جهانی شدن به چه معنایی است؟ (پرسش): تفاوت میان نسخهها
جز (جایگزینی متن - 'باقی' به 'باقی') |
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
||
(۲۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات پرسش | {{جعبه اطلاعات پرسش | ||
| موضوع اصلی | | موضوع اصلی = [[مهدویت (پرسش)|بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت]] | ||
| تصویر = 7626626268.jpg | |||
| تصویر | | مدخل بالاتر = [[مهدویت]] / [[عصر پس از ظهور]] / [[حکومت جهانی امام مهدی]] / [[جهانی شدن]] | ||
| مدخل اصلی = | |||
| مدخل بالاتر | | مدخل وابسته = | ||
| مدخل اصلی | | تعداد پاسخ = ۱ | ||
| مدخل وابسته | |||
| | |||
}} | }} | ||
'''جهانی شدن به چه معنایی است؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود. | '''جهانی شدن به چه معنایی است؟''' یکی از پرسشهای مرتبط به بحث '''[[مهدویت (پرسش)|مهدویت]]''' است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی '''[[مهدویت]]''' مراجعه شود. | ||
== | == پاسخ نخست == | ||
[[پرونده:11226.jpg|100px|راست|بندانگشتی|[[علی رضا اعرافی]]]] | |||
آیتالله '''[[علی رضا اعرافی]]'''، در مقاله ''«[[زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی (مقاله)|زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی]]»'' در اینباره گفته است: | |||
«آنچه در [[حکومت امام زمان]] {{ع}} روی میدهد، بهطور [[یقین]] [[جهانی شدن]] به معنای رشد [[دانش]] [[بشر]] و فروریختن حجابها و موانع و [[پیوستگی]] [[اندیشهها]]، [[انسانها]]، [[جوامع]] و آسان شدن ارتباطات و پدیدار شدن جامعهای پیشرفته است، اما آنچه در [[جهانی شدن]] به شکل امروزی مطرح است با [[تخریب]] محیط زیست، [[ناامنی]] روانی [[بشر]] و کنترل نشدن [[پیشرفت]] تکنولوژی در عرصههای غیراخلاقی همراه است و نابرابریهای [[عظیم]] [[اجتماعی]]، [[سیاسی]]، [[اقتصادی]]، [[فقر معنوی]] و فروریختن بسیاری از بنیادهای اصیل [[اجتماعی]] را بهدنبال دارد و با [[جهانی شدن]] [[مهدوی]]، فرسنگها فاصله دارد. در این مدل، [[جهانی شدن]]، در عین رشد [[دانش]] و [[اندیشه]] و [[فکر]] [[بشر]] و سهولت ارتباطات و [[پیوستگی]] [[اندیشهها]] و توسعه [[رفاه]] [[بشر]]، همه به گونه یکسان از [[منافع]] [[جهانی شدن]]، بهرهمند نمیشوند و آسیبهای خطرناکی که از [[ناحیه]] [[جهانی شدن]] -به مفهوم امروزی- [[بشر]] را تهدید میکند، هیچجای [[امید]] و خوشحالی برای [[انسان]] باقی نگذاشته است»<ref>[[علی رضا اعرافی|اعرافی، علی رضا]]، [[زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی (مقاله)|زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی]]، ص۴۵.</ref>. | |||
==پاسخهای دیگر== | == پاسخهای دیگر == | ||
{{ | {{پاسخ پرسش | ||
| عنوان پاسخدهنده = ۱. حجت الاسلام و المسلمین صمدی؛ | |||
| تصویر = 783993038.jpg | |||
| پاسخدهنده = قنبر علی صمدی | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین '''[[قنبر علی صمدی]]'''، در مقاله ''«[[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]]»'' در اینباره گفته است: | |||
«اصطلاح "[[جهانی شدن]]" تا حدی نوظهور بوده و در چند دهه اخیر بر سر زبانها رایج شده و با تعابیری چون "جهانیشدن"، "جهانگرایی"، "[[جهان]] شمولی"، "دهکده جهانی"، از آن یاد میشود. این اصطلاحات دهان پرکن که در گفتمانهای [[سیاسی]] و میان [[اصحاب]] رسانه، کاربرد بیشتری دارد، از اواخر نیمه دوم قرن بیستم میلادی پس از ارائه [[نظریه]] "دهکده جهانی" مارشال مک لوهان در سال ۱۹۶۰م مورد توجه قرار گرفت و پیش از آن، به صورت یک اصطلاح جا افتاده [[علمی]]، کاربرد چندانی نداشت. این اصطلاح، به تدریج از نیمه دهه ۱۹۸۰م بر سر زبانها افتاد<ref>ر.ک: دین و جهانی شدن، فرصتها و چالشها، ص۳۱۹.</ref>؛ ولی امروزه اصطلاح "جهانیشدن" کلیدواژه غالب نظریات مطرح در [[جهان]] معاصر محسوب میشود. | |||
