خزانه‌داری علم الهی در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{خرد}} {{علم معصوم}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:cen...» ایجاد کرد) |
|||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
از جمله [[صفات]] [[امامان معصوم]]{{عم}} [[صفت]] خزانه‌داری علم الهی است. | از جمله [[صفات]] [[امامان معصوم]]{{عم}} [[صفت]] خزانه‌داری علم الهی است. | ||
== | ==مقدمه== | ||
*از برخی روایات چنین برداشت می شود، امامان(علیهم السلام) خزانه‌دار علم خدا و صندوق وحی او و حجت رسا بر همۀ کسانی هستند که زیر آسمان و روی زمین‌اند،<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 67؛ نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289؛ حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133؛ خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟؛ صدیقی، کاظم، سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا(علیه السلام)، ص 148؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟؛ محقق فرید، محمد مهدی، مفتاح الأسرار فی علم الأئمة الأطهار، ص 64، پاورقی شماره 29</ref> خداوند امامان را پس از پیامبر،<ref>هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟</ref> به بخشی از علومی که نزد ذات مقدّسش هست واقف ساخته و آنها گنجینه‌دار این علومند<ref>ر.ک. خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟</ref> و علومی را در اختیار ایشان قرار داده که در اختیار احدی از مردم قرار نداده است، زیرا این تعبیر که آنان خزانه‌دار و نگهدارنده علم خداوند هستند تنها در مورد اهل بیت(علیهم السلام) به کار رفته است.<ref>مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟</ref> | *از برخی روایات چنین برداشت می شود، امامان(علیهم السلام) خزانه‌دار علم خدا و صندوق وحی او و حجت رسا بر همۀ کسانی هستند که زیر آسمان و روی زمین‌اند،<ref>ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 67؛ نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289؛ حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133؛ خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟؛ صدیقی، کاظم، سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا(علیه السلام)، ص 148؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟؛ محقق فرید، محمد مهدی، مفتاح الأسرار فی علم الأئمة الأطهار، ص 64، پاورقی شماره 29</ref> خداوند امامان را پس از پیامبر،<ref>هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟</ref> به بخشی از علومی که نزد ذات مقدّسش هست واقف ساخته و آنها گنجینه‌دار این علومند<ref>ر.ک. خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟</ref> و علومی را در اختیار ایشان قرار داده که در اختیار احدی از مردم قرار نداده است، زیرا این تعبیر که آنان خزانه‌دار و نگهدارنده علم خداوند هستند تنها در مورد اهل بیت(علیهم السلام) به کار رفته است.<ref>مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟</ref> | ||
==چیستی خزان العلم و خزانه دار بودن امامان== | |||
