مبارزه با فساد اداری: تفاوت میان نسخه‌ها
برچسب: پیوندهای ابهام‌زدایی |
|||
| خط ۱۴: | خط ۱۴: | ||
# '''[[رشد]] و تقویت [[باورها]] و آموزه‌های [[دینی]]:''' انسان‌ها دارای یک نوع [[سیستم]] کنترل درونی هستند که مانع انجام کارهای [[نامشروع]] می‌شوند. پایبندیهای دینی یکی از مهم‌ترین عوامل کنترل درونی محسوب می‌شود که اگر در یک [[جامعه]] وجود داشته باشد، مانع [[انحرافات]] شده و تأثیر بر [[تضعیف]] عوامل تسهیل کننده کارهای نامشروع در یک جامعه می‌کند<ref>رفیع‌پور، فرامرز، سرطان اجتماعی فساد، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸ش.</ref>. | # '''[[رشد]] و تقویت [[باورها]] و آموزه‌های [[دینی]]:''' انسان‌ها دارای یک نوع [[سیستم]] کنترل درونی هستند که مانع انجام کارهای [[نامشروع]] می‌شوند. پایبندیهای دینی یکی از مهم‌ترین عوامل کنترل درونی محسوب می‌شود که اگر در یک [[جامعه]] وجود داشته باشد، مانع [[انحرافات]] شده و تأثیر بر [[تضعیف]] عوامل تسهیل کننده کارهای نامشروع در یک جامعه می‌کند<ref>رفیع‌پور، فرامرز، سرطان اجتماعی فساد، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸ش.</ref>. | ||
# '''[[ترویج]] [[فرهنگ]] [[وظیفه‌شناسی]] و [[وجدان کاری]]:''' در تعریف وجدان کاری گفته شده است: «حالت ثابت درونی که شخص را به انجام دقیق کار با میل و [[رغبت]] و [[اشتیاق]] [[ترغیب]] می‌کند»<ref>منطقی سعادتی، محسن، «گامی به سوی نهادینه کردن وجدان کاری در سازمان‌ها»، معرفت، شماره ۱۷، ص۴۰-۴۶.</ref>. وجدان کاری و وظیفه‌شناسی یکی از عوامل [[فرهنگی]] مؤثر جهت مبارزه با فساد و [[انحراف اجتماعی]] به شمار می‌آید. میتوان گفت که بین [[وجدان کاری]] و [[فساد]]، رابطهای معکوس وجود دارد، به این معنا که با فقدان وجدان کاری، فساد و [[انحرافات]] افزایش خواهند یافت و وجود آن می‌تواند باعث کاهش [[فساد اداری]] در [[سازمان‌ها]] شود.<ref>[[مریم هاشمی|هاشمی]]، [[اسماعیل اسدی|اسدی]]، [[حسام‌الدین موسوی|موسوی]]، [[تبیین مفهوم فساد اداری از دیدگاه اسلام و ارائه الگوی مناسب (مقاله)|مقاله «تبیین مفهوم فساد اداری از دیدگاه اسلام و ارائه الگوی مناسب»]]</ref> | # '''[[ترویج]] [[فرهنگ]] [[وظیفه‌شناسی]] و [[وجدان کاری]]:''' در تعریف وجدان کاری گفته شده است: «حالت ثابت درونی که شخص را به انجام دقیق کار با میل و [[رغبت]] و [[اشتیاق]] [[ترغیب]] می‌کند»<ref>منطقی سعادتی، محسن، «گامی به سوی نهادینه کردن وجدان کاری در سازمان‌ها»، معرفت، شماره ۱۷، ص۴۰-۴۶.</ref>. وجدان کاری و وظیفه‌شناسی یکی از عوامل [[فرهنگی]] مؤثر جهت مبارزه با فساد و [[انحراف اجتماعی]] به شمار می‌آید. میتوان گفت که بین [[وجدان کاری]] و [[فساد]]، رابطهای معکوس وجود دارد، به این معنا که با فقدان وجدان کاری، فساد و [[انحرافات]] افزایش خواهند یافت و وجود آن می‌تواند باعث کاهش [[فساد اداری]] در [[سازمان‌ها]] شود.<ref>[[مریم هاشمی|هاشمی]]، [[اسماعیل اسدی|اسدی]]، [[حسام‌الدین موسوی|موسوی]]، [[تبیین مفهوم فساد اداری از دیدگاه اسلام و ارائه الگوی مناسب (مقاله)|مقاله «تبیین مفهوم فساد اداری از دیدگاه اسلام و ارائه الگوی مناسب»]]</ref> | ||
==راهکارهای مبارزه با فساد اداری== | |||
===راهکارهای [[اقتصادی]]=== | |||
#آزادسازی (از میان برداشتن تعرفه‌ها، سهمیه‌ها، محدودیت‌های ارزی، کنترل‌های قیمتی و صدور سریع و آسان مجوزها)<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#رقابتی کردن فرایند تهیه و [[توزیع]] کالا و [[خدمت]] و فراهم نمودن [[حق انتخاب]] برای [[شهروندان]]<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#حذف یارانه‌ها<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#کوچک کردن [[دولت]] و [[خصوصی‌سازی]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