[[ | |||
[[حقیقت]] این است که این موضوع، به [[دلیل]] نوظهور بودن و کامل نشدن آن، از یکسو و پیچیدگی و گستردگی ابعاد و خصوصیات آن از سوی دیگر، هنوز تصویر روشن و شفافی از خود نشان نداده است؛ لذا تا کنون تعریف قانونمندی که [[مورد اتفاق]] نظر باشد، درباره آن یافت نمیشود. | |||
::::::آقای '''[[علی اصغر رضوانی]]'''، در کتاب ''«[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]»'' در اینباره گفته است: | در تعریفهایی که تاکنون ارائه شده است، هر کس بر اساس برداشت خاص از ویژگیهای جهانیشدن، آن را تعریف کرده و در هر تعریف، یکی از ویژگیهای آن، بیشتر مورد [[عنایت]] بوده است. | ||
با این حال، شاید سادهترین تعریفی که میتواند وجه مشترک تعاریف موجود و اقوال مطرح در این زمینه به شمار آید، این باشد که بگوییم: "جهانیشدن، عبارت است از محلی شدن عرصهها، [[یکپارچگی]] و یکسانسازی ساختارها، نهادها و [[فرهنگها]] در اثر گسترش ارتباطات، همگانی شدن اطلاعات و برداشته شدن موانع اقلیمی، [[سیاسی]]، [[فرهنگی]]، [[اقتصادی]] و...". این تعریف را شاید بتوان حاصل تلفیق تعاریف موجود و خصوصیات موضوع جهانی شدن، بیان کرد» <ref>[[قنبر علی صمدی|صمدی، قنبر علی]]، [[اندیشه انتظار و جهانی شدن (مقاله)|اندیشه انتظار و جهانی شدن]].</ref>. | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخدهنده = ۲. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛ | |||
| تصویر = 1368119.jpg | |||
| پاسخدهنده = رحیم کارگر | |||
| پاسخ = حجت الاسلام و المسلمین دکتر '''[[رحیم کارگر]]''' و [[امید درویشی]] در مقاله ''«[[جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور (مقاله)|جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور]]»'' در اینباره گفتهاند: | |||
«در واکاوی مفهوم جهانیشدن میتوان به سه دیدگاه اشاره کرد: | |||
# '''پروسه بودن جهانیشدن:''' برخی قائلاند جهانیشدن یک پروسه [[تاریخی]] است. در پروسه کسی یا چیزی، کنترلی بر ایجاد، ابقا و نظارتی بر اوضاع یک پدیده ندارد و نیز او از سرانجام و نهایت آن پدیده بیخبر است. در [[حقیقت]] پروسه سیر طبیعی پدیده است، با فراز و نشیبهای طبیعی<ref>شیرودی، مرتضی، «تاریخ و مبانی فکری و فلسفی جهانیسازی غرب، آمریکا و اسلام»، فصلنامه مطالعات منطقهای، شماره ۱۶، ص۱۰۸.</ref>. با توجه به این معنا، با [[گذشت]] زمان و گسترش طبیعی ارتباطات و [[پیشرفت]] اطلاعات، تسریع در حمل و [[نقل]] و فشردگی زمان و مکان، [[شاهد]] این مسأله هستیم که در عرصههای مختلف [[زندگی]] بشری، تحولاتی عمیق به وجود آمده است که این تحولات طبیعی، روز به روز در [[دنیا]] [[پیوستگی]] و [[همبستگی]] ایجاد میکنند. | |||
# '''پروژه بودن جهانیشدن:''' پروژه به معنای این است که یک طیف یا جریان خاصی با [[برنامهریزی]] در عرصههای مختلف، [[هدف]] خاصی را دنبال کنند و بخواهند دیگران را به مقصدی خاص [[هدایت]] نمایند. طبق این دیدگاه، جهانیشدن همان [[جهانیسازی]]، غربیسازی، آمریکاییسازی و یا جهانگرایی آمریکایی است. به عبارت دیگر [[نظام]] [[لیبرال دموکراسی]] [[غرب]] تلاش دارد با استفاده از فنآوری ارتباطات رسانهای، در زمینههای [[سیاسی]]، [[اجتماعی]]، [[اقتصادی]] و [[فرهنگی]]، برای کشورهای [[دنیا]] قوانینی وضع کرده و در این زمینهها بر سایر [[ملتها]] [[اعمال]] نفوذ کند، و این همان چیزی است که از آن به [[نظم]] نوین جهانی، [[نظام]] تکقطبی و امپراتوری جهانی امریکا تعبیر میشود. "تارو" در کتاب برندگان و بازندگان جهانیشدن<ref>تارو، لستر، برندگان و بازندگان جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان، ص۱۳۳- ۱۳۴.