کوفه در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱۰: خط ۱۰:


==مقدمه==
==مقدمه==
*[[کوفه]] نام شهری در جنوب [[کشور عراق]] و در ده کیلومتری [[شهر]] [[نجف]] اشراف است. وقوع رود [[فرات]] در کرانه این [[شهر]] [[آب]] و هوای معتدل و طبیعت خرم و سرسبزی به آن بخشیده است. [[شهر]] [[کوفه]] گرچه سال ۱۷ هجری به دست [[سعد بن ابی وقاص]] و به [[دستور]] [[خلیفه دوم]] ساخته شد، اما در شکل‌گیری [[تمدن بشری]] و به لحاظ [[موقعیت]] طبیعی و جغرافیایی، سابقه‌ای به وسعت [[تمدن بشری]] دارد. [[کوفه]] مرکز [[خلافت امام علی]] {{ع}} شد و این امر اهمیت این [[شهر]] را در [[تاریخ اسلام]] دوچندان می‌کند. [[شهر]] تاریخی و بسیار مهم [[حیره]] در نزدیکی [[شهر]] [[کوفه]] قرار گرفته است. ساکنان [[حیره]] از [[اقوام]] [[فارس]]، یونان، برخی [[قبایل]] [[یمن]] و [[بحرین]]، عده‌ای نبطی ([[اعراب]] اصیل عراقی)  و [[اعراب]] تنوخی که عده‌ای [[مسیحی]] (عُباد) بودند و عده‌ای بت‌پرست، تشکیل شده بود. [[حیره]] تحت سیطره امپراتوری [[ایران]] قرار داشت و از [[جایگاه علمی]] و [[فرهنگی]] ارزشمندی برخوردار بود.  
*[[کوفه]] نام شهری در جنوب [[کشور عراق]] و در ده کیلومتری [[شهر]] [[نجف]] اشراف است. وقوع رود [[فرات]] در کرانه این [[شهر]] [[آب]] و هوای معتدل و طبیعت خرم و سرسبزی به آن بخشیده است. [[شهر]] [[کوفه]] گرچه سال ۱۷ هجری به دست [[سعد بن ابی وقاص]] و به [[دستور]] [[خلیفه دوم]] ساخته شد، اما در شکل‌گیری [[تمدن بشری]] و به لحاظ [[موقعیت]] طبیعی و جغرافیایی، سابقه‌ای به وسعت [[تمدن بشری]] دارد. [[کوفه]] مرکز [[خلافت امام علی]] {{ع}} شد و این امر اهمیت این [[شهر]] را در [[تاریخ اسلام]] دوچندان می‌کند. [[شهر]] تاریخی و بسیار مهم [[حیره]] در نزدیکی [[شهر]] [[کوفه]] قرار گرفته است. ساکنان [[حیره]] از [[اقوام]] [[فارس]]، یونان، برخی [[قبایل]] [[یمن]] و [[بحرین]]، عده‌ای نبطی ([[اعراب]] اصیل عراقی)  و [[اعراب]] تنوخی که عده‌ای [[مسیحی]] (عُباد) بودند و عده‌ای بت‌پرست، تشکیل شده بود. [[حیره]] تحت سیطره امپراتوری [[ایران]] قرار داشت و از [[جایگاه علمی]] و [[فرهنگی]] ارزشمندی برخوردار بود<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 655.</ref>.  