# [[تشویق]] و [[ترویج]] اتحادیه‌های [[تجاری]]، [[انجمن‌های صنفی]] و [[احزاب]] مربوطه<ref>ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>. | |||
#ایجاد انگیزه و ارتقای سیستم‌های رفاهی و [[حقوقی]] کارکنان<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۸.</ref> | |||
===راهکارهای [[فرهنگی]] - [[اجتماعی]]=== | |||
#نهادینه کردن ارزش‌هایی چون [[صداقت]]، [[وظیفه‌شناسی]]، [[احترام]] و توجه به [[انصاف]] و [[عدالت]] در راستای تدوین منشور [[اخلاقی]]<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
# [[توسعه]] [[فرهنگ]] سازمانی ضد [[فساد]]<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.</ref>. | |||
#فرایند [[جامعه‌پذیری]] تازه‌واردان (به جهت [[آلوده]] نشدن به [[مفاسد اداری]])<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۸.</ref> | |||
===راهکارهای [[سیاسی]]=== | |||
# [[جلب حمایت]] سیاسی<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#سیاست‌زدایی از [[نظام اداری]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#ملزم ساختن دستگاه‌ها به [[پاسخگویی]] درونی و بیرونی<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[توسعه]] [[مشارکت مردم]] در [[مبارزه با فساد]] ([[سازمان‌های مدنی]] نظیر گروه‌های [[شهروندی]]، سازمان‌های [[مردم نهاد]]، کانون‌های [[فرهنگی]] و هیأت‌های مذهبی)<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#تقویت نقش و جایگاه مطبوعات و [[رسانه‌های آزاد]] و مستقل<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#شفاف‌سازی و [[اطلاع‌رسانی]] امور<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۹.</ref> | |||
===راهکارهای [[اداری]]، ساختاری و [[مدیریتی]]=== | |||
#استقرار [[نظام]] [[شایسته‌سالاری]]<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴؛ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#ایجاد نظام [[تشویق]] و [[تنبیه]] مناسب<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#استاندارد‌سازی خدمات قابل ارائه دستگاه‌ها به [[مردم]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[تفویض]] [[اختیار]] و کاهش مراحل [[تصمیم‌گیری]]<ref>شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴؛ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#ایجاد تغییرات اصولی و اساسی در خط مشی‌های موجود. | |||
#تناسب [[شخصیت]] با [[شغل]] کارکنان<ref>کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#جلوگیری از هرگونه [[تبعیض]] و [[اعمال]] نفود و [[انحراف]] از اصول<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#برقراری سیستم‌های کنترل و [[نظارت]] در امور و زمینه‌های مختلف<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#اطلاع از [[میزان]] [[دارایی]] و موجودی سالانه [[صاحب منصبان]] و [[مسئولان]] ارشد<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری؛ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶؛ شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.</ref>. | |||
#ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#کوتاه کردن مسیر انجام کار با حذف و ادغام مراحل مختلف کار<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#اجرای اتوماسیون [[اداری]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#کاهش ارتباط و برخورد مستقیم ارباب [[رجوع]] با [[کارمندان]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[مسئول]] کردن بیش از یک نفر برای انجام کاری واحد که احتمال [[فساد]] در آن وجود دارد<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#تهیه کتب [[راهنما]] به منظور دست‌یابی [[آحاد]] [[مردم]] به اطلاعات مورد نیاز درباره فعالیت‌ها، [[قوانین]] و مقررات مورد عمل<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#تجدید نظر [[منظم]] در روش‌های انجام کار و سیستم‌های کنترل و ارزشیابی<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#دسترسی به اینترنت، وجود [[دولت]] الکترونیک و بهره‌برداری از سیستم‌های اطلاعاتی<ref>مهرگان و همکاران، ۱۳۹۴؛ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.</ref>. | |||
#توانمندسازی [[شهروندان]] در جهت به دست آوردن اطلاعات لازم درباره فساد<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
# [[آموزش]] [[مدیران دولتی]] و کارکنان در مورد نحوه [[برخورد با فساد]] [[اداری]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری؛ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#گنجاندن اصول و [[معیارهای اخلاقی]] در برنامه‌های [[آموزشی]]<ref>عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.</ref>. | |||
#اجرای مطالعات و پژوهش‌های [[راهبردی]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۹.</ref> | |||
===راهکارهای [[حقوقی]]=== | |||
#ایجاد و تقویت نهادهای مستقل و دائمی برای [[مبارزه با فساد]] اداری و ارتقای [[پویایی]] و [[هماهنگی]] دستگاه‌های نظارتی برای حذف فساد اداری. | |||
#ارتقای نظام‌های [[امنیتی]]. | |||
#برخورد [[قاطع]] و بدون [[تبعیض]] با مرتکبان مصادیق [[فساد مالی]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#جرم‌انگاری، [[شناسایی]] و کدبندی عناوین مجرمانه فساد اداری در [[قوانین موضوعه]] و [[اعمال]] [[تنبیه]] و جریمه‌های سنگین و پرداخت [[هزینه]] بالای عمل<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#روزآمد کردن [[قوانین]] با توجه به شرایط [[اقتصادی]]، [[اجتماعی]] و ایجاد [[تحول]] در آنها<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>. | |||
#رعایت [[احترام]] و [[حفظ استقلال]] [[قوه قضاییه]] و تضمین [[استقلال]] و [[امنیت]] [[قضات]] در برخورد با عاملان [[فساد]]، در عمل و نه در [[شعار]]<ref>افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.</ref>.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۱۰.</ref> | |||
===نتیجه‌گیری=== | |||
[[گسترش فساد]] [[اداری]] در یک [[جامعه]] باعث ناکارآمدی و [[ضعف]] [[نظام اداری]] آن [[کشور]] و در نتیجه آن کاهش [[سرمایه اجتماعی]]، افزایش [[تورم]] و [[بیکاری]]، کاهش [[رشد اقتصادی]]، [[فرار]] مغزهای متفکر به علت [[وضع نابسامان]] [[اقتصادی]] و [[اجتماعی]]، [[گسترش فقر]] و [[تبعیض]]، [[توزیع]] ناعادلانه درآمدها و افزایش [[فاصله طبقاتی]]، تبعیض [[دمکراسی]] و نهایتاً کاهش [[مشروعیت حکومت]] و [[دولت]] در بین [[مردم]] و افزایش [[نارضایتی]] عمومی می‌شود. در واقع [[فساد]] مانعی اساسی برای رشد اقتصادی و بهبود [[سطح زندگی]] افراد [[سازمان]] و افزایش بهره‌وری می‌باشد. نتایج به دست آمده حاکی است که مهم‌ترین عامل فساد [[فقر]] می‌باشد و عدم [[اطمینان]] به [[آینده]]. | |||
