حکومت در نهج البلاغه: تفاوت میان نسخه‌ها

افزودن پیوند
از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
نمایش تاریخچه به صورت تعاملی
دیداریویکی‌متن
جز (جایگزینی متن - '''']]؛' به '''']]')
خط ۱۰: خط ۱۰:


==مقدمه==
==مقدمه==
*[[حکومت]] در اصطلاح [[سیاسی]] در دو معنای "حکم‌راندن"، و "مجموعه نهادهای قانون‌گذار و مجری [[احکام]]" به‌کار می‌رود. از این‌رو [[حکومت]] را می‌توان اعم از وضع [[قوانین]] و اجرای آن دانست. سازوکارهای [[حکومت]] و فرایند آن در [[جوامع]] می‌تواند وضعیت عمومی یک [[ملت]] را [[سازمان‌دهی]] کند و در مجموع، موجبات [[رفاه]] و زندگی [[مردم]] را سامان دهد. از این‌رو [[نظام]] [[حکومت]] دارای اهمیت است. [[امام علی]] {{ع}} در آغاز دستورنامه خود به [[مالک اشتر]]، [[وظایف]] [[حکومت]] را در چهار مورد خلاصه می‌کند: گردآوری [[خراج]] (مسائل [[اقتصادی]])، پیکار با [[دشمنان]] (مسائل نظامی)، [[اصلاح]] امور [[مردم]] (تعلیم‌وتربیت) و آبادسازی [[شهرها]] ([[رفاه]]، [[عمران]] و [[آبادانی]])<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>. از این‌رو [[وظیفه]] [[حکومت]]، وظیفه‌ای چندجانبه و در راستای اهداف [[سیاسی]]، نظامی، [[اقتصادی]] و تربیتی بیان شده است»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 307.</ref>.
*[[حکومت]] در اصطلاح [[سیاسی]] در دو معنای "حکم‌راندن"، و "مجموعه نهادهای قانون‌گذار و مجری [[احکام]]" به‌کار می‌رود. از این‌رو [[حکومت]] را می‌توان اعم از وضع [[قوانین]] و اجرای آن دانست. سازوکارهای [[حکومت]] و فرایند آن در [[جوامع]] می‌تواند وضعیت عمومی یک [[ملت]] را [[سازمان‌دهی]] کند و در مجموع، موجبات [[رفاه]] و زندگی [[مردم]] را سامان دهد. از این‌رو [[نظام]] [[حکومت]] دارای اهمیت است. [[امام علی]] {{ع}} در آغاز دستورنامه خود به [[مالک اشتر]]، [[وظایف]] [[حکومت]] را در چهار مورد خلاصه می‌کند: گردآوری [[خراج]] (مسائل [[اقتصادی]])، پیکار با [[دشمنان]] (مسائل نظامی)، [[اصلاح]] امور [[مردم]] (تعلیم‌وتربیت) و آبادسازی [[شهرها]] ([[رفاه]]، [[عمران]] و [[آبادانی]])<ref>{{متن حدیث|وَاعْلَمْ أَنَّ الرَّعِيَّةَ طَبَقَاتٌ لاَ يَصْلُحُ بَعْضُهَا إِلاَّ بِبَعْض، وَلاَ غِنَى بِبَعْضِهَا عَنْ بَعْض فَمِنْهَا جُنُودُ اللهِ، وَمِنْهَا کُتَّابُ الْعَامَّةِ وَالْخَاصَّةِ، وَمِنْهَا قُضَاةُ الْعَدْلِ وَمِنْهَا عُمَّالُ الاْنْصَافِ وَالرِّفْقِ، وَمِنْهَا أَهْلُ الْجِزْيَةِ وَالْخَرَاجِ مِنْ أَهْلِ الذِّمَّةِ وَمُسْلِمَةِ النَّاسِ، وَمِنْهَا التُّجَّارُ وَأَهْلُ الصِّنَاعَاتِ وَمِنْهَا الطَّبَقَةُ السُّفْلَى مِنْ ذَوِي الْحَاجَةِ وَالْمَسْکَنَةِ، وَکُلٌّ قَدْ سَمَّى اللهُ لَهُ سَهْمَهُ، وَ وَضَعَ عَلَى حَدِّهِ فَرِيضَةً فِي کِتَابِهِ أَوْ سُنَّةِ نَبِيِّهِ (صلى الله عليه وآله) عَهْداً مِنْهُ عِنْدَنَا مَحْفُوظاً}}؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>. از این‌رو [[وظیفه]] [[حکومت]]، وظیفه‌ای چندجانبه و در راستای اهداف [[سیاسی]]، نظامی، [[اقتصادی]] و تربیتی بیان شده است»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 307.</ref>.
 
==مفهوم‌شناسی واژه [[حکم]]==
==مفهوم‌شناسی واژه [[حکم]]==
*واژه [[حکم]] ۴۱ بار در نهج ابلاغه به‌کار رفته‌است. معانی این واژه عبارت‌اند از: [[حکم]] در معنای [[قضاوت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۷۷</ref>؛ [[حکم]] در معنای [[فرمان خدا]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۰</ref>؛ [[حکم]] در معنای [[حکومت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۰</ref>»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 307.</ref>.
*واژه [[حکم]] ۴۱ بار در نهج ابلاغه به‌کار رفته‌است. معانی این واژه عبارت‌اند از: [[حکم]] در معنای [[قضاوت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۱۷۷</ref>؛ [[حکم]] در معنای [[فرمان خدا]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۳۰</ref>؛ [[حکم]] در معنای [[حکومت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۴۰</ref>»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 307.</ref>.

