سیره اخلاقی امام حسین: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۵۱

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سیره اخلاقی امام حسین در حدیث - سیره اخلاقی امام حسین در تاریخ اسلامی - سیره اخلاقی امام حسین در معارف و سیره حسینی

خصوصیات اخلاقی و سیره رفتاری امام حسین(ع)

تشویق معلمان

مردی به نام عبدالرحمان به یکی از فرزندانش سوره حمد را آموخت که آن حضرت به پاداش کار فرهنگی‌اش هزار دینار و هزار جامه و انبوهی زر و زیور و وسایل زندگی به او بخشید و در برابر شگفت‏زدگی معلم از این همه بزرگواری و حق‌شناسی و رعایت حقوق معنوی معلم فرمود: «این‏ها در برابر عظمت و ارزش کار تو ناچیز است».

رسیدگی به بینوایان

در رسیدگی به بینوایان و حفظ حیثیت و کرامت آنان، به هنگام دستگیری و حل مشکلاتشان ویژگی‌هایی تحسین برانگیز داشت. او به هنگام بخشایش و تأمین نیاز نیازمندان خود احساس شرمندگی می‌کرد و می‌کوشید تا به آن‎ها روحیه دهد و شخصیت صدمه دیده آنان را ترمیم کند و به صورتی خواسته‌هایشان را برآورد که دچار خسارت روانی و شکست معنوی و اخلاقی و اجتماعی نشوند.

زدودن غم و اندوه از دل‌ها

از ویژگی‌های دیگر آن حضرت عواطف سرشار انسانی و دگر دوستی و نوع پروری است، به‎ویژه در مورد کسانی که در فراز و نشیب زندگی به غم و اندوه یا مشکلی دچار می‌شدند، یا در بن‏بستی قرار می‌گرفتند. آن حضرت برای ملاقات و عیادت اسامة بن زید به منزلش آمد، اما او را آشفته و پریشان‏خاطر دید، دل‏پریشانی وی را جویا شد. اسامه آهی کشید و گفت: «حقوق دیگران را به گردن دارم و بدهکارم و دوست دارم تا زنده‏ام اموال کسانی را که به عهده دارم بدهم و با داشتن دین از دنیا نروم». آن حضرت بلافاصله دستور داد بدهکاری او را پرداختند. آنگاه او آسوده‏خاطر، دیده از جهان فرو بست.

انفاق در آشکار و نهان

از ویژگی‌های اخلاقی‌اش انفاق خالصانه در آشکار و پنهان به آشنا و بیگانه بود. شبانگاهان مواد خوراکی و لوازم ضروری زندگی محرومان و بینوایان و یتیمان را خود به دوش می‎کشید و به در خانه آنان می‌برد. به همین جهت روز عاشورا در برخی از نقاط بدنش، آثار حمل بارهای سنگین مشاهده کردند. وقتی از حضرت سجاد(ع) دلیل آن را جویا شدند، فرمود: این‎ها آثار به دوش کشیدن صدقات و هدایای پنهانی است که پدر بزرگوارم شب‎ها به دوش می‌کشید و برای یتیمان و محرومان جامعه می‌برد.

پروا از خدا

یکی دیگر از صفات برجسته‎اش، شدت خوف از خدا و درک عظمت او بود؛ به گونه‌ای که هنگام وضو ساختن برای عبادت و نماز و تقرب به سوی پروردگار، رنگ چهره‌اش دگرگون میگشت و اعضا و اندام‎هایش به لرزه می‌افتاد. برخی از سر شگفتی، از شدت خوف و پروای او می‌پرسیدند که می‌فرمود: در روز قیامت تنها کسانی امنیت خواهند داشت که در دنیا از پروردگار خویش پروا داشته باشند.

جوانمردی

او سمبل جوانمردی و آزادگی است و جلوه‌های بارزی از این صفت ارزشمند در عاشورا از او پدیدار شد که شگفت‎انگیز است، از آن جمله: سیراب ساختن دشمن در آن شرایط سخت بیابان، رضایت ندادن به یاری رسانی گروه جن و اجازه ندادن به کشتن ناگهانی عنصر پلیدی چون شمر، که پیش از برخورد دو سپاه در تیررس یکی از یارانش قرار گرفته بود. امام(ع) فرمودند: «تیراندازی نکن که من آغاز به قتال نمی‎کنم».^[۱]

غیرتمندی و عزت نفس امام

جلوه‌هایی از شخصیت امام حسین(ع)‌

امام حسین بن علی(ع) در خانواده‌ای که محل فرود فرشتگان و جایگاه نزول قرآن و در سرزمین پاکی که همواره روز و شب با خدا ارتباطی ناگسستنی داشت، دیده به جهان گشود. با انفاس پاکش آیات قرآنی را که در تمام ساعات شب و روز تلاوت می‌شد، زمزمه می‌کرد. در جمع شخصیت‌های والا و ارجمندی که با آیات و نشانه‌های الهی شکوه و عظمت یافته بودند، بالنده شد و از سرچشمه زلال رسالت، طعم گوارای ارتباط با آفریدگار خویش را چشید. ساختار شخصیتش را پیامبر رحمت با فضایل اخلاقی وافر و روح بلند خود، بنا نهاد.