در واقع میتوان گفت کاهش دادن سطح فقر به معنای کاهش یافتن [[فساد اداری]] است. یکی از راهکارهای اساسی در جلوگیری از بروز فساد در نظام اداری، توجه به راه حل‌هایی است که [[اسلام]] در این زمینه ارائه کرده است. از آنجا که [[دین مبین اسلام]] [[دینی]] جامع و کامل است و پاسخگوی [[نیازهای بشری]] است، در این زمینه نیز دستوراتی دارد و [[مدیران]] [[مسلمان]] را به داشتن نظامی دقیق جدی و عادلانه سفارش می‌کند. | |||
[[مبارزه با فساد]] اداری نیازمند مطالعات جامع‌نگر می‌باشد. نکته مهم این است که برای مبارزه با فساد اداری نمی‌توان تنها به یک بعد خاص تمرکز کرد، بلکه باید تمامی ابعاد در نظر گرفته شود. در این مقاله مروری بر عوامل مؤثر بر فساد اداری در [[سازمان‌های دولتی]] [[جمهوری اسلامی]] به عمل آمد. براساس یافته‌ها و در بررسی و تعیین و [[اولویت‌بندی]] عوامل مؤثر بر فساد عواملی شامل عوامل [[اخلاقی]]، [[مدیریتی]] و قانونی، ارتباطی، روانی، کنترل سازمانی، [[نظام]] [[حقوق]] و دستمزد، [[امنیت شغلی]]، [[فرهنگ]] سازمانی و سابقه شغلی، وضعیت تأهل بر فساد اداری در [[ایران]] مؤثرند که مهم‌ترین علل آنکه توجه دولت را به آن می‌طلبد، فرهنگ و مسائل اقتصادی می‌باشد. | |||
مبارزه با فساد با [[شعار]] دادن تحقق نمی‌یابد. این کار مستلزم [[عزم]] ملی، خواست همگانی و [[جدیت]] [[دولت]] است. این [[مبارزه]] باید ساختاریافته، هماهنگ و [[برنامه‌ریزی]] شده انجام گیرد. این مبارزه باید ابتدا از بخش‌ها و نقاط حساس شروع شود و [[هدف]] خشکاندن ریشه باشد و نه قطع کردن شاخ و برگ‌ها، که در این صورت شاخ و برگ‌های جدیدی به وجود خواهد آمد. مقصود از ریشه کلیه عواملی است که سبب فراهم شدن [[فرصت]] ارتکاب [[فساد]] می‌شوند و کلیه افرادی که ممکن است حتی حضور ملموس در [[سازمان‌های دولتی]] نداشته باشند اما حضور پشت پرده آنها کاملاً محسوس باشد. [[مجازات]] مرتکبان فساد و افزایش شدید [[هزینه]] ارتکاب به فساد (به عنوان اقدام پس از وقوع) و [[اصلاح]] روش‌ها، بهبود سیستم‌های کاری، [[شناسایی]] و حذف نقاط مستعد فساد، افزایش شفافیت و [[پاسخگویی]] در عملکرد سازمان‌های دولتی و به طور کلی [[اصلاح نظام اداری]] (به عنوان اقدام پیش‌نگر) دو روی سکه مبارزه موفق با فساد تلقی می‌شوند و مکمل یکدیگرند و هیچ یک به [[تنهایی]] کارساز نخواهد بود.<ref>[[عبدالقادر تکه‌یی|تکه‌یی]]، [[سید رضی میرجمال گیلانی|گیلانی]] و [[علی نوروزی|نوروزی]]، [[بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی (مقاله)| مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی»]] ص ۱۰.</ref> | |||
== منابع == | == منابع == | ||
نسخهٔ ۱۴ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۵۷
این مدخل زیرشاخهٔ بحث فساد اداری است. مبارزه با فساد اداری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مبارزه با فساد اداری در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
فساد اداری چیست؟
عوامل بازدارنده از مفاسد اداری
راهکارهای مقابله
در دنیا نظام‌های اداری مختلفی وجود دارد که نوع ساختاردهی این نظامها و کم و کیف ارتباط اجزا و عناصر سازنده و فرایندهایشان با هم متفاوت‌اند و عناصر تشکیل دهنده آن از نظر کارآمدی و میزان برقراری روابط سالم و به دور از فساد، در درجه‌های مختلف قرار دارند. آنچه که در این بخش بدان خواهیم پرداخت، راهکاری پیشگیری و مبارزه با فساد در این نظام بر اساس میانی ارزشی اسلام است.