*در [[تاریخ]] چنین آمده است وقتی [[لشکر]] [[اسلام]] در [[مدائن]] حضور داشتند، [[آب]] و هوای [[مدائن]] سربازانی را که از سرزمین [[حجاز]] آمده بودند، اذیت می‌کرد، به طوری که همه آنها ضعیف و لاغر شده بودند. [[حذیفه]] که این وضعیت را دید، نامه‌ای به [[خلیفه دوم]] نوشت و او را از وضعیت [[آگاه]] کرد. [[خلیفه]] به [[سعد بن ابی وقاص]] نامه‌ای نوشت که [[سلمان]] و [[حذیفه]] را روانه کن تا سرزمینی مناسب بیابند. پس از دریافت [[نامه]] [[خلیفه]]، [[سلمان]] و [[حذیفه]] حرکت کردند، [[سلمان]] از طرف باختر رود [[فرات]] و [[حذیفه]] از طرف خاور رود [[فرات]] راهی شدند و هیچ سرزمینی را نپسندیدند تا این‌که هر دوی آنان به سرزمین [[کوفه]] رسیدند. هر دو آن سرزمین را برای اقامت [[لشکر]] مناسب دیدند، دو رکعت [[نماز]] خواندند و از [[خدا]] خواستند آن‌جا را [[جایگاه]] [[آرامش]] و [[استواری]] قرار دهد. [[کوفه]] برخلاف [[شام]]، شهری مملو از [[عالمان]] به [[قرآن]] و [[احادیث]] [[نبوی]] بود، زیرا این [[شهر]] نوبنیاد به وسیله سپاهی ساخته شده بود که بسیاری از آنان [[دوران پیامبر اکرم]] {{صل}} را [[درک]] کرده و به وسیله آن [[حضرت]] {{صل}} با [[معارف اسلامی]] آشنا شده بودند.
*در [[تاریخ]] چنین آمده است وقتی [[لشکر]] [[اسلام]] در [[مدائن]] حضور داشتند، [[آب]] و هوای [[مدائن]] سربازانی را که از سرزمین [[حجاز]] آمده بودند، اذیت می‌کرد، به طوری که همه آنها ضعیف و لاغر شده بودند. [[حذیفه]] که این وضعیت را دید، نامه‌ای به [[خلیفه دوم]] نوشت و او را از وضعیت [[آگاه]] کرد. [[خلیفه]] به [[سعد بن ابی وقاص]] نامه‌ای نوشت که [[سلمان]] و [[حذیفه]] را روانه کن تا سرزمینی مناسب بیابند. پس از دریافت [[نامه]] [[خلیفه]]، [[سلمان]] و [[حذیفه]] حرکت کردند، [[سلمان]] از طرف باختر رود [[فرات]] و [[حذیفه]] از طرف خاور رود [[فرات]] راهی شدند و هیچ سرزمینی را نپسندیدند تا این‌که هر دوی آنان به سرزمین [[کوفه]] رسیدند. هر دو آن سرزمین را برای اقامت [[لشکر]] مناسب دیدند، دو رکعت [[نماز]] خواندند و از [[خدا]] خواستند آن‌جا را [[جایگاه]] [[آرامش]] و [[استواری]] قرار دهد. [[کوفه]] برخلاف [[شام]]، شهری مملو از [[عالمان]] به [[قرآن]] و [[احادیث]] [[نبوی]] بود، زیرا این [[شهر]] نوبنیاد به وسیله سپاهی ساخته شده بود که بسیاری از آنان [[دوران پیامبر اکرم]] {{صل}} را [[درک]] کرده و به وسیله آن [[حضرت]] {{صل}} با [[معارف اسلامی]] آشنا شده بودند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 655.</ref>.
*به نظر می‌رسد مجموع صفات فوق باعث ورود روایاتی از زبان [[ائمه اطهار]] در [[مدح]] [[کوفه]] شده است؛ روایاتی که در آن‌ها از [[کوفه]] با عناوینی همچون "جمجمة الاسلام"، "کنز الایمان" (گنج [[ایمان]]) و "[[شمشیر]] و نیزه [[خدا]] که آن را هر جا بخواهد قرار می‌دهد" یاد شده است. [[رسول اکرم]] {{صل}} در یک [[حدیث]] طولانی خطاب به [[امام علی]] {{ع}} فرمود: [[خداوند]] [[ولایت]] تو را به [[آسمان‌ها]] عرضه کرد. (از میان [[آسمان‌ها]]) [[آسمان]] هفتم [[سبقت]] جست، پس آن را با [[عرش]] زینت بخشید. سپس... از میان [[شهرها]] [[کوفه]] [[سبقت]] جست، پس آن را با وجود تو زینت بخشید.
