نشانه‌های حتمی ظهور امام مهدی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جز (جایگزینی متن - '}} }}' به '}}')
جز (جایگزینی متن - '، ص:' به '، ص')
خط ۱: خط ۱:
{{خرد}}
{{خرد}}
{{مهدویت}}
{{مهدویت}}
[[نشانه‌های ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} به حتمی و غیر حتمی تقسیم می‌شوند. احادیثی وجود دارد که تعدادی از رویدادها را به عنوان نشانۀ حتمی ظهور قلمداد کرده و از آنها نام می‌برد. گویا تعبیر از حتمی‌بودن برخی علائم، برای اولین بار در احادیث [[امام باقر]]{{ع}} بیاد شده است. از سوی دیگر، تا آنجا که جستجو شده، حتمی یا غیر حتمی بودن نشانه‌ها در منابع اهل سنت یافت نشد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص:۴۳۰.]</ref>.
[[نشانه‌های ظهور]] [[امام مهدی]] {{ع}} به حتمی و غیر حتمی تقسیم می‌شوند. احادیثی وجود دارد که تعدادی از رویدادها را به عنوان نشانۀ حتمی ظهور قلمداد کرده و از آنها نام می‌برد. گویا تعبیر از حتمی‌بودن برخی علائم، برای اولین بار در احادیث [[امام باقر]]{{ع}} بیاد شده است. از سوی دیگر، تا آنجا که جستجو شده، حتمی یا غیر حتمی بودن نشانه‌ها در منابع اهل سنت یافت نشد<ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۳۰.]</ref>.


==واژه‌شناسی لغوی==
==واژه‌شناسی لغوی==
* واژۀ «حتم» فقط یک بار با تعبیر «حتما» در قرآن استفاده شده است؛ آنجا که خداوند متعال می‌فرماید: {{متن قرآن| وَإِن مِّنكُمْ إِلاَّ وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا}}<ref> و هر یک از شما در آن درخواهد آمد  این، بر پروردگارت حکمی است ناگزیر انجام‌پذیر؛ سوره مریم، آیه ۷۱.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.]</ref>. طریحی «حتم» را واجبی دانسته که اراده بر آن تعلق گرفته، اسقاط آن امکان‌پذیر نیست <ref>مجمع البحرین، ج ۶، ص: ۳۲.</ref> راغب اصفهانی آن را به قضای مقدر معنا کرده است <ref>المفردات فی غریب القرآن، ص: ۲۱۸.</ref>. ابن منظور نیز آن را به معنای قضا و وجوب قضا دانسته که گریزی از انجام آن نیست <ref>لسان العرب، ج ۱۲، ص: ۱۱۳.</ref>. خلیل بن احمد نیز آن را با تعبیر «ایجاب القضاء» تعریف کرده است <ref>العین، ج ۳، ص: ۱۹۵.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.]</ref>.
* واژۀ «حتم» فقط یک بار با تعبیر «حتما» در قرآن استفاده شده است؛ آنجا که خداوند متعال می‌فرماید: {{متن قرآن| وَإِن مِّنكُمْ إِلاَّ وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا}}<ref> و هر یک از شما در آن درخواهد آمد  این، بر پروردگارت حکمی است ناگزیر انجام‌پذیر؛ سوره مریم، آیه ۷۱.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.]</ref>. طریحی «حتم» را واجبی دانسته که اراده بر آن تعلق گرفته، اسقاط آن امکان‌پذیر نیست <ref>مجمع البحرین، ج ۶، ص ۳۲.</ref> راغب اصفهانی آن را به قضای مقدر معنا کرده است <ref>المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۱۸.</ref>. ابن منظور نیز آن را به معنای قضا و وجوب قضا دانسته که گریزی از انجام آن نیست <ref>لسان العرب، ج ۱۲، ص ۱۱۳.</ref>. خلیل بن احمد نیز آن را با تعبیر «ایجاب القضاء» تعریف کرده است <ref>العین، ج ۳، ص ۱۹۵.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.]</ref>.
* یکی از پژوهشگران پس از نقل برخی از سخنان بزرگان لغت، دیدگاه خود را این چنین می‌نگارد: معنای حقیقی برای این لفظ عبارت از «جزم و قطع در حکم و عمل» است<ref>«أنّ المعنی الحقیقی لهذا اللفظ هو الجزم و البتّ فی حکم أو عمل»: حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۲، ص ۱۶۳.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.]</ref>.
* یکی از پژوهشگران پس از نقل برخی از سخنان بزرگان لغت، دیدگاه خود را این چنین می‌نگارد: معنای حقیقی برای این لفظ عبارت از «جزم و قطع در حکم و عمل» است<ref>«أنّ المعنی الحقیقی لهذا اللفظ هو الجزم و البتّ فی حکم أو عمل»: حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۲، ص ۱۶۳.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%DB%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.]</ref>.


