عصمت امام (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
خط ۵: خط ۵:
| اندازه تصویر = 200px
| اندازه تصویر = 200px
| از مجموعه =
| از مجموعه =
| زبان = [[فارسی]]
| زبان = فارسی
| زبان اصلی =
| زبان اصلی =
| نویسنده = [[محمد حسین فاریاب]]
| نویسنده = [[محمد حسین فاریاب]]
خط ۱۷: خط ۱۷:
| ویراستاران =
| ویراستاران =
| موضوع = [[عصمت امام]]
| موضوع = [[عصمت امام]]
| مذهب = [[شیعه]]
| مذهب = شیعه
| ناشر = [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ناشر)|انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]]
| ناشر = [[مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ناشر)|انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]]
| به همت =   
| به همت =   

نسخهٔ ‏۱۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۲۳:۱۱

عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری
زبانفارسی
نویسندهمحمد حسین فاریاب
موضوععصمت امام
مذهبشیعه
ناشر[[:رده:انتشارات انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی|انتشارات انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]][[رده:انتشارات انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی]]
محل نشرقم، ایران
سال نشر۱۳۹۰ ش
تعداد صفحه۴۷۲
شابک‫‭۹۷۸-۹۶۴-۴۱۱-۶۲۰-۹‬
شماره ملی‎۲‎۲‎۴‎۲‎۲‎۰‎۸

عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم هجری، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی بررسی دیدگاه شیعه امامیه درخصوص مسأله عصمت امام از ابتدا تا پایان قرن پنجم هجری می‌پردازد. این کتاب اثر محمد حسین فاریاب است و انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی نشر آن را به عهده داشته‌‌ است.[۱]

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «مسئله عصمت امام در عین حال که از باورهای راستین و راسخ شیعه امامیه به حساب می‌‌آید، امروزه به یکی از چالش برانگیز ترین مباحث کلامی جامعه تبدیل شده است. این مسئله همانگونه که قابلیت بحث کلامی دارد، به لحاظ پردازش تاریخی نیز از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چنانکه حل شبهات تاریخی در این مسئله از راه کند و کاوهای تاریخی بر جاذبه آن افزوده است. اثر حاضر، در هجدهمین دوره کتاب سال دانشجویی به عنوان برگزیدهسال معرفی شده است».[۱]