*واژۀ "خُزّان" و "خزنة" جمع خازن است به معنای حافظ و نگهدارنده؛<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> و به کسی گفته می‌شود که چیزی را اعم از مادی یا معنوی در جایی ذخیره و نگهداری می‌کند<ref>فراهیدی، العین، ج ۴، ص ۲۰۹؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۳، ص ۱۳۹</ref>.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟</ref> خزینه و معدن یعنی چیزی که کم‌کم و به تناسب نیازهای گوناگون، از آن برداشته شود.<ref>ر.ک. طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289</ref> آن بزرگواران مخزن علم و دانش هستند.<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> در مخزن، حقیقت هر چیزی وجود دارد، نه صورت و تصویر آن و لذا حقیقت و ملکوت همۀ موجودات نزد امامان(علیهم السلام) حاضر است<ref>ر.ک. صدیقی، کاظم، سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا(علیه السلام)، ص 148</ref> و این یعنی دسترسی به علم غیب.<ref>ر.ک. خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟</ref> | *واژۀ "خُزّان" و "خزنة" جمع خازن است به معنای حافظ و نگهدارنده؛<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> و به کسی گفته می‌شود که چیزی را اعم از مادی یا معنوی در جایی ذخیره و نگهداری می‌کند<ref>فراهیدی، العین، ج ۴، ص ۲۰۹؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۳، ص ۱۳۹</ref>.<ref>ر.ک. هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟</ref> خزینه و معدن یعنی چیزی که کم‌کم و به تناسب نیازهای گوناگون، از آن برداشته شود.<ref>ر.ک. طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289</ref> آن بزرگواران مخزن علم و دانش هستند.<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> در مخزن، حقیقت هر چیزی وجود دارد، نه صورت و تصویر آن و لذا حقیقت و ملکوت همۀ موجودات نزد امامان(علیهم السلام) حاضر است<ref>ر.ک. صدیقی، کاظم، سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا(علیه السلام)، ص 148</ref> و این یعنی دسترسی به علم غیب.<ref>ر.ک. خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟</ref> | ||
*در یک تقسیم علم بر دو قسم است: | *در یک تقسیم علم بر دو قسم است: | ||
| خط ۱۷: | خط ۱۸: | ||
#علوم دنیوی که ارتباط مستقیم با دین ندارد؛ | #علوم دنیوی که ارتباط مستقیم با دین ندارد؛ | ||
به مقتضای "خُزَّانُ الْعِلْمِ" هر دو قسم از علوم نزد امامان(علیهم السلام) است.<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> امامان(علیهم السلام) در هر عصری که زندگی می کردند از همۀ مردم آگاه تر بودند و لذا تطبیق "خُزَّانَ الْعِلْمِ" از نظر عقلی، نقلی و واقع خارجی بر ایشان روشن است.<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> | به مقتضای "خُزَّانُ الْعِلْمِ" هر دو قسم از علوم نزد امامان(علیهم السلام) است.<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> امامان(علیهم السلام) در هر عصری که زندگی می کردند از همۀ مردم آگاه تر بودند و لذا تطبیق "خُزَّانَ الْعِلْمِ" از نظر عقلی، نقلی و واقع خارجی بر ایشان روشن است.<ref>ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133</ref> | ||
==روایات خزانه دار بودن اهل بیت(علیهم السلام)== | ==روایات خزانه دار بودن اهل بیت(علیهم السلام)== | ||
*در این زمینه روایات بسیاری از امیرالمؤمنین و امام سجاد و امام صادق(علیهم السلام) وارد شده است، در کتاب بحارالانوار حدود 16 روایت<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۲۶، ص ۱۰۵</ref> و در کتاب کافی هم حدود نه روایت<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۱۹۲</ref> نقل شده است.<ref>ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟</ref> برخی از این روایات عبارتند از: | *در این زمینه روایات بسیاری از امیرالمؤمنین و امام سجاد و امام صادق(علیهم السلام) وارد شده است، در کتاب بحارالانوار حدود 16 روایت<ref>مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۲۶، ص ۱۰۵</ref> و در کتاب کافی هم حدود نه روایت<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۱۹۲</ref> نقل شده است.<ref>ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟</ref> برخی از این روایات عبارتند از: | ||