خط ۱۷: خط ۱۷:
# [[نفس زکیه|کشته‌شدن نفس زکیه]] <ref>الغیبة، طوسی: ص۴۳۵، کمال الدین: ص۶۸۰.</ref>.  
# [[نفس زکیه|کشته‌شدن نفس زکیه]] <ref>الغیبة، طوسی: ص۴۳۵، کمال الدین: ص۶۸۰.</ref>.  


در بعضی احادیث، از: [[طلوع خورشید از مغرب]]، [[آشکار شدن دستی در آسمان]]، [[ظهور یمانی]] و [[اختلاف بنی عباس]] هم به عنوان امری یاد شده است. دو نمونه از این روایات چنین است: عن ابی عبدالله{{ع}} انه قال: {{عربی|«النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ يَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ قَالَ وَ فَزْعَةٌ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَانَ وَ تُخْرِج‏ الْفَتَاةَ مِنْ خِدْرِهَا»}}<ref>ندای آسمانی، از امور حتمی است و خروج سفیانی، حتمی است و خروج یمانی هم حتمی است و کشته شدن نفس زکیه نیز حتمی است، و پدیدار شدن کف‌دستی از آسمان نیز حتمی است و نیز آیۀ هراسناک و سهمگین ماه رمضان "که خوابیده را بیدار می‌کند و بیدار را می‌ترساند" و دخترکان را از پس پرده بیرون می‌کشد؛ الغیبة، نعمانی: ص۲۶۲.</ref>. و {{عربی|«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} أَنَّهُ قَالَ: قُلْنَا لَهُ: السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقَالَ: نَعَمْ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْقَائِمُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خَسْفُ الْبَيْدَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ تَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقُلْتُ وَ أَيَّ شَيْ‏ءٍ يَكُونُ النِّدَاءُ فَقَالَ: مُنَادٍ يُنَادِي بِاسْمِ الْقَائِمِ وَ اسْمِ أَبِيهِ {{ع}}»}}<ref>به آن حضرت عرض کردیم: خروج سفیانی از حتمیّات است؟ فرمود: آری و کشته شدن نفس زکیه نیز از حتمیّات است و [ظهور] قائم نیز از حتمیّات است و فرو رفتن صحرا نیز از حتمیات است و کف دستی که از آسمان ظاهر می‌شود از حتمیّات است و آوای آسمانی نیز از حتمیات است عرض کردم: این آوا و ندا چیست؟ فرمود: آوا دهنده‌ای که به نام قائم و به نام پدرش آواز خواهد داد؛ الغیبة، نعمانی: ص۲۶۵؛ کمال الدین: ص۶۸۰.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص:۴۳۱.]</ref>.
در بعضی احادیث، از: [[طلوع خورشید از مغرب]]، [[آشکار شدن دستی در آسمان]]، [[ظهور یمانی]] و [[اختلاف بنی عباس]] هم به عنوان امری یاد شده است. دو نمونه از این روایات چنین است: عن ابی عبدالله{{ع}} انه قال: {{عربی|«النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ يَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ قَالَ وَ فَزْعَةٌ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَانَ وَ تُخْرِج‏ الْفَتَاةَ مِنْ خِدْرِهَا»}}<ref>ندای آسمانی، از امور حتمی است و خروج سفیانی، حتمی است و خروج یمانی هم حتمی است و کشته شدن نفس زکیه نیز حتمی است، و پدیدار شدن کف‌دستی از آسمان نیز حتمی است و نیز آیۀ هراسناک و سهمگین ماه رمضان "که خوابیده را بیدار می‌کند و بیدار را می‌ترساند" و دخترکان را از پس پرده بیرون می‌کشد؛ الغیبة، نعمانی: ص۲۶۲.</ref>. و {{عربی|«عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ {{ع}} أَنَّهُ قَالَ: قُلْنَا لَهُ: السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقَالَ: نَعَمْ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْقَائِمُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خَسْفُ الْبَيْدَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ تَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقُلْتُ وَ أَيَّ شَيْ‏ءٍ يَكُونُ النِّدَاءُ فَقَالَ: مُنَادٍ يُنَادِي بِاسْمِ الْقَائِمِ وَ اسْمِ أَبِيهِ {{ع}}»}}<ref>به آن حضرت عرض کردیم: خروج سفیانی از حتمیّات است؟ فرمود: آری و کشته شدن نفس زکیه نیز از حتمیّات است و [ظهور] قائم نیز از حتمیّات است و فرو رفتن صحرا نیز از حتمیات است و کف دستی که از آسمان ظاهر می‌شود از حتمیّات است و آوای آسمانی نیز از حتمیات است عرض کردم: این آوا و ندا چیست؟ فرمود: آوا دهنده‌ای که به نام قائم و به نام پدرش آواز خواهد داد؛ الغیبة، نعمانی: ص۲۶۵؛ کمال الدین: ص۶۸۰.</ref><ref>[http://fa.imamatpedia.com/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%DB%B7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8) دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۳۱.]</ref>.
==نشانه‌های حتمی ظهور در موعودنامه==
==نشانه‌های حتمی ظهور در موعودنامه==
*نشانه‌هایی که در آستانه ظهور [[حضرت مهدی]] {{ع}} تحقق خواهد یافت، پنج نشانه است که به آن‌ها علائم حتمی می‌گویند. زیرا در مورد آن‌ها احتمال "[[بداء]]" نیست و به‌طور یقین و جزم واقع شدنی است. این علائم پنج‌گانه حتمی در [[روایات]] و اخبار از زبان حضرات [[ائمه]] معصومین {{ع}} به ویژه [[امام علی]]، [[امام صادق]] و [[امام باقر]] {{عم}} مطرح شده است. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: پنج نشانه قبل از ظهور قائم می‌باشد: ۱. [[صیحه آسمانی]]، ۲. [[خروج یمانی]]، ۳. [[خسف در سرزمین بیداء]]، ۴. [[خروج سفیانی]]، ۵. [[قتل نفس زکیه]]<ref>منتخب الاثر، ص ۴۵۲.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص:۷۳۱.</ref>.
*نشانه‌هایی که در آستانه ظهور [[حضرت مهدی]] {{ع}} تحقق خواهد یافت، پنج نشانه است که به آن‌ها علائم حتمی می‌گویند. زیرا در مورد آن‌ها احتمال "[[بداء]]" نیست و به‌طور یقین و جزم واقع شدنی است. این علائم پنج‌گانه حتمی در [[روایات]] و اخبار از زبان حضرات [[ائمه]] معصومین {{ع}} به ویژه [[امام علی]]، [[امام صادق]] و [[امام باقر]] {{عم}} مطرح شده است. [[امام صادق]] {{ع}} می‌فرماید: پنج نشانه قبل از ظهور قائم می‌باشد: ۱. [[صیحه آسمانی]]، ۲. [[خروج یمانی]]، ۳. [[خسف در سرزمین بیداء]]، ۴. [[خروج سفیانی]]، ۵. [[قتل نفس زکیه]]<ref>منتخب الاثر، ص ۴۵۲.</ref><ref>[[مجتبی تونه‌ای|تونه‌ای، مجتبی]]، [[موعودنامه (کتاب)|موعودنامه]]، ص۷۳۱.</ref>.