- رسانه و مطبوعات آزاد: رسانه‌ها و مطبوعات آزاد بر مسائل مهم و حساس تمرکز می‌کنند؛ اطلاعات مورد نیاز برای افزایش آگاهی و مشارکت عمومی را در سطح گسترده منتشر مینمایند؛ و خطاکاریها و سوء عملکردها را افشا می‌کنند. همه این نهادها هنگامی که در کنار هم قرار میگیرند، باید محیطی را ایجاد کنند که در آن مردم مسئولیت اعمالشان را بپذیرند و سیستم نظارت و ارزیابی به کاهش فساد، رونق و شکوفایی بیشتر و ثبات افزون‌تر جامعه بینجامد.
- آموزش: آخرین و نه کم ارزش‌ترین راهکار و ساز و کار برای نهادینه‌سازی در جامعه، بهره‌گیری از نظام آموزش است. نظام آموزش در هر جامعه نقشی عمده و اساسی در شکلدهی ارزشهای مؤثر بر رفتار افراد دارد. بدین ترتیب، انتظار می‌رود که نظام آموزشی در یک جامعه اسلامی مبلغ و منتقل کننده نظام ارزشی اسلام به تمامی گروهها و در همه مکان‌ها باشد تا افراد تربیت شده در این نظام بتوانند در نقشهای مختلف اجتماعی که بر عهده میگیرند، به صورت اخلاقی عمل کنند.
- شفافیت‌گرایی: شفافیت، یکی از مفاهیم کلیدی مطرح در مباحث مربوط به فساد و سلامت اداری می‌باشد که عبارت است از آشکار بودن مبنای تصمیمات حکومتی و ساز و کارهای حاکم بر توزیع قدرت و درآمد. شفافیت به عنوان مؤثرترین ابزار مبارزه با فساد اداری، برای استقرار دولتی کارا و ایجاد جامعهای پایدار به کار می‌رود.
- شایسته‌سالاری در نصب و عزلها: شایستگی در لغت به معنای داشتن توانایی، مهارت، دانش و لیاقت و صلاحیت است و در اصطلاح بسته به کار و قلمرو شغلی فرد معنا مییابد. هر کاری توانایی مهارت و لیاقت ویژهای را می‌طلبد و در مجموع شایستگی فرد را برای امری برعهده گرفته میرساند. شایسته‌سالاری در گزینش و نصب افراد و مدیران دستگاه‌های اجرایی یکی از مهم‌ترین راهکارهای مبارزه با فساد اداری است که در ادبیات دینی بر آن بسیار تأکید شده است.
- توجه به معیشت کارمندان: یکی از عوامل مهمی که باعث می‌شود انسان‌ها به ورطه فساد و تباهی کشیده شوند، احتیاج و نیازمندی است. طبیعت آدمی به گونهای است که احتیاج و نیاز او را به رفع آن نیازمندی‌ها تحریک می‌کند و هرچه این نیاز بیشتر باشد، قدرت تحریکی آن نیز بیشتر خواهد بود[۱]. از همین رو فقر و نداری در آموزه‌های دینی همسایه دیوار به دیوار کفر معرفی شده است[۲].
- رشد و تقویت باورها و آموزه‌های دینی: انسان‌ها دارای یک نوع سیستم کنترل درونی هستند که مانع انجام کارهای نامشروع می‌شوند. پایبندیهای دینی یکی از مهم‌ترین عوامل کنترل درونی محسوب می‌شود که اگر در یک جامعه وجود داشته باشد، مانع انحرافات شده و تأثیر بر تضعیف عوامل تسهیل کننده کارهای نامشروع در یک جامعه می‌کند[۳].
