پیام‌های عاشورا در معارف و سیره حسینی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث پیام‌های عاشورا است. پیام‌های عاشورا از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: پیام‌های عاشورا در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط ندارد

احیای کتاب و سنت

در سخنان سید الشهدا (ع) نمونه‌هایی از مرگ سنت‌ها و حیات بدعت‌ها و جهالت‌ها و نیز جملاتی از احیاگری به اصول و ارزش‌های فراموش شده و از دست رفته وجود دارد.

حضرت در نامه‌ای خطاب به مردم بصره می‌نویسد: «من شما را به کتاب خدا و سنت پیامبر فرا می‌خوانم، سنت مرده و بدعت زنده شده است، اگر سخنم را بشنوید و فرمانم را پیروی کنید، شما را به راه رشد هدایت می‌کنم».

در جایی دیگر این گونه می‌فرماید: «کوفیان به من نامه نوشته و از من خواسته‌اند که نزد آنان بروم،؛ چراکه امیدوارم معالم و نشانه‌های حق زنده گردد و بدعت‌ها بمیرد».

اینکه در زیارت حضرت می‌خوانیم: «تَلَوْتَ الْكِتَابَ حَقَّ تِلاوَتِهِ‌»، تلاوت واقعی قرآن تلاش برای احیای تعالیم آن در متن جامعه است که امام حسین (ع) به آن پرداخت و دستاورد نهضت عاشورا بود.

احیای دین

سیدالشهدا (ع) مرگ در راه حق و احیای آن را زندگی می‌شمرد و در این راه باکی از شهادت نداشت، این سخن از اوست: «چه آسان است مرگ در راه رسیدن به عزت و زنده کردن حق».

حمایت از دین و فداکاری در راه آن جلوه بارزی از احیاگری است و اگر آن جهادها و شهادت‌ها نبود، اساس دین باقی نمی‌ماند، اگر صدای اذان و آوای تکبیری پابرجاست، نتیجه همان فداکاری‌ها و جا‌ن‌فشانی‌ها است.

در شعری که زبان حال حضرت را بیان می‌کند به این مطلب به صراحت اشاره شده است: لَو كانَ دين مُحَمّدٍ لَمْ يَستَقِمْ إلّا بِقَتْلي فَيا سيُوفُ خُذيني‌

حضرت ابوالفضل (ع) نیز در رجزی که در روز عاشورا، پس از قطع شدن دست راست خویش خواند بر مسئله حمایت از دین تأکید داشت: «وَ اللَّهِ إِنْ قَطَعْتُمُ يَمِينِي إِنِّي أُحَامِي أَبَداً عَنْ دِينِي‌».

احیای نماز

امام حسین (ع) و یاران باوفایش در نهضت عاشورا به نماز و اقامه آن اهمیت بسیاری می‌دادند، مهلت شب عاشورا به خاطر همین بود، عشق به نماز و دعا و استغفار در دل امام (ع) آن چنان بود که به برادرش عباس (ع) فرمود: «از این گروه بخواه تا نبرد را به فردا بیندازند و امشب به تأخیر افتد، باشد که به نماز و دعا و استغفار بپردازیم، خدا می‌داند که من پیوسته علاقه به نماز و تلاوت آیات الهی داشته‌ام».

ظهر عاشورا وقتی «ابوثمامه صیداوی» وقت نماز را به یاد آورد، حضرت فرمود: «نماز را به یاد آوردی! خداوند تو را از نمازگزاران و ذاکران قرار دهد».

سعید بن عبدالله حنفی نیز هنگام نماز جلوی امام (ع) ایستاد و همه تیرهای دشمن را که به سوی حضرت می‌آمد، به جان خرید تا آ‌ن‌جا که نماز امام پایان یافت و او در خون غرق گشت و اولین شهید نماز در جبهه کربلا شد. پیام عاشورا پیام اقامه نماز و تربیت نسل نمازخوان و خدادوست و اهل تهجد و عرفان است.

نتیجه‌گیری

عاشورا مکتب انسان‌سازی است و حسین آموزگار بزرگ بشریت؛ عاشورا یک حادثه نیست، بلکه یک مکتب است، مکتبی که درس ایمان و عقیده، شهامت و شهادت، عدالت و آزادی‌خواهی، همت و غیرت، جهاد و قیام، صبر و استقامت، امامت و ولایت، ایثار و رشادت و در یک کلام درس انسانیت به تمامی بشر و تمام آنها که می‌خواهند انسان باشند و انسان زندگی کنند، می‌دهد. عاشورا در ظاهر یک روز، ولی در واقع به بلندای تمام اعصار و قرون است و عاشوراییان در ظاهر تعدادی محدود، اما در واقع به تعداد تمام عدالت‌جویان و آزادی‌خواهان جهان و تمام آنهایی که قلبشان برای انسانیت می‌تپد. آری، در آن زمان اگر چه به ظاهر یزید بر خاندان پیامبر (ص) تسلط پیدا کرد و توانست بدن‌های آنها را زیر سم اسبان لگدکوب کند، اما مکتب و مرام آنها هرگز از بین نرفت و تا حق و حقیقت وجود دارد حسین و حسینیان زنده و جاویدند و همین رمز بقای نهضت او است. آنچه شیرین دشت کربلا، عقیله بنی‌هاشم، زینب کبری (س) در کاخ شام فرمود: «ای یزید: هر چه حیله و مکر می‌توانی به کار ببر و آنچه در توان داری تلاش کن. به خدا سوگند! هرگز نمی‌توانی ذکر ما را از [سینه‌ها] محو کنی». آری، كُلُّ يَوْمٍ عَاشُورَا و كُلُّ أَرْضٍ كَرْبَلاء.

منابع

1. غیوری، سید مجتبی، مقاله «امام حسین و تربیت دینی»، فرهنگ عاشورایی ج۷