چه دیدگاه‌هایی درباره جهانی شدن وجود دارد؟ (پرسش)

چه دیدگاه‌هایی درباره جهانی شدن وجود دارد؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاتر	مهدویت / عصر پس از ظهور / حکومت جهانی امام مهدی / جهانی شدن
تعداد پاسخ	۲ پاسخ

چه دیدگاه‌هایی درباره جهانی شدن وجود دارد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

قنبر علی صمدی

حجت الاسلام و المسلمین قنبر علی صمدی، در مقاله «اندیشه انتظار و جهانی شدن» در این‌باره گفته است:

«در این خصوص به طور عمده، سه دیدگاه متفاوت با سه رویکرد متفاوت به چشم می‌خورد که اینجا صرفاً در حد طرح بحث، بدان اشاره می‌شود:

1. دیدگاه پروژه: عده‌ای به این مسأله، نگاه بد‌بینانه دارند و دست کم درباره اهداف طراحان این بحث، با بدگمانی می‌نگرند. این عده، بحث جهانی‌شدن را طرحی سیاسی می‌دانند که به صورت برنامه‌‌ای سازمان‌یافته و غیر علنی، از سوی اراده‌های پنهانی قدرت‌های سلطه، برای اهداف استعماری در سطح جهانی طراحی شده است. از نظر آنان، این بحث، ماهیتاً ساختگی است که راهبرد اعلام نشده قدرت‌های بزرگ، در پس آن، نهفته است. براساس این تحلیل، در ظاهر، آنچه مطرح می‌شود، صحبت از یکپارچگی جهانی و سهولت تعامل و ارتباطات است؛ ولی واقع مسأله، این است که این موضوع پوششی، برای اجرایی شدن برنامه "جهانی‌سازی" با هدف "آمریکایی سازی" یا دست کم "غربی سازی" از سوی نظریه‌پردازان غربی برای تحمیل سلطه سیاسی - فرهنگی غرب بر جهان، طراحی شده است. در این نگاه، "جهانی‌شدن" یک عنوان صوری است که ماهیتاً ابزار کارآمد برای اهداف راهبردی جهان غرب تلقی می‌شود.
2. دیدگاه پروسه: در مقابل، جمعی دیگر، به موضوع "جهانی‌ شدن" با نگاه مثبت می‌‌نگرند و آن را یک فرایند طبیعی رو به تکامل جامعه بشری می‌دانند. از نظر آنان، این روند، یک سیر طبیعی و قهری است که خارج از اختیار و انتخاب افراد است. در این روند، کشورها و ملت‌ها به تدریج به سوی هم‌گرایی و وحدت قطب‌ها و تمرکز تصمیم‌گیری‌‌ها به پیش می‌روند. سرعت تحولات در این روند از یک‌سو و تنوع نیازها و گستردگی حوزه تعاملات اجتماعی از سوی دیگر و رشد تکنولوژی و صنعت از سوی سوم، همه و همه چنین رویکردی را اجتناب‌ناپذیر می‌نماید به گونه‌ا‌ی که حرکت بر خلاف آن یا نادیده‌انگاشتن آن، به معنای حرکت بر خلاف مسیر آب و مساوی با شکست تلقی می‌شود. طبق این برداشت، "جهانی‌ شدن" یک روند تدریجی دارای فرایند تاریخی است که سیر تحولات صنعتی و شهر‌نشینی و نیز پیشرفت تمدن رو به آینده، پیامدهای گریز‌ناپذیر خود را در پهنه حیات انسانی بر جای خواهد گذارد و در نتیجه، همه فاصله‌‌ها و دیوار‌ها و مرزهای جغرافیایی، زبانی، نژادی و… خواسته یا نخواسته برچیده خواهد شد.
3. دیدگاه میانه: دیدگاه مطرح در باب جهانی‌ شدن، دو دیدگاه متضاد پیشین است و مقابل این دو دیدگاه (افراطی و تفریطی) دیدگاه سومی به نام دیدگاه میانه (دست‌کم از دید نگارنده) هنوز به طور روشن و شایسته تبیین نشده است؛ ولی می‌توان در این‌باره، دیدگاه وسط و واقع‌بینانه‌تری را مطرح کرد، با این تحلیل که جهانی‌شدن نه یک فرایند صرفاً طبیعی است و نه یک پروژه صرفاً سیاسی و تصنعی؛ بلکه جهانی‌شدن یک پدیده است در عین اینکه ماهیتاً یک روند فراگیر طبیعی تدریجی توقف‌ناپذیر است؛ اما این روند طبیعی در همراهی و تداوم راه خود، از عوامل بیرونی، عمیقاً تأثیر می‌پذیرد؛ لذا نقش عوامل سیاست، فرهنگ و اقتصاد را، در نحوه شکل‌گیری، سرعت و کندی و استقامت و انحراف این روند، نمی‌توان نادیده انگاشت.

تحلیل رهیافت‌شناسانه بحث: در یک نگاه واقع‌گرایانه و رهیافت‌شناسانه، می‌توان نگرش سوم را درست و منصفانه تلقی کرد. با این تحلیل که "جهانی‌شدن" ماهیتاً و ذاتاً یک روند طبیعی تدریجی برگشت‌ناپذیر است؛ ولی در این روند، آنچه تعیین‌کننده و نقش‌آفرین است، اراده‌‌های سازمان‌یافته انسانی است که در نحوه سیر این فرایند و جهت‌بخشی سمت و سوی آن، بسیار تأثیر‌گذار و بلکه تعیین‌کننده است.