*به نظر می‌رسد مجموع صفات فوق باعث ورود روایاتی از زبان [[ائمه اطهار]] در [[مدح]] [[کوفه]] شده است؛ روایاتی که در آن‌ها از [[کوفه]] با عناوینی همچون "جمجمة الاسلام"، "کنز الایمان" (گنج [[ایمان]]) و "[[شمشیر]] و نیزه [[خدا]] که آن را هر جا بخواهد قرار می‌دهد" یاد شده است. [[رسول اکرم]] {{صل}} در یک [[حدیث]] طولانی خطاب به [[امام علی]] {{ع}} فرمود: [[خداوند]] [[ولایت]] تو را به [[آسمان‌ها]] عرضه کرد. (از میان [[آسمان‌ها]]) [[آسمان]] هفتم [[سبقت]] جست، پس آن را با [[عرش]] زینت بخشید. سپس... از میان [[شهرها]] [[کوفه]] [[سبقت]] جست، پس آن را با وجود تو زینت بخشید<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 656.</ref>.
==[[کوفه]]، مقر [[خلافت امام علی]] {{ع}}==
==[[کوفه]]، مقر [[خلافت امام علی]] {{ع}}==
*[[امام علی]] {{ع}} می‌دانست که [[شورش]] [[پیمان‌شکنان]] گناهی است از [[گناهان]] [[معاویه]] که آنان را به نقض [[میثاق]] [[تشویق]] کرده بود و از روی [[فریب]]، پنهانی دست [[بیعت]] به آنان داده و حتی در نامه‌ای که به [[زبیر]] نوشته بود خطوط [[شورش]] را کاملاً ترسیم کرده و یادآور شده بود که از [[مردم]] [[شام]] برای او [[بیعت]] گرفته است و باید هرچه زودتر [[کوفه]] و [[بصره]] را اشغال کنند و به [[خون‌خواهی عثمان]] [[تظاهر]] کنند و نگذارند [[فرزند]] [[ابوطالب]] بر آن دو [[شهر]] دست یابد. از این‌رو [[علت]] عمده [[حضرت علی]] {{ع}} برای [[انتخاب]] [[کوفه]] به عنوان پایتخت، نزدیکی [[شام]] به [[عراق]] و [[کوفه]] است که با تبانی بین [[معاویه]] و [[اصحاب جمل]] بنا شد همان‌گونه که [[معاویه]] بر [[شام]] مسلط است [[عراق]] نیز در دست [[طلحه]] و [[زبیر]] قرار گیرد.
*[[امام علی]] {{ع}} می‌دانست که [[شورش]] [[پیمان‌شکنان]] گناهی است از [[گناهان]] [[معاویه]] که آنان را به نقض [[میثاق]] [[تشویق]] کرده بود و از روی [[فریب]]، پنهانی دست [[بیعت]] به آنان داده و حتی در نامه‌ای که به [[زبیر]] نوشته بود خطوط [[شورش]] را کاملاً ترسیم کرده و یادآور شده بود که از [[مردم]] [[شام]] برای او [[بیعت]] گرفته است و باید هرچه زودتر [[کوفه]] و [[بصره]] را اشغال کنند و به [[خون‌خواهی عثمان]] [[تظاهر]] کنند و نگذارند [[فرزند]] [[ابوطالب]] بر آن دو [[شهر]] دست یابد. از این‌رو [[علت]] عمده [[حضرت علی]] {{ع}} برای [[انتخاب]] [[کوفه]] به عنوان پایتخت، نزدیکی [[شام]] به [[عراق]] و [[کوفه]] است که با تبانی بین [[معاویه]] و [[اصحاب جمل]] بنا شد همان‌گونه که [[معاویه]] بر [[شام]] مسلط است [[عراق]] نیز در دست [[طلحه]] و [[زبیر]] قرار گیرد<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 656.</ref>.
*[[امام]] {{ع}} در دوازدهم [[ماه رجب]] سال ۳۶ هجری (۶۵۷ م) در روز [[دوشنبه]] همراه با گروهی از بزرگان [[بصره]] وارد [[شهر]] [[کوفه]] شد. [[مردم کوفه]] و در پیشاپیش آنان، [[قاریان]] [[قرآن]] و محترمین [[شهر]] از [[امام]] استقبال به عمل آوردند و مقدم او را گرامی داشتند.