بنابراین، حسین(ع) نمایی از رسول خدا میان امّت او به شمار آمده و در جمع آنان بر مبنای دستورات قرآن حرکت می‌کرد و با اندیشه‌ای برخاسته از رسالت، سخن می‌گفت و در جهت تبیین فضایل اخلاقی از جد بزرگوارش رسول اکرم(ص) الگو می‌گرفت و امور مردم را رهبری و هدایت و از ارشاد و پند و موعظه و یاری آنان، غفلت نمی‌ورزید و از خویشتن نمونه‌ای زنده و گویا آن‌گونه که رسالت و پیامبر انتظار داشتند ارائه داد. او نور روشنی‌بخشی بود که گمراهان در پرتو آن هدایت می‌یافتند و سرچشمه‌ای زلال برای شیفتگانش و پشتوانه استوار مؤمنان و حجّت و برهان مورد اعتماد شایستگان‌ تلقی می‌شد و در کشاکش اختلافات مسلمانان، سخنش فصل الخطاب بود و به نزاع پایان می‌داد. شمشیر عدالتی بود که برای خدا به خشم می‌آمد و برای رضای خدا می‌خروشید و آن‌گاه که حضرتش دست به قیام زد، مشعل فروزان رسالت الهی را که جدّ بزرگوارش نبیّ اکرم(ص) با خود داشت، در دست و از دین و رسالت بزرگ پیامبر خدا، دفاع می‌نمود.

با نگرشی ژرف در شخصیت بی‌مانند امام حسین(ع) ویژگی‌هایی را بدین شرح درمی‌یابیم:

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

↑ نگارش، هادی، مقاله «زندگی و شخصیت امام حسین» فرهنگ عاشورایی ج۱ ص۸۹.

[1] نگارش، هادی، مقاله «زندگی و شخصیت امام حسین» فرهنگ عاشورایی ج۱ ص۸۹.

[۱]

@@ خط ۲: / خط ۲: @@
 <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
 <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[سیره اخلاقی امام حسین در حدیث]] - [[سیره اخلاقی امام حسین در تاریخ اسلامی]] - [[سیره اخلاقی امام حسین در معارف و سیره حسینی]]</div>
-[[سیره اخلاقی امام حسین|سیره اخلاقی]] و [[سیره رفتاری امام حسین|رفتاری سید الشهدا]]{{ع}} نشان دهندۀ [[روح]] بلند او و [[تربیت در دامان پیامبر]] و [[علی]]{{ع}} و تجسّم [[قرآن کریم]] در عمل و [[اخلاق]] اوست. او [[مهمان نواز]] و [[بخشنده]] بود، به [[خویشاوندان]] رسیدگی می‌کرد، سائلان را [[محروم]] نمی‌گذاشت، به [[فقیران]] می‌رسید، برهنگان را پوشانده و گرسنگان را [[سیر]] می‌کرد، بدهی بدهکاران را می‌داد، بر [[یتیمان]] [[شفقت]] و [[مهربانی]] داشت، [[ضعیفان]] را کمک و [[یاری]] می‌کرد، صدقاتش فراوان بود و [[مالی]] که به دستش می‌رسید میان تهیدستان تقسیم می‌کرد. بسیار [[عبادت خدا]] می‌کرد و [[روزه]] می‌گرفت، بیست و پنج بار پیاده به [[سفر]] [[حج]] رفت، شجاعتش زبانزد همگان بود، در میدان [[نبرد]] [[استوار]] و بی باک بود، [[اراده]] ای نیرومند و روحیّه‎ای والا داشت، هرگز [[ذلّت]] و [[حقارت]] را نمی‌پذیرفت، [[مرگ]] را بر [[زندگی]] ذلیلانه ترجیح می‌داد، [[غیرتمند]] بود، صراحت لهجه و [[صلابت]] در [[بیان حق]] داشت، [[حلم]] و [[بردباری]] و تحمّلش بسیار بود، [[کریم]] و بزرگوار بود و با کم‌ترین بهانه ای [[غلامان]] و [[کنیزان]] خویش را [[آزاد]] می‌کرد، شبها انبان [[غذا]] به در خانۀ محرومان می‌برد، متواضعانه با [[فقیران]] و [[مساکین]] همنشین و هم [[غذا]] می‌شد. [[امر به معروف و نهی از منکر]] را [[دوست]] داشت و از خلاف‌ها و جنایت‌های [[ظالمان]] بشدّت [[انتقاد]] می‌کرد، [[جوانمرد]] و با [[فتوّت]] و [[اهل]] گذشت بود، کینۀ [[بدی]] کننده را به [[دل]] نمی‌گرفت، [[اهل]] [[عفو]] بود، بزرگی [[روح]] و [[کرم]] او همه را شیفتۀ رفتارش می‌ساخت، خانه‌اش [[پناهگاه]] و مرکز [[امید]] درماندگان بود، [[اهل]] [[شب زنده داری]] بود، در [[شب]] و روز هزار رکعت [[نماز]] می‌خواند، در [[ماه رمضان]] [[ختم قرآن]] می‌کرد، پول‌ها و بخشش‌هایی را که [[معاویه]] می‌فرستاد می‌گرفت و میان [[فقرا]] تقسیم می‌کرد، سالی یک بار نصف همۀ [[دارایی]] خود را در [[راه خدا]] به [[نیازمندان]] [[صدقه]] می‌داد، [[ثروت]] را [[ذخیره]] نمی‌کرد، [[محاسن]] خویش را [[خضاب]] می‌کرد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ عاشورا (کتاب)|فرهنگ عاشورا]]، ص ۲۵۴.</ref>.
 ==[[خصوصیات اخلاقی]] و [[سیره رفتاری امام حسین]]{{ع}}==