توجه به ویژگی‌ها و اقتضائات و نمودهای عینی این روند نیز گویای واقع‌بینانه بودن این رویکرد درباره ماهیت جهانی‌شدن است؛ زیرا آنچه در متن جریان طبیعت و تاریخ مشاهده می‌شود، سیر طبیعی به سوی وحدت و تمرکز تدریجی عرصه‌های گوناگون حیات بشری است که با سیر شتابان به سوی پیوستگی و فشردگی عرصه‌ها و فضاها به پیش می‌رود و بیانگر آن است که آنچه در عرصه حیات اجتماعی جریان دارد، روند "جهانی‌شدن" و "جهان‌گرایی" است که دامنه آن، بسی فراگیر و جهان‌شمول می‌باشد».

پرسش‌های دیگر

۱. آقای عبدالعلی محمدی؛

عبدالعلی محمدی آقای عبدالعلی محمدی، در مقاله «جهانی‌شدن و انتظار و موعود» در این‌باره گفته است: «در مواجهه با جهانی شدن، نخستین سؤالی که در ذهن نقش می‌‌بندد این است که جهانی شدن چیست؟ کاوش‌های عملی و نظری برای پاسخ به این پرسش، تاکنون به نتیجه مطلوب و واحدی نرسیده‌اند. از همین رو، اندیشمندان آن گونه که آن را برتافته‌اند، تعریف نموده‌اند. از دیدگاه بعضی، "جهانی شدن" یا "globalization" به معنای یکسان سازی جوامع در چارچوب تمدنی واحد و اهداف واحد است. از نظر عده‌ای، "جهانی شدن یعنی غربی سازی جهان"؛ و دسته وم بر این باورند که "اقتصاد جهانی، نیروهای سیاسی و فرهنگی به سرعت کره زمین را زیر نفوذ خود قرار می‌‌دهند و به خلق یک بازار نوین جهانی، سازمان‌های فراملّی جدید و فرهنگ نوین جهانی می‌‌پردازند. بر این اساس، دورنمای جهان توسعه بازار جهانی سرمایه‌داری، زوال دولت ملّی، گردش پرشتاب کالا، مردم، اطلاعات و شکل‌های فرهنگی است". اما به نظر می‌‌رسد به دلیل تعدّد درون مایه‌های جهانی شدن در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، ایدئولوژیک و فکری، تعریفی ساده از آن تقریبا ناشدنی است. آنچه می‌‌توان گفت این است که در عصر جهانی شدن، شاخصه‌های ذیل به طور ملموس هویدایند: "جهانی شدن سرمایه که عبارت از محکم‌تر شدن روابط میان بازارهای مختلف است. پیشرفت چشمگیر در عرصه تکنولوژی ارتباطات؛ جهانی شدن فرهنگ". پس می‌‌توان گفت: جهانی شدن یک فرایند فراگیری است که در ابعاد گوناگون با هدف یکسان سازی جوامع، فارغ از اراده موافقان و مخالفان، به پیش می‌‌تازد، و فرصت بازیگری را در این عرصه برای هرکسی که چیزی برای ارائه داشته باشد، مهیّا می‌‌کند. قدرت شگرف و کم نظیر تکنولوژی و ظرفیت بسیار وسیع رایانه در اختیار کسانی است که می‌‌توانند از این فرصت استثنایی بهره ببرند».

پرسش‌های وابسته

1. جهانی شدن به چه معنایی است؟ (پرسش)
2. ریشه‏‌های تاریخی جهانی شدن از چه زمانی است؟ (پرسش)
3. غربی‌‏ها از جهانی شدن چه اهدافی را دنبال می‏‌کنند؟ (پرسش)
4. جهانی شدن چه جنبه‏‌های منفی دارد؟ (پرسش)
5. آیا در منابع دینی به جهانی شدن اشاره شده است؟ (پرسش)
6. چگونه می‌توان وعده حکومت جهانی را باور و تقویت نمود؟ (پرسش)
7. آیا میان جهانی شدن و جهانی‌سازی فرقی هست؟ آیا این روند به حکومت امام مهدی منتهی می‌شود یا خیر؟ (پرسش)
8. آیا پروژه جهانی‌سازی یا فرایند جهانی شدن با حکومت جهانی امام مهدی همگرایی دارد یا واگرایی؟ (پرسش)
9. جهانی شدن و جهانی سازی که اسلام معرفی می‏‌کند چه امتیازاتی دارد؟ (پرسش)
10. رهبری در حکومت عدل جهانی چه اهمیتی دارد؟ (پرسش)
11. برپا کننده عدل جهانی چه شرایطی باید داشته باشد؟ (پرسش)
12. شرایط تحقق حکومت عدل جهانی چیست؟ (پرسش)
13. دیدگاه قرآن در مورد جهانی شدن چیست؟ و جهانی سازی مطلوب کدام است؟ (پرسش)
14. چه عواملی زمینه‏ ساز حکومت واحد جهانی است؟ (پرسش)
15. چه ضرورتی برای تشکیل حکومت واحد جهانی وجود دارد؟ (پرسش)
16. ضرورت برپایی حکومت عدل جهانی از راه فطرت چگونه قابل تبیین است؟ (پرسش)
17. آیا از راه براهین فلسفی می‌توان ضرورت حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
18. ضرورت حکومت عدل جهانی را از راه تکامل چگونه می‌‏توان تبیین کرد؟ (پرسش)
19. آیا با دلیل عقلی می‏‌توان ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را اثبات نمود؟ (پرسش)
20. آیا واقعیت‏‌های تاریخی می‌‏تواند ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
21. چرا در عصر انبیای گذشته حکومت عدل جهانی تحقق نیافته است؟ (پرسش)
22. چه ضرورتی در تحقق حکومت عدل جهانی در این دنیا است؟ (پرسش)
23. چرا در عصر پیامبر اکرم حکومت جهانی توحیدی تحقق نیافت؟ (پرسش)
24. ویژگی‌های رهبر جهانی چیست؟ (پرسش)