فهرست کتاب

  • مقدمه
  • پیشینه تحقیق
  • ضرورت تحقیق
  • هدف تحقیق
  • تعریف واژگان
۱. عصمت
۲. امام
۳. امامیه
۴. قلمرو عصمت
۱. عصمت در قرآن با تأکید بر فهم نخستین مسلمانان
  • الف) مفهوم عصمت در قرآن
یک. عصمت و بازدارندگی از خطا
دو. عصمت و بازدارندگی از عذاب
سه. عصمت و بازدارندگی از گناه
یک. آیات اثبات‌کننده عصمت پیامبران
دو. آیات موهم عصمت نداشتن پیامبران
یک. آیات اثبات‌کننده عصمت پیامبر اکرم(ص)
دو. آیات نفی‌کننده عصمت پیامبر اکرم(ص)
یک. حضرت مریم(س)
دو. مخلصین
سه. صادقین
چهار. اولی‌الأمر
۲. عصمت در سنت نبوی
یک. عصمت از گناه
دو. عصمت از خطیئه
  • جمع‌بندی
۳. صحابه و مسئله عصمت پیامبر اکرم(ص)
یک. عصمت در مرحله دریافت و ابلاغ وحی
دو. عصمت در مرحله عمل به وحی
۱. عصمت امام در عصر علوی
یک. مفهوم عصمت
دو. معرفی معصومان
سه. قلمرو عصمت معصومان
۲. عصمت امام در عصر امام حسن(ع)
۳. عصمت امام در عصر امام حسین(ع)
۴. عصمت امام در عصر امام سجاد(ع)
  • جمع‌بندی نهایی
  • فصل سوم: شیعیان و آموزه عصمت امام از دوران امام باقر(ع) تا پایان دوره غیبت صغرا
  • مقدمه
۱. عصمت در آینه روایات
۲. مسئله عصمت امام در اندیشه اصحاب
یک. دیدگاه برخی از اهل سنت و مستشرقان درباره عقاید هشام در مسئله عصمت
دو. دیدگاه شیعه درباره عقاید هشام در مسئله عصمت
۱. نظریه علمای ابرار
۲. نظریه امامان معصوم
۱. مرحوم صدوق و آموزه عصمت امام
۲. ویژگی‌های عصمت
  • الف) موهبتی بودن عصمت
  • ب) اختیاری بودن عصمت
۳. قلمرو عصمت
۴. برهان‌های عصمت
  • الف) برهان‌های عقلی
یک. فلسفه وجودی امام
دو. برهان‌های عقلی هشام بن حکم
  • ب) برهان‌های نقلی
  • جمع‌بندی نظریات مرحوم صدوق
  • پاسخ به یک شبهه
  • جمع‌بندی نهایی
  • فصل پنجم: عصمت امام در اندیشه متکلمان امامیه از آغاز عصر غیبت تا پایان قرن پنجم هجری
  • مقدمه
  • ابن‌قبه
۱. ابن‌قبه و نظریه عصمت امام
۲. قلرو عصمت
  • الف) عصمت از اشتباه در امور مربوط به دین
  • ب) عصمت از اشتباه در امور عادی زندگی
۳. برهان‌های عصمت
۱. طبری و نظریه عصمت امام
۲. ویژگی‌های عصمت
۳. قلمرو عصمت
۴. برهان‌های عصمت
  • جمع‌بندی و بررسی نظریات ابن‌جریر طبری
  • شیخ مفید
۱. شیخ مفید و نظریه عصمت امام
۲. تعریف عصمت و ویژگی‌های آن
۳. قلمرو عصمت
یک. گناه سهوی
دو. اشتباه در ادای تکالیف شرعی
اول. عصمت از اشتباه در نماز
دوم. عصمت از قضاشدن نماز
۴. برهان‌های عصمت
یک. فلسفه وجودی امام
دو. تلازم امامت و عصمت
سه. تلازم عصمت نداشتن با گمراهی مردم
چهار. برهان بر عدم وقوع و عدم امکان سهوالنبی(ص)
  • ب) برهان‌های نقلی دال بر عصمت امام
یک. آیه تطهیر
دو. آیه صادقین
سه. حدیث ثقلین
۱. سید مرتضی (رحمه الله) و نظریه عصمت امام
۲. تعریف عصمت
۳. ویژگی‌های عصمت
  • الف) اختیاری و الهی بودن عصمت
  • ب) تکاملی بودن عصمت
  • ج) اختصاص نداشتن به گروه ویژه
  • د) تشکیکی بودن عصمت
۴. قلمرو عصمت
یک. عصمت از اشتباه در ادای واجبات دینی
دو. عصمت از گناه سهوی
  • د) عصمت امام از اشتباه در امور عادی زندگی
  • هـ) عصمت از اشتباه و فراموشی در تبیین دین
  • و) عصمت از اشتباه در نظریات غیردینی
۵. برهان‌های عصمت امام
  • الف) برهان‌های عقلی دال بر عصمت امام
یک. برهان امتناع تسلسل
دو. حفظ شریعت
سه. پیشوایی امام
چهار. امتناع تصدیق کذاب از جانب خداوند
پنج. روی‌گردانی مردم از گناهکار
  • ب) برهان‌های نقلی دال بر عصمت امام
یک. آیه ابتلا
دو. آیه تطهیر
سه. حدیث ثقلین
  • جمع‌بندی و بررسی نظریات سید مرتضی (رحمه الله) در مسئله عصمت
  • ابوالصلاح حلبی
۱. حلبی و نظریه عصمت امام
۲. قلمرو عصمت
  • الف) عصمت از گناه
  • ب) عصمت از اشتباه در تبیین دین
  • ج) عصمت از اشتباه در نظریات علمی
۳. برهان‌های عصمت
  • الف) برهان‌های عقلی
یک. امتناع تسلسل
دو. پیشوا بودن امام
سه. روی‌گردانی مردم از گناهکار
چهار. خوارشدن گناهکار
  • ب) برهان‌های نقلی
یک. آیه اهل‌الذکر
دو. آیه صادقین
سه. آیه شهادت
چهار. آیه اولی‌الأمر
پنج. آیه مراجعه به اولی‌الأمر
شش. حدیث ثقلین
هفت. حدیث سقیفه
۱. کراجکی و نظریه عصمت امام
۲. ویژگی‌های عصمت
۳. قلمرو عصمت
  • الف) عصمت از گناه
  • ب) عصمت از اشتباه در تبیین دین
  • ج) عصمت از اشتباه در امور غیردینی
۴. برهان‌های عصمت امام
  • الف) برهان‌های عقلی
یک. امتناع تسلسل
دو. پیشوا بودن امام
  • ب) برهان‌های نقلی
  • جمع‌بندی و بررسی نظریات کراجکی (رحمه الله)
  • سدآبادی
۱. سدآبادی و نظریه عصمت امام
۲. ویژگی‌های عصمت امام
۳. قلمرو عصمت
۱. شیخ طوسی و نظریه عصمت امام
۲. تعریف عصمت
۳. ویژگی‌های عصمت
  • الف) اختیاری بودن
  • ب) الهی بودن
۴. قلمرو عصمت
یک. گناه سهوی
دو. اشتباه در انجام دادن تکالیف شرعی
اول. عصمت از قضا شدن نماز
دوم.خواب ماندن از روزه
سوم. اشتباه در نماز
  • د) عصمت از اشتباه و فراموشی در امور عادی
  • هـ) عصمت از اشتباه در تبیین دین
  • و) عصمت از اشتباه در نظریات غیردینی
۵. برهان‌های عصمت
یک. امتناع تسلسل
دو. حفظ شریعت
سه. پیشوایی امام
چهار. حکمت خداوند
پنج. روی‌گردانی مردم از گناهکار
یک. آیه ابتلا
دو. آیه اولی‌الأمر
۱. نوبختی و نظریه عصمت امام
۲. تعریف عصمت
۳. ویژگی‌های عصمت
  • الف) الهی بودن عصمت
  • ب) اختیاری بودن عصمت
۴. برهان‌های عصمت امام
۵. قلمرو عصمت
  • جمع‌بندی و بررسی نظریات مرحوم نوبختی
  • فصل ششم: نتیجه‌گیری
۱. تاریخچه پیدایش بحث عصمت و بازتاب آن در جامعه شیعی
۲. مفهوم عصمت
۳. تعریف عصمت و ویژگی‌های آن
۴. قلمرو عصمت
یک. عصمت از گناه سهوی
دو. عصمت از اشتباه در ادای واجبات
  • هـ) عصمت امام از اشتباه در امور عادی
  • و) عصمت امام از اشتباه در تبیین دین
  • ز) عصمت از اشتباه در نظریات علمی
  • ج) برهان‌های عصمت
  • سخن آخر
  • منابع
  • فارسی و عربی
  • انگلیسی
  • نمایه‌ها