نسخهٔ ۱۰ دسامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۸:۱۳
 | این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید. |
- در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
از جمله صفات امامان معصوم(ع) صفت خزانه‌داری علم الهی است.
مقدمه
- از برخی روایات چنین برداشت می شود، امامان(علیهم السلام) خزانه‌دار علم خدا و صندوق وحی او و حجت رسا بر همۀ کسانی هستند که زیر آسمان و روی زمین‌اند،[۱] خداوند امامان را پس از پیامبر،[۲] به بخشی از علومی که نزد ذات مقدّسش هست واقف ساخته و آنها گنجینه‌دار این علومند[۳] و علومی را در اختیار ایشان قرار داده که در اختیار احدی از مردم قرار نداده است، زیرا این تعبیر که آنان خزانه‌دار و نگهدارنده علم خداوند هستند تنها در مورد اهل بیت(علیهم السلام) به کار رفته است.[۴]
چیستی خزان العلم و خزانه دار بودن امامان
- واژۀ "خُزّان" و "خزنة" جمع خازن است به معنای حافظ و نگهدارنده؛[۵] و به کسی گفته می‌شود که چیزی را اعم از مادی یا معنوی در جایی ذخیره و نگهداری می‌کند[۶].[۷] خزینه و معدن یعنی چیزی که کم‌کم و به تناسب نیازهای گوناگون، از آن برداشته شود.[۸] آن بزرگواران مخزن علم و دانش هستند.[۹] در مخزن، حقیقت هر چیزی وجود دارد، نه صورت و تصویر آن و لذا حقیقت و ملکوت همۀ موجودات نزد امامان(علیهم السلام) حاضر است[۱۰] و این یعنی دسترسی به علم غیب.[۱۱]
- در یک تقسیم علم بر دو قسم است:
- علوم دینی که ارتباط مستقیم با دین دارند؛
- علوم دنیوی که ارتباط مستقیم با دین ندارد؛
به مقتضای "خُزَّانُ الْعِلْمِ" هر دو قسم از علوم نزد امامان(علیهم السلام) است.[۱۲] امامان(علیهم السلام) در هر عصری که زندگی می کردند از همۀ مردم آگاه تر بودند و لذا تطبیق "خُزَّانَ الْعِلْمِ" از نظر عقلی، نقلی و واقع خارجی بر ایشان روشن است.[۱۳]
روایات خزانه دار بودن اهل بیت(علیهم السلام)
- در این زمینه روایات بسیاری از امیرالمؤمنین و امام سجاد و امام صادق(علیهم السلام) وارد شده است، در کتاب بحارالانوار حدود 16 روایت[۱۴] و در کتاب کافی هم حدود نه روایت[۱۵] نقل شده است.[۱۶] برخی از این روایات عبارتند از:
- امام صادق(علیه السلام) به عبدالله بن ابی یعفور می فرماید:[۱۷] «به راستی خدا یگانه است، یگانگی پیرایه او است، در کار خود یکتا است، آفریدگانی را آفرید و آنها را برای این کار سنجیده و اندازه گرفت، ای پسر یعفور ما آنانیم، ما در میان بندگانش حجت های خدائیم و خزانه‌دار علم او هستیم و قائم بر این کاریم.»[۱۸]
- در روایتی دیگر امام صادق(علیه السلام) فرمودند:[۱۹] «ما را در آسمان و زمینش خزانه‌داران خود ساخت، درخت برای ما سخن گفت و به وسیله عبادت ما خدای عزوجل پرستش شد و اگر ما نبودیم خدا پرستیده نمی‌شد.»[۲۰]
- امام باقر(علیه السلام) فرمودند:[۲۱] «ماییم خزانه‌های علم خداوند و ماییم مفسران حقیقی وحی الهی.»[۲۲]
- ابوحمزۀ ثمالی نقل می کند امام باقر(علیه السلام) در در تفسیر آیۀ «صِراطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ»[۲۳] می‌فرمایند:[۲۴] «منظور علی(علیه السلام) است، همانا خداوند علی(علیه السلام) را خزانه‌دار خویش بر هر آنچه در آسمان ها و هر آنچه در زمین است و امین خود بر آنها قرار داده است.»[۲۵]
- در حدیث قدسی آمده است، خداوند به رسول خدا(صلی الله علیه و آله) فرمود:[۲۶] «در میان جانشینان بعد از تو سنت تو و سنت پیامبران پیش از تو قرار دارد. آنان خزانه‌داران علم من بعد از تو هستند.»[۲۷]
- در روایتی امام باقر(علیه السلام) فرمودند:[۲۸] «به خدا سوگند، ما گنجوران خدا در آسمان و زمین هستیم، نه بر زر و سیم، که گنجوران علم اویم.»[۲۹]