- ترویج فرهنگ وظیفه‌شناسی و وجدان کاری: در تعریف وجدان کاری گفته شده است: «حالت ثابت درونی که شخص را به انجام دقیق کار با میل و رغبت و اشتیاق ترغیب می‌کند»[۴]. وجدان کاری و وظیفه‌شناسی یکی از عوامل فرهنگی مؤثر جهت مبارزه با فساد و انحراف اجتماعی به شمار می‌آید. میتوان گفت که بین وجدان کاری و فساد، رابطهای معکوس وجود دارد، به این معنا که با فقدان وجدان کاری، فساد و انحرافات افزایش خواهند یافت و وجود آن می‌تواند باعث کاهش فساد اداری در سازمان‌ها شود.[۵]
راهکارهای مبارزه با فساد اداری
راهکارهای اقتصادی
- آزادسازی (از میان برداشتن تعرفه‌ها، سهمیه‌ها، محدودیت‌های ارزی، کنترل‌های قیمتی و صدور سریع و آسان مجوزها)[۶].
- رقابتی کردن فرایند تهیه و توزیع کالا و خدمت و فراهم نمودن حق انتخاب برای شهروندان[۷].
- حذف یارانه‌ها[۸].
- کوچک کردن دولت و خصوصی‌سازی[۹].
- تشویق و ترویج اتحادیه‌های تجاری، انجمن‌های صنفی و احزاب مربوطه[۱۰].
- ایجاد انگیزه و ارتقای سیستم‌های رفاهی و حقوقی کارکنان[۱۱].[۱۲]
راهکارهای فرهنگی - اجتماعی
- نهادینه کردن ارزش‌هایی چون صداقت، وظیفه‌شناسی، احترام و توجه به انصاف و عدالت در راستای تدوین منشور اخلاقی[۱۳].
- توسعه فرهنگ سازمانی ضد فساد[۱۴].
- فرایند جامعه‌پذیری تازه‌واردان (به جهت آلوده نشدن به مفاسد اداری)[۱۵].[۱۶]
راهکارهای سیاسی
- جلب حمایت سیاسی[۱۷].
- سیاست‌زدایی از نظام اداری[۱۸].
- ملزم ساختن دستگاه‌ها به پاسخگویی درونی و بیرونی[۱۹].
- توسعه مشارکت مردم در مبارزه با فساد (سازمان‌های مدنی نظیر گروه‌های شهروندی، سازمان‌های مردم نهاد، کانون‌های فرهنگی و هیأت‌های مذهبی)[۲۰].
- تقویت نقش و جایگاه مطبوعات و رسانه‌های آزاد و مستقل[۲۱].
- شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی امور[۲۲].[۲۳]
راهکارهای اداری، ساختاری و مدیریتی
- استقرار نظام شایسته‌سالاری[۲۴].
- ایجاد نظام تشویق و تنبیه مناسب[۲۵].
- استاندارد‌سازی خدمات قابل ارائه دستگاه‌ها به مردم[۲۶].
- تفویض اختیار و کاهش مراحل تصمیم‌گیری[۲۷].
- ایجاد تغییرات اصولی و اساسی در خط مشی‌های موجود.
- تناسب شخصیت با شغل کارکنان[۲۸].
- جلوگیری از هرگونه تبعیض و اعمال نفود و انحراف از اصول[۲۹].
- برقراری سیستم‌های کنترل و نظارت در امور و زمینه‌های مختلف[۳۰].
- اطلاع از میزان دارایی و موجودی سالانه صاحب منصبان و مسئولان ارشد[۳۱].
- ارزیابی عملکرد دستگاه‌ها[۳۲].
- کوتاه کردن مسیر انجام کار با حذف و ادغام مراحل مختلف کار[۳۳].
- اجرای اتوماسیون اداری[۳۴].
- کاهش ارتباط و برخورد مستقیم ارباب رجوع با کارمندان[۳۵].
- مسئول کردن بیش از یک نفر برای انجام کاری واحد که احتمال فساد در آن وجود دارد[۳۶].
- تهیه کتب راهنما به منظور دست‌یابی آحاد مردم به اطلاعات مورد نیاز درباره فعالیت‌ها، قوانین و مقررات مورد عمل[۳۷].
- تجدید نظر منظم در روش‌های انجام کار و سیستم‌های کنترل و ارزشیابی[۳۸].