== جستارهای وابسته ==
== جستارهای وابسته ==

نسخهٔ ‏۹ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۱۵:۰۶

نشانه‌های ظهور امام مهدی (ع) به حتمی و غیر حتمی تقسیم می‌شوند. احادیثی وجود دارد که تعدادی از رویدادها را به عنوان نشانۀ حتمی ظهور قلمداد کرده و از آنها نام می‌برد. گویا تعبیر از حتمی‌بودن برخی علائم، برای اولین بار در احادیث امام باقر(ع) بیاد شده است. از سوی دیگر، تا آنجا که جستجو شده، حتمی یا غیر حتمی بودن نشانه‌ها در منابع اهل سنت یافت نشد[۱].

واژه‌شناسی لغوی

  • واژۀ «حتم» فقط یک بار با تعبیر «حتما» در قرآن استفاده شده است؛ آنجا که خداوند متعال می‌فرماید: ﴿ وَإِن مِّنكُمْ إِلاَّ وَارِدُهَا كَانَ عَلَى رَبِّكَ حَتْمًا مَّقْضِيًّا[۲][۳]. طریحی «حتم» را واجبی دانسته که اراده بر آن تعلق گرفته، اسقاط آن امکان‌پذیر نیست [۴] راغب اصفهانی آن را به قضای مقدر معنا کرده است [۵]. ابن منظور نیز آن را به معنای قضا و وجوب قضا دانسته که گریزی از انجام آن نیست [۶]. خلیل بن احمد نیز آن را با تعبیر «ایجاب القضاء» تعریف کرده است [۷][۸].
  • یکی از پژوهشگران پس از نقل برخی از سخنان بزرگان لغت، دیدگاه خود را این چنین می‌نگارد: معنای حقیقی برای این لفظ عبارت از «جزم و قطع در حکم و عمل» است[۹][۱۰].