</ref> یکی از [[دلایل]] [[مخالفت]] با جهانیشدن را آمریکایی بودن جهانیشدن دانسته و میگوید: "جهانیشدن طرح ساختمانی آمریکایی است که بدون مشارکت آنان و به رغم اعتراضاتی که میکنند در حال بنا شدن است". | |||
# '''پدیده بودن جهانیشدن:''' طبق این دیدگاه، جهانیشدن نه پروژه است و نه پروسه. بهروزی لک<ref>بهروزی لک، غلامرضا، سیاست و مهدویت، ص۱۲۸.</ref> در این زمینه میگوید: "طبق این تلقی در وضعیت جهانیشدن مؤلفههایی وجود دارد که لزوماً آنها را نمیتوان در قالب پروژه یا پروسه [[تبیین]] نمود... پدیده و [[فرصت]] نوظهور نه مطلقاً پیش اندیشیده است که بتوان پروژه نامید، و نه بدون اطلاع جهانیان مخصوصاً [[کارگزاران]] اطلاعات بوده که بتوان پروسهاش خواند". | |||
از این دیدگاهها میتوان به این جمعبندی اشاره کنیم که جهانیشدن نتیجه [[پیشرفت]] بیسابقه تکنولوژی و ارتباطات است که طی مراحل [[تاریخی]] و به صورت طبیعی محقق شده است، و [[نظام]] [[لیبرال دموکراسی]] [[غرب]] به [[رهبری]] [[آمریکا]] توانسته است از این پدیده استفاده ابزاری کند، و با مسلط شدن بر پیشرفتهای تکنولوژی و سایر امکانات ارتباطی، توانسته است بیش از پیش اهداف مورد نظر خویش را در [[دنیا]] [[اعمال]] کند»<ref>[[رحیم کارگر|کارگر، رحیم]] و [[امید درویشی|درویشی، امید]]، [[جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور (مقاله)|جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور]]، ص ۸۲-۸۳.</ref>. | |||
}} | |||
{{پاسخ پرسش | |||
| عنوان پاسخدهنده = ۳. آقای رضوانی؛ | |||
| تصویر = 15207.jpg | |||
| پاسخدهنده = علی اصغر رضوانی | |||
| پاسخ = آقای '''[[علی اصغر رضوانی]]'''، در کتاب ''«[[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]»'' در اینباره گفته است: | |||
«به نظر میرسد با همه تعاریفی که از [[جهانی شدن]] ارائه شده ، تاکنون تعریف روشن و جامعی از آن ارائه نشده است. زیرا اوّلاً: این پدیده هنوز به حدّ [[تکامل]] نهایی خود نرسیده است. ثانیاً: هر کسی در [[مقام]] تعریف، بُعدی از ابعاد آن را بازگو کرده است. در عین حال به برخی از تعاریف اشاره میکنیم: | |||
# برخی [[جهانی شدن]] را فرایندی [[اجتماعی]] میدانند که در آن قید و بندهای جغرافیایی که بر [[روابط اجتماعی]] و [[فرهنگی]] سایه افکنده است از بین میرود<ref>کشورهای در حال توسعه و سازمان جهانی تجارت.</ref> | |||
# برخی دیگر [[جهانی شدن]] را به معنای تشدید [[روابط اجتماعی]] در سرتاسر [[جهان]] می دانند که مکانهای دور از هم را چنان به هم مرتبط میسازد که اتفاقات هر محل، زاده حوادثی است که کیلومترها دورتر به وقوع میپیوندد<ref>فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره ۲۵، ص ۱۲۳.</ref> | |||
# هاروی، [[جهانی شدن]] را در بردارنده دو مفهوم فشردگی زمان و مکان و کاهش فاصلهها تلقّی میکند<ref>جامعه شناسی سیاسی معاصر.</ref>»<ref>[[علی اصغر رضوانی|رضوانی، علی اصغر]]، [[موعودشناسی و پاسخ به شبهات (کتاب)|موعودشناسی و پاسخ به شبهات]]، ص۴۱.</ref>. | |||
}} | |||
{{پرسمان جهانی شدن}} | {{پرسمان جهانی شدن}} | ||
== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:پرسش]] | |||
[[رده:پرسمان مهدویت]] | |||