- دسترسی به اینترنت، وجود دولت الکترونیک و بهره‌برداری از سیستم‌های اطلاعاتی[۳۹].
- توانمندسازی شهروندان در جهت به دست آوردن اطلاعات لازم درباره فساد[۴۰].
- آموزش مدیران دولتی و کارکنان در مورد نحوه برخورد با فساد اداری[۴۱].
- گنجاندن اصول و معیارهای اخلاقی در برنامه‌های آموزشی[۴۲].
- اجرای مطالعات و پژوهش‌های راهبردی[۴۳].[۴۴]
راهکارهای حقوقی
- ایجاد و تقویت نهادهای مستقل و دائمی برای مبارزه با فساد اداری و ارتقای پویایی و هماهنگی دستگاه‌های نظارتی برای حذف فساد اداری.
- ارتقای نظام‌های امنیتی.
- برخورد قاطع و بدون تبعیض با مرتکبان مصادیق فساد مالی[۴۵].
- جرم‌انگاری، شناسایی و کدبندی عناوین مجرمانه فساد اداری در قوانین موضوعه و اعمال تنبیه و جریمه‌های سنگین و پرداخت هزینه بالای عمل[۴۶].
- روزآمد کردن قوانین با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و ایجاد تحول در آنها[۴۷].
- رعایت احترام و حفظ استقلال قوه قضاییه و تضمین استقلال و امنیت قضات در برخورد با عاملان فساد، در عمل و نه در شعار[۴۸].[۴۹]
نتیجه‌گیری
گسترش فساد اداری در یک جامعه باعث ناکارآمدی و ضعف نظام اداری آن کشور و در نتیجه آن کاهش سرمایه اجتماعی، افزایش تورم و بیکاری، کاهش رشد اقتصادی، فرار مغزهای متفکر به علت وضع نابسامان اقتصادی و اجتماعی، گسترش فقر و تبعیض، توزیع ناعادلانه درآمدها و افزایش فاصله طبقاتی، تبعیض دمکراسی و نهایتاً کاهش مشروعیت حکومت و دولت در بین مردم و افزایش نارضایتی عمومی می‌شود. در واقع فساد مانعی اساسی برای رشد اقتصادی و بهبود سطح زندگی افراد سازمان و افزایش بهره‌وری می‌باشد. نتایج به دست آمده حاکی است که مهم‌ترین عامل فساد فقر می‌باشد و عدم اطمینان به آینده. در واقع میتوان گفت کاهش دادن سطح فقر به معنای کاهش یافتن فساد اداری است. یکی از راهکارهای اساسی در جلوگیری از بروز فساد در نظام اداری، توجه به راه حل‌هایی است که اسلام در این زمینه ارائه کرده است. از آنجا که دین مبین اسلام دینی جامع و کامل است و پاسخگوی نیازهای بشری است، در این زمینه نیز دستوراتی دارد و مدیران مسلمان را به داشتن نظامی دقیق جدی و عادلانه سفارش می‌کند.