دربارهٔ پدیدآورنده

محمد حسین فاریاب
حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمد حسین فاریاب (متولد ۱۳۵۵ ش، گناوه) علاوه بر تحصیلات حوزوی، تحصیلات آکادمیک خود را در مقطع دکتری کلام اسلامی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی پیگیری کرد. عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام و تدریس در جامعة المصطفی العالمیة ازجمله فعالیت‌های وی است. او تاکنون چندین جلد کتاب و مقاله به رشته تحریر درآورده است. «معنا و چیستی امامت در قرآن سنت و آثار متکلمان»، «بررسی انطباق شئون امامت در کلام امامیه بر قرآن و سنت»، «عصمت امام در تاریخ تفکر امامیه تا پایان قرن پنجم»، «یادگاران ماندگار»، «بررسی دیدگاه متکلمان امامیه دربارۀ گسترۀ علم امام با تکیه بر روایات»، «سیری در مسئلۀ حدوث و قدم جهان در فلسفه اسلامی»، «اثبات و تحلیل شأن وساطت فیض امامان»، «امامت در مکتب صادق آل محمد»، «بازخوانی ادلۀ عقلی عصمت امام»، «تأملی در نظریه علامه طباطبایی در مفهوم امامت در آیه ابتلا» و «جستاری در شأن ولایت تکوینی امامان» برخی از این آثار است[۲]

پانویس