[[رده:(اا): پرسشهای مهدویت با ۱ پاسخ]] | [[رده:(اا): پرسشهای مهدویت با ۱ پاسخ]] | ||
[[رده:پرسشهای مربوط به جهانی شدن]] |
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۲:۵۷
جهانی شدن به چه معنایی است؟ | |
---|---|
موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
مدخل بالاتر | مهدویت / عصر پس از ظهور / حکومت جهانی امام مهدی / جهانی شدن |
تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
جهانی شدن به چه معنایی است؟ یکی از پرسشهای مرتبط به بحث مهدویت است که میتوان با عبارتهای متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤالهای مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
آیتالله علی رضا اعرافی، در مقاله «زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی» در اینباره گفته است:
«آنچه در حکومت امام زمان (ع) روی میدهد، بهطور یقین جهانی شدن به معنای رشد دانش بشر و فروریختن حجابها و موانع و پیوستگی اندیشهها، انسانها، جوامع و آسان شدن ارتباطات و پدیدار شدن جامعهای پیشرفته است، اما آنچه در جهانی شدن به شکل امروزی مطرح است با تخریب محیط زیست، ناامنی روانی بشر و کنترل نشدن پیشرفت تکنولوژی در عرصههای غیراخلاقی همراه است و نابرابریهای عظیم اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فقر معنوی و فروریختن بسیاری از بنیادهای اصیل اجتماعی را بهدنبال دارد و با جهانی شدن مهدوی، فرسنگها فاصله دارد. در این مدل، جهانی شدن، در عین رشد دانش و اندیشه و فکر بشر و سهولت ارتباطات و پیوستگی اندیشهها و توسعه رفاه بشر، همه به گونه یکسان از منافع جهانی شدن، بهرهمند نمیشوند و آسیبهای خطرناکی که از ناحیه جهانی شدن -به مفهوم امروزی- بشر را تهدید میکند، هیچجای امید و خوشحالی برای انسان باقی نگذاشته است»[۱].
پاسخهای دیگر
۱. حجت الاسلام و المسلمین صمدی؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین قنبر علی صمدی، در مقاله «اندیشه انتظار و جهانی شدن» در اینباره گفته است:
«اصطلاح "جهانی شدن" تا حدی نوظهور بوده و در چند دهه اخیر بر سر زبانها رایج شده و با تعابیری چون "جهانیشدن"، "جهانگرایی"، "جهان شمولی"، "دهکده جهانی"، از آن یاد میشود. این اصطلاحات دهان پرکن که در گفتمانهای سیاسی و میان اصحاب رسانه، کاربرد بیشتری دارد، از اواخر نیمه دوم قرن بیستم میلادی پس از ارائه نظریه "دهکده جهانی" مارشال مک لوهان در سال ۱۹۶۰م مورد توجه قرار گرفت و پیش از آن، به صورت یک اصطلاح جا افتاده علمی، کاربرد چندانی نداشت. این اصطلاح، به تدریج از نیمه دهه ۱۹۸۰م بر سر زبانها افتاد[۲]؛ ولی امروزه اصطلاح "جهانیشدن" کلیدواژه غالب نظریات مطرح در جهان معاصر محسوب میشود. حقیقت این است که این موضوع، به دلیل نوظهور بودن و کامل نشدن آن، از یکسو و پیچیدگی و گستردگی ابعاد و خصوصیات آن از سوی دیگر، هنوز تصویر روشن و شفافی از خود نشان نداده است؛ لذا تا کنون تعریف قانونمندی که مورد اتفاق نظر باشد، درباره آن یافت نمیشود. در تعریفهایی که تاکنون ارائه شده است، هر کس بر اساس برداشت خاص از ویژگیهای جهانیشدن، آن را تعریف کرده و در هر تعریف، یکی از ویژگیهای آن، بیشتر مورد عنایت بوده است. با این حال، شاید سادهترین تعریفی که میتواند وجه مشترک تعاریف موجود و اقوال مطرح در این زمینه به شمار آید، این باشد که بگوییم: "جهانیشدن، عبارت است از محلی شدن عرصهها، یکپارچگی و یکسانسازی ساختارها، نهادها و فرهنگها در اثر گسترش ارتباطات، همگانی شدن اطلاعات و برداشته شدن موانع اقلیمی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و...". این تعریف را شاید بتوان حاصل تلفیق تعاریف موجود و خصوصیات موضوع جهانی شدن، بیان کرد» [۳]. |