- امام مهدی(علیه السلام) هم در وصف اهل بیت(علیهم السلام) می فرماید:[۳۰] «خداوند اهل بیت را گنجوران دانش خود و ودیعت‌داران حکمت خویش قرار داده است.»[۳۱]
- امام حسن عسکری(علیه السلام) نیز می فرمایند:[۳۲] «ما گنجینه‌های حضرت حق در دنیا و آخرت هستیم.»[۳۳]
برداشت هایی از روایات
- از روایات مذکور در باب خزان العلم بودن اهل بیت(علیهم السلام) نکاتی برداشت می شود که به برخی از آنها اشاره می کنیم:
- چیزی که در خزینه، حفظ و نگهداری می‌شود ممکن است به دیگران برسد و آنان نیز بهره‌مند گردند، لیکن چون در اختیار خازن و کلیددار است حساب و برنامه‌ای دارد، همانند چشمه جوشان نیست که معمولاً از اختیار انسان خارج است و هر کسی می‌تواند به آن دسترسی پیدا کند، بلکه اولاً در اختیار خود خازن و نگهبانی است که هرگاه بخواهد، از آن استفاده می‌کند، ثانیا از دسترسی و دست برد دیگران خارج است و ثالثاً هر مقدار که خود خزانه‌دار بخواهد، به دیگران می‌دهد بدون این که از اختیار و کنترل او خارج شود.[۳۴]
- امامان(علیهم السلام) به خازنین تشبیه شده اند و خازن باید کاملا امین باشد و چون امامان(علیهم السلام) خازن علم پروردگار هستند پس مورد اطمینان و وثوق او می‌باشند و این فضیلت بزرگی است.[۳۵]
- علم در رأس تمام فضائل انسان است؛ زیرا به برکت علم، خدا و رسول شناخته می‌شوند و به واسطۀ علم، انسان از جهل و ضلالت خلاص می‌شود و به برکت علم دین را می‌شناسد و بالاخره به سبب علم خیر دنیا و آخرت حاصل می‌گردد پس عالم افضل است و هر کس از این نعمت بیشتر برخوردار گردد به همان نسبت فضیلت و شرف او بیشتر می‌شود پس کسانیکه خازن علمند یعنی دارای تمام علوم هستند افضل از دیگرانند لذا امامان(علیهم السلام) افضل از تمام افراد و بلکه از تمام ملائکه‌اند چون هیچ مخلوقی غیر از اهل بیت(علیهم السلام) خازن تمام علوم نیست.[۳۶]
- لازمۀ آنکه کسی خازن چیزی باشد، این است که بر آن علم داشته باشد و اگر تصور شود کسی خازن "مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ" می‌باشد، معنایش آن است که در همۀ عوالم، خازن همۀ موجودات است و لازمه‌اش عالم بودن به همۀ اشیاء است. بنابراین، این روایات، دلالت التزامی بر عمومیت علم امامان(علیهم السلام) می‌نمایند.[۳۷]
- تعبیر خزانه‌دار، به این نکته اشاره دارد که این علوم، علوم ذاتی اهل بیت(علیهم السلام) نیستند؛ بلکه ایشان خزانه‌داران علوم خداوند هستند.[۳۸]
- رحمت، علم و فضل خداوند در گنجینه‌ها به ودیعه نهاده شده، هر کس بخواهد از رحمت، علم و فضل خدا بهره‌مند شود، باید سراغ این گنجینه‌ها و خزانه داران آن برود.[۳۹]
- از روایات معلوم می‌شود علم پیامبر و اهل بیت همه شأنی است، یعنی تنها چیزی را که اراده کنند و خدا بخواهد می‌دانند، ایشان به خزینه علم الهی راه دارند و معنای خزینه و معدن این است که کم‌کم، و به تناسب نیازهای گوناگون، از آن برداشته می‌شود، لذا امامان(علیهم السلام) که خزینه دارهای علم الهی و معدن وحی هستند، در مواردی که اراده کنند و خدا بخواهد، از علم الهی بهره‌مند می‌گردند و عالم می‌شوند. و معنای روایاتی که می‌گوید: "ما به آنچه بوده و هست و خواهد بود عالم هستیم"، همین است که ما، به خزینه و معدن علم خدا راه داریم، به طوری که هرگاه اراده کنیم چیزی را بدانیم یا سؤالی را پاسخ گوئیم، با اذن خدا از آن استفاده می‌کنیم.[۴۰]
- بنابراین بر اساس روایات امامان(علیهم السلام) به عنوان خزانه داران علم الهی محسوب می شوند.
پرسش‌های وابسته
جستارهای وابسته
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
منابع
منبع‌شناسی جامع خزانه‌داری علم الهی
- کتاب‌شناسی خزانه‌داری علم الهی؛
- مقاله‌شناسی خزانه‌داری علم الهی؛
- پایان‌نامه‌شناسی خزانه‌داری علم الهی.
