حق الیقین فی معرفة اصول الدین (کتاب)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
حق الیقین فی معرفة اصول الدین
زبانعربی
نویسندهسید عبدالله شبر
موضوعاصول دین
مذهبشیعه
ناشرانتشارات دار الهدی
محل نشرتهران، ایران
سال نشر۱۳۸۰ ش
تعداد صفحه۵۹۴
شابک‎۹۶۴-۶۲۲۳-۵۵-۹
شماره ملی۶۵۴۲۴۳

حق الیقین فی معرفة اصول الدین، کتابی است که با زبان عربی به بررسی اعتقادات اسلامى را از توحيد تا معاد به‌صورت نقلى و عقلى می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر سید عبدالله شبر است و انتشارات دار الهدی انتشار آن را به عهده داشته است.

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «کتاب حاضر شامل مجموعه مباحثی است که در باب اصول و اعتقادات شیعه به زبان عربی نگارش یافته است. نگارنده با استناد به آیات قرآن، روایات و منابع متعدد به تدوین کتاب اهتمام نموده است. از جمله عناوینی که در این کتاب به بحث گذاشته شده عبارت‌اند از: اقرار به وجود خداوند، توحید، صفات خداوند تعالی، شناخت ذات و صفات خداوند، عدل، جبر و تفویض، نبوت و انبیا، عصمت، صفات انبیا، امامت، دلایل وجود و نصب امامت در شیعه، تعیین امام پس از پیامبر (ص)، و فضایل امام علی (ع)»[۱]

فهرست کتاب

  • ترجمه المؤلف
  • مقدمه المؤلف

کتاب التوحید

الفصل الأول:الإقرار بوجود اللّه تعالی

  • الأدله الکونیه علی وجود اللّه تعالی
  • الأحادیث الوارده عن الأئمه (ع)
  • الإیمان فطری بوجود اللّه تعالی
  • الأحادیث الوارده عن الأئمه (ع) حول فطریه الإیمان باللّه تعالی
  • الإیمان الفطری بوجود اللّه یشمل جمیع الکائنات
  • معرفه اللّه تعالی أول المعارف الإنسانیه

الفصل الثانی: توحید اللّه تعالی

  • کلام الإمام (ع) عن وحدانیه اللّه تعالی
  • الدلیل علی وحدانیه اللّه تعالی
  • أحادیث أئمتنا (ع) فی إثبات التوحید
  • آحادیه الذات الإلهیه
  • معنی التوحید

الفصل الثالث: صفاتاللّه تعالی

الباب الأول:الصفات الثبوتیه
  • بیان الصفات الثبوتیه
  • أولا:القدره، الأدله علی قدره اللّه تعالی
  1. بطلان قول المعتزله إن اللّه لا یقدر علی فعل بعض الأشیاء
  2. بطلان قول الأشاعره بأن اللّه تعالی یفعل الشر
  • ثانیا:الاختیار، الادله علی أن اللّه تعالی مختارا فی أفعاله
  • ثالثا:العلم و الحکمه، الأدله علی علم و حکمه اللّه تعالی
  • رابعا:الازلیه و السرمدیه، الأدله علی أزلیه و قدم اللّه تعالی
  • خامسا:السمع و البصر، الأدله علی ان اللّه تعالی سمیع بصیر
  • سادسا:الحیاه
  • سابعا:الإدراک
  • ثامنا:الإراده و الکراهیه
  • تاسعا:الکلام
  • عاشرا:الصدق
  • الأدله علی ان صفات اللّه تعالی عین ذاته
الباب الثانی:الصفات السلبیه
  • بیان الصفات السلبیه
  • الأول: نفی الشریک عنه تعالی
  • الثانی:نفی الاحتیاج
  • الثالث:نفی الترکیب و التجزئه
  • الرابع:نفی الحوادث و العوارض
  • الخامس:نفی الحلول و الاتحاد
  • السادس:نفی الجسمانیه
  • السابع:نفی الرؤیه
  • الثامن:نفی فعل القبیح
  • التاسع:نفی الشبه
  • الاستدلال علی وجود الواجب
  • الفرق بین صفات الذات و صفات الفعل

