  52. کمال الدین، ص ۴۵۹-۴۶۳
  53. کمال الدین، ص ۴۸۳
  54. بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۵۱-۱۷۰
  55. همان، ج ۹۹، ص ۸۱، ح ۱
  56. کمال الدین، ص ۵۰۹
  57. کافی، ج ۱، ص ۵۲۰
  58. کمال الدین، ص ۵۱۰
  59. کمال الدین، ص ۴۸۶
  60. الغیبه، طوسی، ص ۲۸۷
  61. بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۳۰۳، ح ۱۹
  62. بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۲۹۵
  63. کمال الدین، ص ۴۹۳
  64. کافی، ج ۱، ص ۵۲۴
  65. بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۳۲۸
  66. دلائل الامامه، ص ۲۸۶
  67. اثبات الهداه، ج ۳، ص ۶۹۹
  68. الغیبه، طوسی، ص ۴۱۵
  69. کافی، ج ۱، ص ۵۱۹
  70. کمال الدین، ص ۵۲۰
  71. بحارالأنوار، ج ۲۵، ص ۲۶۶
  72. کمال الدین، ص ۵۰۹
  73. کافی، ج ۱، ص ۵۲۳
  74. کمال الدین، ص ۴۹۷
  75. کافی، ج ۱، ص ۵۲۵
  76. الغیبه، طوسی، ص ۲۸۵
  77. بحارالأنوار، ج ۵۲، ص ۲۰-۲۲
  78. جامع الرواه، ج ۲، ص ۶۳
  79. کمال الدین، ص ۴۹۳
  80. کافی، ج ۱، ص ۵۱۹
  81. کمال الدین، ص ۴۹۴
  82. الغیبه، طوسی، ص ۳۷۳
  83. کافی، ج ۱، ص ۵۲۱
  84. الغیبه، طوسی، ص ۴۱۵
  85. بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۹۷
  86. احتجاج، ج ۲، ص ۴۹۷
  87. همان، ج ۲، ص ۴۹۸
  88. رجال علامه، ص ۹۴
  89. کمال الدین، ص ۴۹۵
  90. بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۸۶
  91. کافی، ج ۱، ص ۵۲۴
  92. الغیبه، طوسی، ص ۳۱۵
  93. کمال الدین، ص ۴۹۳
  94. کمال الدین، ص ۴۸۸
  95. بحارالأنوار، ج ۵۱، ص ۳۰۳
  96. بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۸۴
  97. رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۳۶۶ الی ۳۶۹.