پانویس
- ↑ ر.ک. مظفر، محمد حسین، پژوهشی در باب علم امام، ص 67؛ نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289؛ حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133؛ خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟؛ صدیقی، کاظم، سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا(علیه السلام)، ص 148؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟؛ محقق فرید، محمد مهدی، مفتاح الأسرار فی علم الأئمة الأطهار، ص 64، پاورقی شماره 29
- ↑ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟
- ↑ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133
- ↑ فراهیدی، العین، ج ۴، ص ۲۰۹؛ ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۳، ص ۱۳۹
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133
- ↑ ر.ک. صدیقی، کاظم، سیمای عرشیان در کلام ابن الرضا(علیه السلام)، ص 148
- ↑ ر.ک. خاتمی، سید احمد، امامان گنجینه های علم خداوند، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133
- ↑ ر.ک. حسینی میلانی، سید علی، با پیشوایان هدایتگر، ج 2، ص 126 ـ 133
- ↑ مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، ج ۲۶، ص ۱۰۵
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج ۱، ص ۱۹۲
- ↑ ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 193: «إِنَّ اللَّهَ وَاحِدٌ مُتَوَحِّدٌ بِالْوَحْدَانِيَّةِ مُتَفَرِّدٌ بِأَمْرِهِ فَخَلَقَ خَلْقاً فَقَدَّرَهُمْ لِذَلِكَ الْأَمْرِ فَنَحْنُ هُمْ يَا ابْنَ أَبِي يَعْفُورٍ فَنَحْنُ حُجَجُ اللَّهِ فِي عِبَادِهِ وَ خُزَّانُهُ عَلَى عِلْمِهِ وَ الْقَائِمُونَ بِذَلِك»
- ↑ ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 193 :«وَ جَعَلَنَا خِزَانَةً فِي سَمَائِهِ وَ أَرْضِهِ وَ لَنَا نَطَقَتِ الشَّجَرَةُ وَ بِعِبَادَتِنَا عُبِدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَوْلَانَا مَا عُبِدَ اللَّه»
- ↑ ر.ک. نمازی شاهرودی، علی، علم غیب، ص 130؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 192: «نَحْنُ خُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ وَ نَحْنُ تَرَاجِمَةُ وَحْيِ اللَّهِ»
- ↑ ر.ک. زرین جویی، عین الله، مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی، ص 51 ـ 54
- ↑ سورۀ شوری، آیۀ 53
- ↑ بصائرالدرجات، ج 1، ص 106: «عَنْ أَبِي حَمْزَةَ الثُّمَالِيِّ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ(علیه السلام) فِي قَوْلِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى(صِراطِ اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ) يَعْنِي عَلِيّاً إِنَّهُ جَعَلَ عَلِيّاً خَازِنَهُ عَلَى مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَيْءٍ وَ ائْتَمَنَهُ عَلَيْهِ﴿أَلا إِلَى اللَّهِ تَصِيرُ الْأُمُور﴾»
- ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سید حبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل كتاب و سنت، ص 177
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 1، ص 193
- ↑ ر.ک. هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ بصائر الدرجات، ص ۱۲۳ ـ ۱۲۴؛ بحار الانوار ج ۲۶، ص ۱۰۵؛ کافی، ج ۱، ص ۱۹۲: «وَاللّهِ إنّا لَخُزّانُ اللّهِ فِی سَمائِهِ وَ أرضِهِ ، لا عَلی ذَهَبٍ وَلا عَلی فِضَّةٍ إلّا عَلی عِلْمِهِ»
- ↑ ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟؛ داداش زاده، داوود، علم امام در کتاب کافی و شروح آن، ص 61
- ↑ احتجاج طبرسی، ج ۲، ص ۵۳۸؛ الغیبة طوسی، ص ۲۸۷: «وجعلهم خزان علمه، ومستودع حکمته»
- ↑ ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، صفحه؟؟؟
- ↑ بحارالانوار، ج ۲۵، ص ۳۳۶: «نَحْنُ خُزَّانُ اَللَّهِ فِي اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةِ»
- ↑ ر.ک. حسینی، سید مجتبی، مقامات اولیاء، ص 45
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ص 176 ـ 179
- ↑ ر.ک. نقوی، سید محمد تقی، شرح زیارت جامعه کبیره، ص 45 ـ 50
- ↑ ر.ک. نقوی، سید محمد تقی، شرح زیارت جامعه کبیره، ص 45 ـ 50
- ↑ ر.ک. بخارایی زاده، سید حبیب، علم غیب امامان از نگاه عقل كتاب و سنت، ص 177؛ ر.ک. هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ص 176 ـ 179؛ هاشمی، سید علی، علم امام تام یا محدود؟، صفحه؟؟؟
- ↑ ر.ک. حسینی، سید مجتبی، مقامات اولیاء، ص 45
- ↑ ر.ک. طهرانی، عباس، دین و وجدان، ص 286 ـ 289؛ جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ص 176 ـ 179