تفسیر علمی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
(←مقدمه) |
||
| (۱۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{ | {{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = تفسیر | عنوان مدخل = | مداخل مرتبط = [[تفسیر علمی در علوم قرآنی]]| پرسش مرتبط = }} | ||
==مقدمه== | == مقدمه == | ||
با توجه به دیدگاه‌ها و گرایش‌های مختلف درباره | با توجه به دیدگاه‌ها و گرایش‌های مختلف درباره تفسیر علمی نمی‌توان تعریف واحدی از این اصطلاح ارائه داد؛ اما به‌طور کلی می‌توان گفت در تفسیر علمی، [[مفسر]] با توجه به دستاوردهای [[علمی]] [[بشر]] سعی در [[تفسیر آیات]] و [[کشف]] حقایقی تازه و زدودن ابهامات از چهره بعضی از [[آیات]] دارد. عمده این [[تفاسیر]] در قرن چهاردهم هجری به بعد نگاشته شده‌اند؛ هرچند رگه‌هایی از [[گرایش]] به این [[شیوه تفسیری]] را می‌توان در سده‌های پیش از آن نیز ملاحظه کرد. تفاسیری که به این شیوه تفسیری [[نگارش]] یافته‌اند، از نظر [[میزان]] اثرپذیری از [[علوم]] و فرضیه‌های بشری و نیز میزان [[پایبندی]] به مسلمات و ظواهر قرآن یکسان نیستند، و تقریباً تفسیر علمی - که گاهی از آن به [[تفسیر]] [[تجربی]] یاد می‌شود - ناظر به همان گرایش افراطی به علوم بشری در تفسیر [[قرآن‌کریم]] است<ref>معرفت، محمد هادی، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲، صفحه ۴۴۳؛ جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، صفحه ۱۶و۷؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۹۳؛ رومی، فهد بن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲،صفحه (۵۴۵-۷۰۲)؛ صغیر، لطفی محمد، المبادی العامة لتفسیرالقرآن، صفحه ۱۱۳؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۲، صفحه ۵۱۹</ref> | ||
.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۸۰۸.</ref> | .<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۸۰۸.</ref> | ||
==[[تفاسیر]] [[علمی]]== | == [[تفاسیر]] [[علمی]] == | ||
تفاسیر علمی به تفسیرهایی گفته می‌شود که با توجه به یافته‌های [[علوم تجربی]]، [[قرآن]] را [[تفسیر]] کرده‌اند؛ مانند: | تفاسیر علمی به تفسیرهایی گفته می‌شود که با توجه به یافته‌های [[علوم تجربی]]، [[قرآن]] را [[تفسیر]] کرده‌اند؛ مانند: | ||
# [[مفاتیح الغیب (کتاب)|مفاتیح الغیب]] (معروف به [[التفسیر الکبیر]]، و [[تفسیر فخر رازی]])، تألیف [[محمد بن | # [[مفاتیح الغیب (کتاب)|مفاتیح الغیب]] (معروف به [[التفسیر الکبیر]]، و [[تفسیر فخر رازی]])، تألیف [[محمد بن عمر بن حسین رازی]]؛ | ||
# [[کشف الاسرار النورانیة القرآنیة (کتاب)|کشف الاسرار النورانیة القرآنیة]] تألیف [[محمد بن احمد اسکندرانی]] که تفسیر بخشی از قرآن است؛ | # [[کشف الاسرار النورانیة القرآنیة (کتاب)|کشف الاسرار النورانیة القرآنیة]] تألیف [[محمد بن احمد اسکندرانی]] که تفسیر بخشی از قرآن است؛ | ||
# [[پرتوی از قرآن (کتاب)|پرتوی از قرآن]] نوشته [[سید محمود طالقانی]] که از ابتدای قرآن تا [[آیه]] ۲۸ [[سوره نساء]] را دارد؛ | # [[پرتوی از قرآن (کتاب)|پرتوی از قرآن]] نوشته [[سید محمود طالقانی]] که از ابتدای قرآن تا [[آیه]] ۲۸ [[سوره نساء]] را دارد؛ | ||
| خط ۱۶: | خط ۱۴: | ||