نشانه‌های حتمی در اصطلاح

  • در بحث نشانه‌ها طبق نگاه مشهور، منظور از «نشانه‌های حتمی» مقابل نشانه‌های غیر حتمی آن دسته از پدیده‌هایی است که پدید آمدن آنها بدون هیچ قید و شرطی، قطعی و الزامی خواهد بود[۱۱][۱۲].

نشانه‌های حتمی ظهور در حدیث

نشانه‌هایی که در احادیث از حتمی‌بودن آنها خبر داده شده، فراوان نیستند. این موارد، عبارت‌اند از:

  1. ندای آسمانی؛
  2. خروج سفیانی؛
  3. خسف بیداء؛
  4. کشته‌شدن نفس زکیه [۱۳].

در بعضی احادیث، از: طلوع خورشید از مغرب، آشکار شدن دستی در آسمان، ظهور یمانی و اختلاف بنی عباس هم به عنوان امری یاد شده است. دو نمونه از این روایات چنین است: عن ابی عبدالله(ع) انه قال: «النِّدَاءُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْيَمَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ يَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ قَالَ وَ فَزْعَةٌ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ تُوقِظُ النَّائِمَ وَ تُفْزِعُ الْيَقْظَانَ وَ تُخْرِج‏ الْفَتَاةَ مِنْ خِدْرِهَا»[۱۴]. و «عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) أَنَّهُ قَالَ: قُلْنَا لَهُ: السُّفْيَانِيُّ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقَالَ: نَعَمْ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ الْقَائِمُ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ خَسْفُ الْبَيْدَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ كَفٌّ تَطْلُعُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ وَ النِّدَاءُ مِنَ السَّمَاءِ مِنَ الْمَحْتُومِ فَقُلْتُ وَ أَيَّ شَيْ‏ءٍ يَكُونُ النِّدَاءُ فَقَالَ: مُنَادٍ يُنَادِي بِاسْمِ الْقَائِمِ وَ اسْمِ أَبِيهِ (ع)»[۱۵][۱۶].

نشانه‌های حتمی ظهور در موعودنامه

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

  1. دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۳۰.
  2. و هر یک از شما در آن درخواهد آمد این، بر پروردگارت حکمی است ناگزیر انجام‌پذیر؛ سوره مریم، آیه ۷۱.
  3. درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.
  4. مجمع البحرین، ج ۶، ص ۳۲.
  5. المفردات فی غریب القرآن، ص ۲۱۸.
  6. لسان العرب، ج ۱۲، ص ۱۱۳.
  7. العین، ج ۳، ص ۱۹۵.
  8. درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.
  9. «أنّ المعنی الحقیقی لهذا اللفظ هو الجزم و البتّ فی حکم أو عمل»: حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج ۲، ص ۱۶۳.
  10. درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.
  11. برخلاف کسانی که با استناد به برخی روایات غیر معتبر به بداء در نشانه‌های حتمی اشاره کرده‌اند.
  12. درسنامه مهدویت: ج۳ ، ص ۱۱۶.
  13. الغیبة، طوسی: ص۴۳۵، کمال الدین: ص۶۸۰.
  14. ندای آسمانی، از امور حتمی است و خروج سفیانی، حتمی است و خروج یمانی هم حتمی است و کشته شدن نفس زکیه نیز حتمی است، و پدیدار شدن کف‌دستی از آسمان نیز حتمی است و نیز آیۀ هراسناک و سهمگین ماه رمضان "که خوابیده را بیدار می‌کند و بیدار را می‌ترساند" و دخترکان را از پس پرده بیرون می‌کشد؛ الغیبة، نعمانی: ص۲۶۲.
  15. به آن حضرت عرض کردیم: خروج سفیانی از حتمیّات است؟ فرمود: آری و کشته شدن نفس زکیه نیز از حتمیّات است و [ظهور] قائم نیز از حتمیّات است و فرو رفتن صحرا نیز از حتمیات است و کف دستی که از آسمان ظاهر می‌شود از حتمیّات است و آوای آسمانی نیز از حتمیات است عرض کردم: این آوا و ندا چیست؟ فرمود: آوا دهنده‌ای که به نام قائم و به نام پدرش آواز خواهد داد؛ الغیبة، نعمانی: ص۲۶۵؛ کمال الدین: ص۶۸۰.
  16. دانشنامهٔ امام مهدی: ج۷، ص۴۳۱.
  17. منتخب الاثر، ص ۴۵۲.
  18. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۷۳۱.

پیوند به بیرون