۲. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛ |
---|
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر و امید درویشی در مقاله «جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور» در اینباره گفتهاند:
«در واکاوی مفهوم جهانیشدن میتوان به سه دیدگاه اشاره کرد:
|
۳. آقای رضوانی؛ |
---|
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در اینباره گفته است:
«به نظر میرسد با همه تعاریفی که از جهانی شدن ارائه شده ، تاکنون تعریف روشن و جامعی از آن ارائه نشده است. زیرا اوّلاً: این پدیده هنوز به حدّ تکامل نهایی خود نرسیده است. ثانیاً: هر کسی در مقام تعریف، بُعدی از ابعاد آن را بازگو کرده است. در عین حال به برخی از تعاریف اشاره میکنیم:
|
- جهانی شدن به چه معنایی است؟ (پرسش)
- ریشههای تاریخی جهانی شدن از چه زمانی است؟ (پرسش)
- غربیها از جهانی شدن چه اهدافی را دنبال میکنند؟ (پرسش)
- جهانی شدن چه جنبههای منفی دارد؟ (پرسش)
- آیا در منابع دینی به جهانی شدن اشاره شده است؟ (پرسش)
- چگونه میتوان وعده حکومت جهانی را باور و تقویت نمود؟ (پرسش)
- آیا میان جهانی شدن و جهانیسازی فرقی هست؟ آیا این روند به حکومت امام مهدی منتهی میشود یا خیر؟ (پرسش)
- آیا پروژه جهانیسازی یا فرایند جهانی شدن با حکومت جهانی امام مهدی همگرایی دارد یا واگرایی؟ (پرسش)
- جهانی شدن و جهانی سازی که اسلام معرفی میکند چه امتیازاتی دارد؟ (پرسش)
- رهبری در حکومت عدل جهانی چه اهمیتی دارد؟ (پرسش)
- برپا کننده عدل جهانی چه شرایطی باید داشته باشد؟ (پرسش)
- شرایط تحقق حکومت عدل جهانی چیست؟ (پرسش)
- دیدگاه قرآن در مورد جهانی شدن چیست؟ و جهانی سازی مطلوب کدام است؟ (پرسش)
- چه عواملی زمینه ساز حکومت واحد جهانی است؟ (پرسش)
- چه ضرورتی برای تشکیل حکومت واحد جهانی وجود دارد؟ (پرسش)
- ضرورت برپایی حکومت عدل جهانی از راه فطرت چگونه قابل تبیین است؟ (پرسش)
- آیا از راه براهین فلسفی میتوان ضرورت حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
- ضرورت حکومت عدل جهانی را از راه تکامل چگونه میتوان تبیین کرد؟ (پرسش)
- آیا با دلیل عقلی میتوان ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را اثبات نمود؟ (پرسش)
- آیا واقعیتهای تاریخی میتواند ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
- چرا در عصر انبیای گذشته حکومت عدل جهانی تحقق نیافته است؟ (پرسش)
- چه ضرورتی در تحقق حکومت عدل جهانی در این دنیا است؟ (پرسش)
- چرا در عصر پیامبر اکرم حکومت جهانی توحیدی تحقق نیافت؟ (پرسش)
- ویژگیهای رهبر جهانی چیست؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ اعرافی، علی رضا، زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی، ص۴۵.
- ↑ ر.ک: دین و جهانی شدن، فرصتها و چالشها، ص۳۱۹.
- ↑ صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
- ↑ شیرودی، مرتضی، «تاریخ و مبانی فکری و فلسفی جهانیسازی غرب، آمریکا و اسلام»، فصلنامه مطالعات منطقهای، شماره ۱۶، ص۱۰۸.
- ↑ تارو، لستر، برندگان و بازندگان جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان، ص۱۳۳- ۱۳۴.
- ↑ بهروزی لک، غلامرضا، سیاست و مهدویت، ص۱۲۸.
- ↑ کارگر، رحیم و درویشی، امید، جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور، ص ۸۲-۸۳.
- ↑ کشورهای در حال توسعه و سازمان جهانی تجارت.
- ↑ فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره ۲۵، ص ۱۲۳.
- ↑ جامعه شناسی سیاسی معاصر.
- ↑ رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۴۱.