# [[حجة التفاسیر (کتاب)|حجة التفاسیر]] تألیف [[سید عبد‌الحجت بلاغی]] [[تفسیری]] مختصر، کامل و به [[زبان فارسی]] است. | # [[حجة التفاسیر (کتاب)|حجة التفاسیر]] تألیف [[سید عبد‌الحجت بلاغی]] [[تفسیری]] مختصر، کامل و به [[زبان فارسی]] است. | ||
تفاسیر مذکور از نظر [[میزان]] [[گرایش]] و اثرپذیری مؤلفان آنها از علوم تجربی، یکسان نیستند <ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم | تفاسیر مذکور از نظر [[میزان]] [[گرایش]] و اثرپذیری مؤلفان آنها از علوم تجربی، یکسان نیستند <ref>ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۳۹؛ رومی، فهدبن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲،صفحه ۶۳۸؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲،صفحه (۴۴۳-۴۴۹)</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۷۱۳.</ref> | ||
==[[مفسّران]] [[علمی]]== | == [[مفسّران]] [[علمی]] == | ||
روش [[تفسیر علمی]]، مورد اهتمام شماری از [[مفسران]] است. اسامی تعدادی از آنان به شرح ذیل است: | روش [[تفسیر علمی]]، مورد اهتمام شماری از [[مفسران]] است. اسامی تعدادی از آنان به شرح ذیل است: | ||
# [[محمد بن عمر بن حسین رازی]] معروف به [[فخر رازی]] صاحب [[تفسیر مفاتیح الغیب (کتاب)|تفسیر مفاتیح الغیب ([[تفسیر کبیر]]، [[تفسیر فخر رازی]])؛ | # [[محمد بن عمر بن حسین رازی]] معروف به [[فخر رازی]] صاحب [[تفسیر مفاتیح الغیب (کتاب)|تفسیر مفاتیح الغیب]] ([[تفسیر کبیر]]، [[تفسیر فخر رازی]])؛ | ||
#شیخ [[ | # شیخ [[طنطاوی بن جوهری]] صاحب [[الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم (کتاب)|الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم]] ([[تفسیر طنطاوی]])؛ | ||
# [[احمد بن مصطفی مراغی]] صاحب [[تفسیر مراغی (کتاب)|تفسیر مراغی]]؛ | # [[احمد بن مصطفی مراغی]] صاحب [[تفسیر مراغی (کتاب)|تفسیر مراغی]]؛ | ||
# [[سید محمود طالقانی]] صاحب [[تفسیر پرتوی از قرآن (کتاب)|تفسیر پرتوی از قرآن]]؛ | # [[سید محمود طالقانی]] صاحب [[تفسیر پرتوی از قرآن (کتاب)|تفسیر پرتوی از قرآن]]؛ | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۵: | ||
# [[محمد عبدالمنعم جمال]]، صاحب [[تفسیر الفرید للقرآن المجید (کتاب)|تفسیر الفرید للقرآن المجید]]؛ | # [[محمد عبدالمنعم جمال]]، صاحب [[تفسیر الفرید للقرآن المجید (کتاب)|تفسیر الفرید للقرآن المجید]]؛ | ||
# [[محمد بن احمد اسکندرانی]] صاحب [[تفسیر کشف الأسرار النورانیّة القرآنیّة (کتاب)|تفسیر کشف الأسرار النورانیّة القرآنیّة]] (مشتمل بر [[تفسیر]] بخشی از [[قرآن]])؛ | # [[محمد بن احمد اسکندرانی]] صاحب [[تفسیر کشف الأسرار النورانیّة القرآنیّة (کتاب)|تفسیر کشف الأسرار النورانیّة القرآنیّة]] (مشتمل بر [[تفسیر]] بخشی از [[قرآن]])؛ | ||
# [[سعید حوی]] صاحب [[تفسیر الأساس فی التفسیر (کتاب)|تفسیر الأساس فی التفسیر]]<ref>معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه | # [[سعید حوی]] صاحب [[تفسیر الأساس فی التفسیر (کتاب)|تفسیر الأساس فی التفسیر]]<ref>معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲،صفحه (۴۴۳-۴۴۹)؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۳۹؛ رومی، فهدبن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲،صفحه (۶۱۵-۶۳۸)؛ جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، صفحه ۱۶و(۷-۸)</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۴۵۱۴.</ref> | ||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
{{ | {{مدخل وابسته}} | ||