*[[امام]] {{ع}} در دوازدهم [[ماه رجب]] سال ۳۶ هجری (۶۵۷ م) در روز [[دوشنبه]] همراه با گروهی از بزرگان [[بصره]] وارد [[شهر]] [[کوفه]] شد. [[مردم کوفه]] و در پیشاپیش آنان، [[قاریان]] [[قرآن]] و محترمین [[شهر]] از [[امام]] استقبال به عمل آوردند و مقدم او را گرامی داشتند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 656.</ref>.
*آنان برای محل [[نزول]] [[امام]] {{ع}} قصر "دار الاماره" را در نظر گرفته بودند و اجازه خواستند که آن [[حضرت]] را به آن‌جا وارد کنند و ایشان در آن‌جا سکنا گزیند. ولی [[امام]] از فرود در قصر، که پیش از وی مرکز کج‌روی‌ها و [[ستم‌ها]] بود، ابا ورزید و فرمود قصر مرکز [[تباهی]] است. سرانجام در منزل [[جعدة]] بن هبیره مخزومی، [[فرزند]] خواهرش ام‌هانی، دختر [[ابوطالب]]، سکنا گزید. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} درخواست کرد که برای سخن گفتن با [[مردم]] در محلی به نام [[رحبه]] که سرزمین گسترده‌ای بود فرود آید و خود در آن نقطه از مرکب پیاده شد. نخست در مسجدی که در آن‌جا بود، دو رکعت نمازگزارد و آن‌گاه بر فراز [[منبر]] رفت و [[خدا]] را ثنا گفت و به [[پیامبر]] او [[درود]] فرستاد و سخن خود را با [[مردم]] چنین آغاز کرد: ای [[مردم کوفه]]! برای شما در [[اسلام]] فضیلتی است، مشروط بر این‌که آن را دگرگون نسازید. شما را به [[حق]] [[دعوت]] کردم و پاسخ گفتید.[[زشتی]] را آغاز کردید، ولی آن را تغییر دادید. شما پیشوای کسانی هستید که [[دعوت]] شما را پاسخ گویند و در آنچه وارد شدید، داخل شوند. بدترین چیزی که برای شما از آن [[بیم]] دارم دو چیز است: [[پیروی]] از [[هوا و هوس]] و درازی [[آرزو]]. [[پیروی]] از [[هوس]] از [[حق]] بازمی‌دارد و درازی سرای بازپسین را از یاد می‌برد.[[آگاه]] باشید که [[دنیا]] پشت‌کنان، کوچ کرده و [[آخرت]] اقبال‌کنان به حرکت درآمده است و برای هر یک از این دو فرزندانی است. شما از [[فرزندان]] [[آخرت]] باشید. امروز هنگام عمل است نه حساب و فردا وقت حساب است نه عمل.[[سپاس]] [[خدا]] را که ولی خود را کمک کرد و [[دشمن]] را [[خوار]] ساخت و محق و راست‌گو را عزیز و پیمان‌شکن و باطل‌گرا را ذلیل کرد. بر شما باد [[تقوا]] و [[پرهیزکاری]] و [[اطاعت]] از آن کس که از [[خاندان پیامبر]] [[خدا]] [[اطاعت]] کرده است. این گروه به [[اطاعت]] اولی و شایسته‌ترند از کسانی که خود را به [[اسلام]] و [[پیامبر]] نسبت می‌دهند و ادعای [[خلافت]] می‌کنند. اینان با ما به مقابله برمی‌خیزند و با فضیلتی که از ما به آنان رسیده است بر ما [[برتری]] می‌جویند و [[مقام]] و [[حق]] ما را [[انکار]] می‌کنند. آنان به [[کیفر]] [[گناه]] خود می‌رسند و به زودی با نتیجه [[گمراهی]] خود، در سرای دیگر رو‌به‌رو می‌شوند.
