علم غیب ذاتی چیست؟ (پرسش)

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

علم غیب ذاتی چیست؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

علم غیب ذاتی چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

عبارت‌های دیگری از این پرسش

• تعریف علم غیب ذاتی چیست؟

پاسخ جامع

* _{پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌های تفصیلی (متفرقه) اندیشمندان و نویسدندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:}

سبحانی	حسینی بوشهری	غرویان	شریعتی

علم غیب ذاتی یا استقلالی علمی است که از راه تحصیل و اکتساب به دست نیامده و از درون عالم می‌جوشد و وابسته به دیگری نیست. چنین علمی نامحدود بوده و تنها مخصوص خداوند متعال است چرا که علم او عین ذات اوست و ذات او نیز نامحدود است.

آیاتی که علم غیب را تنها مخصوص خداوند دانسته و آن را از غیر خدا سلب می‌کند مقصودشان علم غیب ذاتی است: ﴿﴿قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ﴾﴾ و یا در آیه دیگر از زبان پیامبر (ص) آمده است: ﴿﴿وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَاْ إِلاَّ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ﴾﴾ و چون پیامبر (ص) ذاتاً و از درون، آگاه از غیب نبوده و آگاهی او چنانکه معلوم است محدود می‌باشد ، لذا خویش را به شیوه مذکور در آیه توصیف می‌کند.

با انتخاب "ادامه مطلب" از پاسخ‌های تفصیلی ذیل بهره‌مند شوید:

پاسخ‌های تفصیلی (متفرقه)

۱. آیت‌الله سبحانی؛

جعفر سبحانی آیت الله سبحانی در کتاب «جدال احسن» در این باره گفته است: «آگاهی از غیب به صورت "علم ذاتی" (و نه اكتسابی) آن هم نامحدود (نه محدود)، از آن خداست و هیچ موجودی با او در این صفت شریک نیست، نه تنها آگاهی از غیب به این معنا از آن خداست، حتی آگاهی از شهادت و غیر غیب نیز به صورت ذاتی و نامحدود از آن خداست، چنانکه در قرآن به‌طور مکرر می‌فرماید: ﴿﴿عَالِمُ الْغَيْبِ وَالشَّهَادَةِ﴾﴾. بنابراین آیاتی که علم غیب را از آن خدا می‌داند و از غیر خدا سلب می‌کند، مقصود، علم غیب ذاتی نامحدود است مانند: ﴿﴿قُل لّا يَعْلَمُ مَن فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ الْغَيْبَ إِلاَّ اللَّهُ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ﴾﴾ و یا در آیه دیگر از زبان پیامبر (ص) نقل می‌کند: ﴿﴿وَلَوْ كُنتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَمَا مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَاْ إِلاَّ نَذِيرٌ وَبَشِيرٌ لِّقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ﴾﴾ و چون پیامبر (ص) ذاتاً و از درون، آگاه از غیب نبوده و آگاهی او چنانکه معلوم است محدود بوده، لذا خویش را به شیوه مذکور در آیه توصیف می‌کند».

۲. آیت‌الله حسینی بوشهری؛
حسینی بوشهری مرکز پاسخگویی به سؤالات دینی انوار طاها وابسته به آیت‌الله حسینی بوشهری در این‌باره گفته‌ است: «علم غیب ذاتی و مستقل که مخصوص خداست و احدی جز او از آن خبر ندارد. این نوع علم غیب در چند آیه ذکر شده است: ﴿﴿قُل لاَّ أَقُولُ لَكُمْ عِندِي خَزَائِنُ اللَّهِ وَلا أَعْلَمُ الْغَيْبَ ...﴾﴾ و ﴿﴿...فَقُلْ إِنَّمَا الْغَيْبُ لِلَّهِ...﴾﴾».

۳. حجج الاسلام و المسلمین غرویان، میرباقری و غلامی؛
محسن غرویان حجج الاسلام و المسلمین غرویان، میرباقری و غلامی در کتاب «بحثی مبسوط در آموزش عقاید» در این‌باره گفته‌اند: «این نوع علم - چنانکه از نامش پیداست - از راه تحصیل و اکتساب به دست نیامده است و هم از این روست که چنین علمی فقط در مورد خداوند مطرح است و مختص به اوست، چرا که علم او عین ذات است و ذات هم واجب و غیر معلول می‌باشد».

۴. حجت الاسلام و المسلمین شریعتی.
غلام محمد شریعتی حجت الاسلام و المسلمین شریعتی در مقاله «علم امامان به غیب از منظر قرآن با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی» در این‌باره گفته‌است: «علم‌ به غیب ذاتی یا استقلالی، علمی است که از درون عالِم می‌جوشد‌ و وابسته‌ به دیگری نیست. این علم‌، ویژه خدای‌ سبحان است. (...) دسته اول آیات‌ به‌ چنین علمی اشاره دارد و ادعای آن برای غیر خدا، موجب کفر و شرک است ».

پرسش‌های وابسته

1. اقسام و انواع غیب کدام‌اند؟ (پرسش)
2. غیب مطلق چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)
3. آیا غیب مطلق برای خدا هم غیب است یا برای او قابل ادارک است؟ (پرسش)
4. غیب اضافی یا نسبی چیست و مصداق‌های آن کدام‌اند؟ (پرسش)
5. به چه دلیل برای خداوند غیبی وجود ندارد؟ (پرسش)
6. اگر برای خدا غیبی وجود ندارد معنای عالم الغیب والشهادة چیست؟ (پرسش)
7. آیا غیب و شهادت مراتب و درجات دارند؟ (پرسش)
8. اقسام و انواع علم غیب کدام‌اند؟ (پرسش)
9. علم غیب غیر ذاتی چیست؟ (پرسش)
10. علم غیب فعلی یا دائمی به چه معناست؟ (پرسش)
11. علم غیب شأنى یا استعدادی یا ارادی و اختیاری به چه معناست؟ (پرسش)
12. فرق بین علم غیب فعلی و شأنى چیست؟ (پرسش)
13. آیا علم غیب مراتب و درجات دارد؟ (پرسش)
14. فرق علم غیب خدا و علم غیب برگزیدگان خدا چیست؟ (پرسش)
15. فرق علم غیب پیامبر با امام چیست؟ (پرسش)
16. آیا علم غیب پیامبران و امامان از لحاظ مرتبه یکسان یا متفاوت است؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم

• کتاب‌شناسی علم غیب معصوم؛
• مقاله‌شناسی علم غیب معصوم؛
• پایان‌نامه‌شناسی علم غیب معصوم.

پانویس