نسخهٔ ‏۱۴ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۱۶:۴۰

آیکون خرد

این یک مقالهٔ خرد است. می‌توانید با گسترش آن به امامت‌پدیا کمک کنید.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث حکومت است. "حکومت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حکومت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

مفهوم‌شناسی واژه حکم

خاستگاه حکومت

مشروعیت حکومت اسلامی

فعلیت حکومت اسلامی

هدف حکومت

  • حکومت در مکتب امام علی (ع) هدفی برای به‌دست آوردن قدرت و سلطه بر مردمان نیست. بلکه هدف برپاداری حق و از بین بردن باطل عنوان شده است[۱۶]. امام (ع) در کلامی فرمود: خدایا تو می‌دانی که تلاش‌ها و جهادهای ما هیچ یک نه برای رقابت بر سر قدرت بوده است و نه به درخواست اندکی از بهره‌های بیشتر این جهان بی‌ارزش؛ بلکه همه تلاش‌های ما برای به‌جای خود بازگردانیدن راه‌نشان‌های دین تو و پدیدار کردن اصلاح در سرزمین‌های توست، تا در پرتو آن بندگان ستم‌دیده‌ات به امنیت و ایمنی دست یابند و قانون و حدود فروگذاشته تو برپا داشته شود[۱۷].
  • البته این دو موضوع تمام اهداف حکومت نیست، بلکه دو هدف مهم از اهداف سرپرستی و زمام‌داری به‌ شمار می‌رود که امام در شرایط خاص بیان داشته است»[۱۸].

شایستگی حکومت

رعایت حقوق متقابل

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ↑ «وَاعْلَمْ أَنَّ الرَّعِيَّةَ طَبَقَاتٌ لاَ يَصْلُحُ بَعْضُهَا إِلاَّ بِبَعْض، وَلاَ غِنَى بِبَعْضِهَا عَنْ بَعْض فَمِنْهَا جُنُودُ اللهِ، وَمِنْهَا کُتَّابُ الْعَامَّةِ وَالْخَاصَّةِ، وَمِنْهَا قُضَاةُ الْعَدْلِ وَمِنْهَا عُمَّالُ الاْنْصَافِ وَالرِّفْقِ، وَمِنْهَا أَهْلُ الْجِزْيَةِ وَالْخَرَاجِ مِنْ أَهْلِ الذِّمَّةِ وَمُسْلِمَةِ النَّاسِ، وَمِنْهَا التُّجَّارُ وَأَهْلُ الصِّنَاعَاتِ وَمِنْهَا الطَّبَقَةُ السُّفْلَى مِنْ ذَوِي الْحَاجَةِ وَالْمَسْکَنَةِ، وَکُلٌّ قَدْ سَمَّى اللهُ لَهُ سَهْمَهُ، وَ وَضَعَ عَلَى حَدِّهِ فَرِيضَةً فِي کِتَابِهِ أَوْ سُنَّةِ نَبِيِّهِ (صلى الله عليه وآله) عَهْداً مِنْهُ عِنْدَنَا مَحْفُوظاً»؛ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  2. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 307.
  3. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۷
  4. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۳۰
  5. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۴۰
  6. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 307.
  7. ↑ انعام / ۵۷ و یوسف / ۴۰ و ۶۷
  8. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۴۰
  9. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۴۰
  10. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵ و ۵۱
  11. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  12. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۳۴
  13. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 307- 308.
  14. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۳
  15. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 308.
  16. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۳۳
  17. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۰
  18. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 308- 309.
  19. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۲
  20. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۰
  21. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 309.
  22. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۵
  23. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۵
  24. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 309.
  25. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۰۸ و نامه ۴۵
  26. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۰
  27. ↑ نهج البلاغه، نامه ۴۶، ۵۰ و ۵۶
  28. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  29. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  30. ↑ نهج البلاغه، حکمت ۱۷۶
  31. ↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۵ و ۸۶، نامه ۵۳ و حکمت ۳۷۴
  32. ↑ نهج البلاغه، نامه‌های ۲۷ و ۴۶
  33. ↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۶، ۱۱۹ و ۱۶۶
  34. ↑ نهج البلاغه، نامه‌های ۳۱ و ۵۳ و ۴۷
  35. ↑ نهج البلاغه، خطبه‌های ۱۰۲ و ۱۶۶ و نامه ۵۳
  36. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  37. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۷۴ و نامه ۵۳
  38. ↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۱۵ و نامه ۵۳
  39. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  40. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  41. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  42. ↑ نهج البلاغه، نامه ۵۳
  43. ↑ دانشنامه نهج البلاغه، ج۱، ص 309.
برگرفته از «https://fa.imamatpedia.com/w/index.php?title=حکومت_در_نهج_البلاغه&oldid=323038»