* [[تفاسیر تابعین تابعین]] | * [[تفاسیر تابعین تابعین]] | ||
* [[تفاسیر تک نگار]] | * [[تفاسیر تک نگار]] | ||
| خط ۱۲۷: | خط ۱۲۴: | ||
* [[منابع تفسیر]] | * [[منابع تفسیر]] | ||
* [[تأویل قرآن]] | * [[تأویل قرآن]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۳۷: | خط ۱۳۴: | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:تفسیر]] | [[رده:تفسیر]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۶ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۴۹
این مدخل زیرشاخهٔ بحث تفسیر است. تفسیر علمی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: تفسیر علمی در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
با توجه به دیدگاه‌ها و گرایش‌های مختلف درباره تفسیر علمی نمی‌توان تعریف واحدی از این اصطلاح ارائه داد؛ اما به‌طور کلی می‌توان گفت در تفسیر علمی، مفسر با توجه به دستاوردهای علمی بشر سعی در تفسیر آیات و کشف حقایقی تازه و زدودن ابهامات از چهره بعضی از آیات دارد. عمده این تفاسیر در قرن چهاردهم هجری به بعد نگاشته شده‌اند؛ هرچند رگه‌هایی از گرایش به این شیوه تفسیری را می‌توان در سده‌های پیش از آن نیز ملاحظه کرد. تفاسیری که به این شیوه تفسیری نگارش یافته‌اند، از نظر میزان اثرپذیری از علوم و فرضیه‌های بشری و نیز میزان پایبندی به مسلمات و ظواهر قرآن یکسان نیستند، و تقریباً تفسیر علمی - که گاهی از آن به تفسیر تجربی یاد می‌شود - ناظر به همان گرایش افراطی به علوم بشری در تفسیر قرآن‌کریم است[۱] .[۲]
تفاسیر علمی
تفاسیر علمی به تفسیرهایی گفته می‌شود که با توجه به یافته‌های علوم تجربی، قرآن را تفسیر کرده‌اند؛ مانند:
- مفاتیح الغیب (معروف به التفسیر الکبیر، و تفسیر فخر رازی)، تألیف محمد بن عمر بن حسین رازی؛
- کشف الاسرار النورانیة القرآنیة تألیف محمد بن احمد اسکندرانی که تفسیر بخشی از قرآن است؛
- پرتوی از قرآن نوشته سید محمود طالقانی که از ابتدای قرآن تا آیه ۲۸ سوره نساء را دارد؛
- تفسیر نمونه آیت الله ناصر مکارم شیرازی؛
- تفسیر المیزان علامه سید محمد حسین طباطبایی؛
- حجة التفاسیر تألیف سید عبد‌الحجت بلاغی تفسیری مختصر، کامل و به زبان فارسی است.
تفاسیر مذکور از نظر میزان گرایش و اثرپذیری مؤلفان آنها از علوم تجربی، یکسان نیستند [۳].[۴]
مفسّران علمی
روش تفسیر علمی، مورد اهتمام شماری از مفسران است. اسامی تعدادی از آنان به شرح ذیل است:
- محمد بن عمر بن حسین رازی معروف به فخر رازی صاحب تفسیر مفاتیح الغیب (تفسیر کبیر، تفسیر فخر رازی)؛
- شیخ طنطاوی بن جوهری صاحب الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم (تفسیر طنطاوی)؛
- احمد بن مصطفی مراغی صاحب تفسیر مراغی؛
- سید محمود طالقانی صاحب تفسیر پرتوی از قرآن؛
- عبدالکریم بی‌آزار شیرازی، صاحب تفسیر کاشف با همکاری دکتر سید محمد باقر حجتی؛
- محمد عبدالمنعم جمال، صاحب تفسیر الفرید للقرآن المجید؛
- محمد بن احمد اسکندرانی صاحب تفسیر کشف الأسرار النورانیّة القرآنیّة (مشتمل بر تفسیر بخشی از قرآن)؛