*آنان برای محل [[نزول]] [[امام]] {{ع}} قصر "دار الاماره" را در نظر گرفته بودند و اجازه خواستند که آن [[حضرت]] را به آن‌جا وارد کنند و ایشان در آن‌جا سکنا گزیند. ولی [[امام]] از فرود در قصر، که پیش از وی مرکز کج‌روی‌ها و [[ستم‌ها]] بود، ابا ورزید و فرمود قصر مرکز [[تباهی]] است. سرانجام در منزل [[جعدة]] بن هبیره مخزومی، [[فرزند]] خواهرش ام‌هانی، دختر [[ابوطالب]]، سکنا گزید. [[امیرالمؤمنین]] {{ع}} درخواست کرد که برای سخن گفتن با [[مردم]] در محلی به نام [[رحبه]] که سرزمین گسترده‌ای بود فرود آید و خود در آن نقطه از مرکب پیاده شد. نخست در مسجدی که در آن‌جا بود، دو رکعت نمازگزارد و آن‌گاه بر فراز [[منبر]] رفت و [[خدا]] را ثنا گفت و به [[پیامبر]] او [[درود]] فرستاد و سخن خود را با [[مردم]] چنین آغاز کرد: ای [[مردم کوفه]]! برای شما در [[اسلام]] فضیلتی است، مشروط بر این‌که آن را دگرگون نسازید. شما را به [[حق]] [[دعوت]] کردم و پاسخ گفتید.[[زشتی]] را آغاز کردید، ولی آن را تغییر دادید. شما پیشوای کسانی هستید که [[دعوت]] شما را پاسخ گویند و در آنچه وارد شدید، داخل شوند. بدترین چیزی که برای شما از آن [[بیم]] دارم دو چیز است: [[پیروی]] از [[هوا و هوس]] و درازی [[آرزو]]. [[پیروی]] از [[هوس]] از [[حق]] بازمی‌دارد و درازی سرای بازپسین را از یاد می‌برد.[[آگاه]] باشید که [[دنیا]] پشت‌کنان، کوچ کرده و [[آخرت]] اقبال‌کنان به حرکت درآمده است و برای هر یک از این دو فرزندانی است. شما از [[فرزندان]] [[آخرت]] باشید. امروز هنگام عمل است نه حساب و فردا وقت حساب است نه عمل.[[سپاس]] [[خدا]] را که ولی خود را کمک کرد و [[دشمن]] را [[خوار]] ساخت و محق و راست‌گو را عزیز و پیمان‌شکن و باطل‌گرا را ذلیل کرد. بر شما باد [[تقوا]] و [[پرهیزکاری]] و [[اطاعت]] از آن کس که از [[خاندان پیامبر]] [[خدا]] [[اطاعت]] کرده است. این گروه به [[اطاعت]] اولی و شایسته‌ترند از کسانی که خود را به [[اسلام]] و [[پیامبر]] نسبت می‌دهند و ادعای [[خلافت]] می‌کنند. اینان با ما به مقابله برمی‌خیزند و با فضیلتی که از ما به آنان رسیده است بر ما [[برتری]] می‌جویند و [[مقام]] و [[حق]] ما را [[انکار]] می‌کنند. آنان به [[کیفر]] [[گناه]] خود می‌رسند و به زودی با نتیجه [[گمراهی]] خود، در سرای دیگر رو‌به‌رو می‌شوند<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 655-657.</ref>.
*[[آگاه]] باشید که گروهی از شما از [[نصرت]] من سرباز زدند و من آنان را توبیخ و [[نکوهش]] می‌کنم. آنان را ترک کنید و آنچه را [[دوست]] ندارند به گوش آنان برسانید تا رضای [[مردم]] را کسب کنند و حزب [[الله]] از حزب [[شیطان]] بازشناخته شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 655- 657.</ref>.
*[[آگاه]] باشید که گروهی از شما از [[نصرت]] من سرباز زدند و من آنان را توبیخ و [[نکوهش]] می‌کنم. آنان را ترک کنید و آنچه را [[دوست]] ندارند به گوش آنان برسانید تا رضای [[مردم]] را کسب کنند و حزب [[الله]] از حزب [[شیطان]] بازشناخته شود<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۲</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۲ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۲، ص 657.</ref>.


== پرسش‌های وابسته ==
== پرسش‌های وابسته ==

نسخهٔ ‏۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۷:۴۰

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث کوفه است. "کوفه" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل کوفه (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

کوفه، مقر خلافت امام علی (ع)

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 655.
  2. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 655.
  3. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 656.
  4. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 656.
  5. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 656.
  6. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 655-657.
  7. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۴۲
  8. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۲، ص 657.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=کوفه_در_نهج_البلاغه&oldid=217169»