مبارزه با فساد اداری نیازمند مطالعات جامع‌نگر می‌باشد. نکته مهم این است که برای مبارزه با فساد اداری نمی‌توان تنها به یک بعد خاص تمرکز کرد، بلکه باید تمامی ابعاد در نظر گرفته شود. در این مقاله مروری بر عوامل مؤثر بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی جمهوری اسلامی به عمل آمد. براساس یافته‌ها و در بررسی و تعیین و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر فساد عواملی شامل عوامل اخلاقی، مدیریتی و قانونی، ارتباطی، روانی، کنترل سازمانی، نظام حقوق و دستمزد، امنیت شغلی، فرهنگ سازمانی و سابقه شغلی، وضعیت تأهل بر فساد اداری در ایران مؤثرند که مهم‌ترین علل آنکه توجه دولت را به آن می‌طلبد، فرهنگ و مسائل اقتصادی می‌باشد. مبارزه با فساد با شعار دادن تحقق نمی‌یابد. این کار مستلزم عزم ملی، خواست همگانی و جدیت دولت است. این مبارزه باید ساختاریافته، هماهنگ و برنامه‌ریزی شده انجام گیرد. این مبارزه باید ابتدا از بخش‌ها و نقاط حساس شروع شود و هدف خشکاندن ریشه باشد و نه قطع کردن شاخ و برگ‌ها، که در این صورت شاخ و برگ‌های جدیدی به وجود خواهد آمد. مقصود از ریشه کلیه عواملی است که سبب فراهم شدن فرصت ارتکاب فساد می‌شوند و کلیه افرادی که ممکن است حتی حضور ملموس در سازمان‌های دولتی نداشته باشند اما حضور پشت پرده آنها کاملاً محسوس باشد. مجازات مرتکبان فساد و افزایش شدید هزینه ارتکاب به فساد (به عنوان اقدام پس از وقوع) و اصلاح روش‌ها، بهبود سیستم‌های کاری، شناسایی و حذف نقاط مستعد فساد، افزایش شفافیت و پاسخگویی در عملکرد سازمان‌های دولتی و به طور کلی اصلاح نظام اداری (به عنوان اقدام پیش‌نگر) دو روی سکه مبارزه موفق با فساد تلقی می‌شوند و مکمل یکدیگرند و هیچ یک به تنهایی کارساز نخواهد بود.[۵۰]
منابع
پانویس
- ↑ رضائیان، علی، مبانی رفتار سازمانی، انتشارات سمت، ۱۳۸۵ش.
- ↑ محمدی ری شهری، محمد، سیاست‌نامه امام علی(ع)، ترجمه: مهدی مهریزی، انتشارات دار الحدیث، ۱۳۸۷ش.
- ↑ رفیع‌پور، فرامرز، سرطان اجتماعی فساد، شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۸ش.
- ↑ منطقی سعادتی، محسن، «گامی به سوی نهادینه کردن وجدان کاری در سازمان‌ها»، معرفت، شماره ۱۷، ص۴۰-۴۶.
- ↑ هاشمی، اسدی، موسوی، مقاله «تبیین مفهوم فساد اداری از دیدگاه اسلام و ارائه الگوی مناسب»
- ↑ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).
- ↑ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).
- ↑ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).
- ↑ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).
- ↑ تکه‌یی، گیلانی و نوروزی، مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی» ص ۸.
- ↑ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.
- ↑ شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.
- ↑ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.
- ↑ تکه‌یی، گیلانی و نوروزی، مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی» ص ۸.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.
- ↑ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ ربیعی، علی، زنده باد فساد (جامعه‌شناسی فساد در دولت‌های جهان سوم).
- ↑ تکه‌یی، گیلانی و نوروزی، مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی» ص ۹.
- ↑ شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴؛ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴؛ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری؛ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶؛ شفیع‌پور، فاطمه، «نقش حکمرانی نوین و فرهنگ سازمانی در کاهش فساد اداری»، دوماهنامه پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال ۲، شماره ۵ (پیاپی ۷)، دی ماه ۱۳۹۶، ص۲۳–۳۴.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ مهرگان و همکاران، ۱۳۹۴؛ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴؛ کیانی، پاکنوش؛ پورعزت، علی اصغر، «بررسی عوامل مؤثر بر کاهش فساد مالی در سازمان‌های دولتی و مؤسسه‌های پژوهشی»، مطالعات کمّی در مدیریت، سال ۴، شماره ۳، ص۱۹–۴۶.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری؛ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.
- ↑ عباس‌زادگان، سید محمد، فساد اداری.
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.
- ↑ تکه‌یی، گیلانی و نوروزی، مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی» ص ۹.
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.
- ↑ افضلی، عبدالرحمن، «فساد اداری و تأثیر آن بر توسعه، علل پیامدها و راهکارهای بیرون‌رفت»، مجله حقوقی بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، سال ۲۸، شماره ۴۵، ص۲۳۵–۲۵۴.
- ↑ تکه‌یی، گیلانی و نوروزی، مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی» ص ۱۰.
- ↑ تکه‌یی، گیلانی و نوروزی، مقاله «بررسی عوامل تأثیر گذار بر فساد اداری در سازمان‌های دولتی» ص ۱۰.