الباب الثالث:معرفه الذات و الصفات

  • خطب الامام علی (ع) فی وصف اللّه تعالی
  • لا سبیل للمخلوق فی معرفه کنه الذات الإلهیه
  • لا سبیل للمخلوق فی معرفه کنه الصفات الإلهیه
  • ما یطلق علی اللّه تعالی و علی غیره من الصفات

الفصل الرابع:أسماء اللّه تعالی

  • معنی أسماء اللّه تعالی
  • للّه تعالی تسعه و تسعون اسما
  • فضیله احصاء اسماء اللّه تعالی
  • معنی إحصاء اسماء اللّه تعالی
  • أسماء اللّه تعالی تنقسم إلی جمالیه و جلالیه
  • کتاب العدل

الفصل الأول: العدل

  • تنزیه اللّه تعالی عن فعل القبیح
  • معنی الحسن و القبیح و أنهما عقلیان
  • جمیع أفعال اللّه حکمه و صواب
  • عدم جواز معاقبه اللّه العباد علی فعله
  • أفعال اللّه تعالی معلله بالأغراض
  • انه سبحانه لا یظهر المعجزات علی أیدی الکذابین
  • انه سبحانه لا یکلف احد فوق طاقته
  • إنه سبحانه لا یضل أحدا من عباده
  • إنه سبحانه أراد الطاعات و أحبها
  • إنه تعالی یعامل خلقه معامله الممتحن
  • القضاء و القدر

الفصل الثانی:الجبر و التفویض

  • مذهب الجبریه إن العباد لیسوا مجبورین علی أفعالهم
  • عرض شبهات الأشاعره
  • الرد علی شبهات الأشاعره
  • عرض أقوال الأشعری و الرد علیها
  • معنی الجبر و التفویض
  • لا جبر و لا تفویض بل أمر بین أمرین
  • الروایات الوارده عن أئمتنا (ع)
  • وجوب اللطف علی اللّه تعالی

الفصل الثالث:البداء، وصف أحوال الملائکه، کتب اللّه المنزله

  • معنی البداء
  • ان للّه تعالی لوحین، اللوح المحفوظ، و لوح المحو و الإثبات
  • وصف احوال الملائکه
  • کتب اللّه المنزله علی أنبیاءه
  • کتب آل محمد (ص) و سلم

کتاب النبوة

الفصل الأول: النبوه و الأنبیاء

  • الدلیل علی إرسال الرسل و الأنبیاء
  • محاوره الشامی مع هشام بن الحکم عند الصادق (ع)
  • لا خیره للخلق فی اختیار الإمام
  • طریق معرفه النبی و الإمام
  • عدد الأنبیاء
  • أولی العزم من الأنبیاء
  • الفرق بین الرسول و النبی و الإمام

الفصل الثانی:العصمه

  • وجوب عصمه الأنبیاء و الأئمه
  • الأدله علی عصمه الأنبیاء
  • شبهه جواز السهو علی النبی
  • الرد علی شبهه جواز السهو علی النبی
  • الأدله العقلیه ردا علی شبهه جواز السهو علی النبی
  • الواسطه أفضل أهل زمانه
  • تنزیه الأنبیاء عن کفر الآباء و الامهات

الفصل الثالث:صفات الأنبیاء

  • صفات النبی و نعوته
  • اشرف معجزات الأنبیاء و أفضلها
  • ان نبینا و آله المعصومین أفضل الأنبیاء و المرسلین