- سعید حوی صاحب تفسیر الأساس فی التفسیر[۵].[۶]
جستارهای وابسته
- تفاسیر تابعین تابعین
- تفاسیر تک نگار
- تفاسیر عصر جدید
- تفاسیر عصر کهن
- تفسیر اجتهادی
- تفسیر اجمالی قرآن
- تفسیر اِعراب
- تفسیر باطنی
- تفسیر پلورالیستی قرآن
- تفسیر تبیینی قرآن
- تفسیر تحلیلی
- تفسیر تدبری قرآن
- تفسیر تمسکی قرآن
- تفسیر در عصر تابعین
- تفسیر در عصر تدوین
- تفسیر در عصر پیامبر خاتم
- تفسیر درایی
- تفسیر زبدة البیان
- تفسیر سکولاریستی قرآن
- تفسیر سیستمی
- تفسیر عبدالله بن عباس
- تفسیر قرآن به قرآن
- تفسیر لفظی قرآن
- تفسیر لیبرالیستی قرآن
- تفسیر مأثور
- تفسیر مجمل به مبین
- تفسیر مطلق به مقید
- تفسیر معتزلیان جدید
- تفسیر معنا
- تفسیر معنوی قرآن
- تفسیر موضوع
- تفسیر وجوه قرآن
- تفسیر ترتیبی
- تفسیر مزجی
- تفسیر موضوعی
- تفسیر اهل بیت
- تفسیر پیامبر خاتم
- تفسیر تابعین
- تفسیر دوران نهضت‌های اصلاحی
- تفسیر صحابه
- تفسیر عصر جدید
- تفسیر باطن قرآن
- تفسیر ظاهر قرآن
- تفسیر اهل‌سنت
- تفسیر باطنیه
- تفسیر خوارج
- تفسیر شیعه
- تفسیر متصوفه
- تفسیر اجتماعی
- تفسیر اخلاقی
- تفسیر ادبی
- تفسیر اشاری
- تفسیر به رأی
- تفسیر بیانی
- تفسیر پوزیتیویستی
- تفسیر تاریخی
- تفسیر تربیتی
- تفسیر رمزی
- تفسیر عرفانی
- تفسیر علمی
- تفسیر فقهی
- تفسیر فلسفی
- تفسیر کلامی
- آداب تفسیر قرآن
- آراء تفسیری
- اسرائیلیات در تفسیر
- اقطاب اسرائیلیات
- اقطاب وضّاعین
- اولین مدون تفسیر
- تأویل قرآن
- تدوین تفسیر قرآن
- تفاسیر قرآن
- تفسیر پذیری قرآن
- تفسیر نگاری
- تنزیل قرآن
- توقیفیت تفسیر قرآن
- جری و تطبیق
- روایات تفسیری
- روش‌های تفسیری
- سیاق عام
- شرافت تفسیر قرآن
- طرق تفسیری
- غرایب تفسیر
- فضیلت تفسیر قرآن
- قواعد تفسیر
- مبادی تفسیر
- مدارس تفسیر قرآن
- مراتب تفسیر
- مراحل تفسیر
- مصادر نقلی تفسیر
- مفسران
- مقدمات تفسیر
- مکاتب تفسیری
- منابع تفسیر
- تأویل قرآن
منابع
پانویس
- ↑ معرفت، محمد هادی، التفسیر والمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲، صفحه ۴۴۳؛ جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، صفحه ۱۶و۷؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۹۳؛ رومی، فهد بن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲،صفحه (۵۴۵-۷۰۲)؛ صغیر، لطفی محمد، المبادی العامة لتفسیرالقرآن، صفحه ۱۱۳؛ ذهبی، محمد حسین، التفسیروالمفسرون، جلد۲، صفحه ۵۱۹
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۸۰۸.
- ↑ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۳۹؛ رومی، فهدبن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲،صفحه ۶۳۸؛ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲،صفحه (۴۴۳-۴۴۹)
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۱۳.
- ↑ معرفت، محمد هادی، التفسیروالمفسرون فی ثوبه القشیب، جلد۲،صفحه (۴۴۳-۴۴۹)؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم، صفحه ۸۳۹؛ رومی، فهدبن عبدالرحمان، اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر، جلد۲،صفحه (۶۱۵-۶۳۸)؛ جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، صفحه ۱۶و(۷-۸)
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۴۵۱۴.