الفصل الرابع:محمد (ص) و سلم

  • نسبه الشریف
  • الدلیل علی نبوته
  • وجه اعجاز القرآن الشریف
  • سائر معجزاته
  • المعجزات الکائنه فی بدنه الشریف
  • أخلاقه و نعوته و صفاته
  • خصائصه التی خص بها عن امته
  • معراجه (ص) و سلم
  • نبینا خاتم الأنبیاء
  • طهاره آباء النبی
  • هل کان نبینا قبل البعثه متعبدا بشریعه أم لا
  • معنی ان نبینا کان أمیا

کتاب الإمامه

الفصل الأول:الادله علی نصب الأئمه

  • الأدله العقلیه
  • الأدله النقلیه
  • شرائط الامام
  • طریق معرفه الامام

الفصل الثانی:تعیین الإمام بعد رسول اللّه (ص) و سلم

  • الادله العقلیه علی تعیین علی (ع)
  • الآیات القرآنیه الداله علی تعیین علی (ع)
  • الأخبار الداله علی تعیین علی (ع)

الفصل الثالث:فضل الامام علی (ع)

  • الاخبار الداله علی أفضلیه علی (ع)
  • ما رواه ابن حجر من فضائل الامام علی (ع)
  • فضائل و مناقب الامام علی (ع)

الفصل الرابع:المطاعن التی ذکرها العامه فی الخلفاء الثلاثه

الفصل الخامس:النص علی الأئمه الاثنی عشر

  • فیمن یطلق علیه لفظ الشیعه
  • النصوص الداله علی إمامه الأئمه الاثنی عشر
  • النصوص التی أوردها ابن حجر
  • فیمن انکر وجود النص علی أمیر المؤمنین (ع)
  • جواب من انکر وجود النص علی أمیر المؤمنین (ع)

الفصل السادس:بیان الفتن الواقعه بعد النبی (ص) و سلم

الفصل السابع:نبذه من أحوال الحجه صاحب العصر و الزمان (ع)

  • ولادته
  • صفاته و علاماته
  • أحوال سفرائه و فیما فیه (ع)من سنن الأنبیاء
  • معجزاته
  • علامات ظهوره
  • فضل انتظار فرجه و یوم خروجه و مده ملکه

کتاب المعاد

الفصل الأول:الرجعه

  • حقیقه الرجعه
  • الآیات القرآنیه الداله علی الرجعه
  • الأحادیث النبویه الداله علی الرجعه
  • روایه المفضل بن عمر عن الصادق (ع) عن کیفیه ظهور القائم (ع)و رجعه الأئمه
  • نماذج قرآنیه عن قوم ماتوا ثم رجعوا
  • أجوبه الشیخ المفید رحمه اللّه علی المخالفین
  • قول السید المرتضی رحمه اللّه إن الرجعه تکون بالأجسام

الفصل الثانی:المعاد

  • أقول العلماء فی أمر المعاد
  • القول بالمعاد الجسمانی و الروحانی معا
  • الآیات القرآنیه الوارده فی المعاد
  • کلام الإمام الرازی فی الحشر و النشر
  • الروح و منزله البدن منها
  • ترکیب البدن و بیان مذاهب الفلاسفه و الحکماء

الفصل الثالث:عالم الموت

  • الإقرار بان کل حی سوی اللّه یموت
  • الإقرار بملک الموت و نزعه للروح
  • ما یعانیه المؤمن و الکافر عند الموت

الفصل الرابع:عالم البرزخ

  • بقاء الروح فی العالم البرزخی
  • سؤال القبر و عذابه
  • بیان أکثر ما یکون منه عذاب القبر
  • ان المنعم و المعذب فی القبر هو الروح
  • حال المؤمن و حال الکافر فی القبر
  • ضغطه القبر
  • محل الروح و الجسم المثالی فی عالم البرزخ

الفصل الخامس:علامات القیامه و نفخ الصور

  1. خروج یأجوج و مأجوج
  2. خروج دابه الأرض
  3. طلوع الشمس من المغرب
  4. الدخان
  • نفخ الصور
  • فناء الأشیاء و انعدامها قبل یوم القیامه
  • بیان سائر ما یقع قبل القیامه
  • حشر الوحوش و الجن و الشیاطین
  • بیان أحوال الأطفال و المجانین و المستضعفین

الفصل السادس: المیزان و الحساب

  • معنی المیزان و حقیّته
  • الحساب و السؤال و رد المظالم
  • تطایر الکتب و انطاق الجوارح

الفصل السابع:الکوثر و الشفاعه و الصراط

  • بیان الوسیله و اللواء
  • الکوثر حوض النبی
  • الشفاعه
  • الصراط

الفصل الثامن:الجنه و النار

  • حقیه الجنه و النار
  • کون الجنه و النار مخلوقتین الآن
  • بیان الجنه و أوصافها
  • بیان النار و أوصافها
  • شبهه محی الدین العربی فی انقطاع العذاب و زواله
  • الجواب علی شبهه محی الدین العربی
  • الأعراف و أهلها
  • من یخلد فی الجنه و من یخلد فی النار
  • فیمن مات و لم یعرف إمام زمانه
  • أوصاف الشیعه
  • فیما یکون بعد دخول أهل الجنه الجنه و أهل النار النار

الفصل التاسع:التوبه

  • حقیقه التوبه
  • وجوب التوبه و فضلها
  • فوریه التوبه
  • عموم التوبه فی الأشخاص و الأحوال
  • قبول التوبه و سقوط العقاب بها
  • تقسیم الذنوب التی یتاب منها
  • تقسیم الذنوب إلی کبائر و صغائر
  • ما تعظم به الصغائر و تکون کبائر
  • تجزئه التوبه و تبعیضها
  • وجوب التفصیل فی التوبه عن الذنوب
  • العزم علی عدم العوده إلی الذنب
  • أقسام العباد فی التوبه
  • علاج الاقبال علی التوبه
  • الاشاره إلی جمله من أصناف المعاصی

الفصل العاشر:الآجال و الأرزاق

  • الآجال
  • الأرزاق
  • الأسعار
  • الاحباط و التکفیر

الفصل الحادی عشر:الإیمان و الإسلام و الکفر و الارتداد

  • معنی الإیمان و الکفر
  • حقیقه الإیمان
  • أجزاء الإیمان و المعارف التی یحصل بها
  • معنی الإسلام
  • هل یشترط فی العقائد الایمانیه العلم الیقینی
  • هل یمکن کفر المؤمن او لا
  • حقیقه الکفر و الارتداد
  • تعیین زمان التکلیف
  • الإنسان فی زمان مهله النظر هل هو کافر أو مؤمن
  • الخاتمه

دربارهٔ پدیدآورنده

سید عبدالله شبر
علامه سید ع‍ب‍دالله ش‍ب‍ّر (متولد ۱۱۸۸ ق، نجف و متوفای ۱۲۴۲ ق، کاظمین)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید محسن اعرجی، جعفر نجفی، احمد بن‌ زین‌الدین احسایی، اسد‌الله کاظمی، محمد مهدی شهرستانی، ابوالقاسم قمی و اسدالله شوشتری به اتمام رساند. از جمله فعالیت‌های علمی وی تألیف کتب فراوان با موضوعات دینی و اعتقادی است. «مصابیح الأنوار فی حل مشکلات الأخبار»، «البرهان المبین فی فتح أبواب علوم الأئمة المعصومین»، «جامع المقال فی معرفة الرواة و الرجال»، «الدرر المنثورة و المواعظ المأثوره عن الله تعالی و النبی و الأئمة الطاهرین»، «حق الیقین فی معرفة اصول الدین»، «طب الأئمة» و «الأنوار اللامعة فی شرح الزیارة الجامعة» (ترجمه فارسی: «با اختران تابناک ولایت») برخی از این آثار است.[۲]

پانویس

دریافت متن