بحث:زیدیه درباره مهدویت چه نظری دارند؟ (پرسش)
نویسنده: آقای پورانزاب
پاسخ تفصیلی
فرقۀ زیدیه
- زیدیه از فرقه‌‌های معروف شیعه و پیرو زید بن علی بن حسین بن علی(ع) هستند. زید از حیث علم، زهد، ورع، شجاعت و دیانت از بزرگان اهل بیت(ع) به شمار میرود. او خلفای اموی را بر حق نمیدانست و بر ضد آنان قیام کرد و به طرف کوفه رفت و همراه چهار هزار نفر با حاکم عراق "یوسف بن عمر" به جنگ برخاست کار زید در کوفه ده ماه طول کشید تا اینکه در سال ۱۲۲ ق به دستور هشام بن عبد الملک اموی به دار آویخته شد، سرش را به دمشق نزد هشام و از آنجا به مدینه بردند. امام باقر(ع) دربارۀ زید بن علی فرمودند: «خدایا! پشت مرا به زید محکم فرما" آن حضرت با مشاهدۀ زید، آیۀ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَدَاءَ لِلَّهِ﴾[۱] را تلاوت میکرد و میفرمود: ای زید! تو نمونۀ عمل به این آیه هستی»[۲].[۳]
- زیدیه با تمسّک به روایتی از پیامبر(ص) که فرمودند: «مهدی از فرزندان حسین(ع) است، او با شمشیر به پا میخیزد و مادرش بهترین کنیزان خواهد بود»[۴]؛ معتقد به مبارزه بر ضدّ ظلم بودند و "خروج بالسّیف" و قیام مسلّحانه را از شرایط امام می‌دانستند از این‌رو به امامت زید بن علی که بر ضدّ امویان قیام کرد معتقد شدند و گفتند: چون او از نسل حسین(ع) است و بر ضد ظالمان با شمشیر قیام کرده و از سویی فرزند کنیز است، مهدی موعود است[۵].[۶] پس از زید به امامت یحیی بن زید معتقد بودند، یحیی در خراسان قیام کرد و در جوزجان کشته شد. پیروان او به فرقه‌‌های مختلف "رافضیه، جارودیه، عجلیه، بتریه، صالحیه و زیدیه" تقسیم و قائل به مهدویت زید و منتظر ظهور او شدند و به خاطر جلب توجه توده‌‌ها و تسخیر عواطف و احساسات مذهبی به انگیزه‌‌های نفسانی خویش به این ادّعای دروغین دست زدند و سرانجام مذهب "زیدیه" به وجود آمد. پیروان مذهب "زیدیه" بیشتر در یمن هستند و متأسفانه از مذهب شیعه و راه و رسم اهل بیت(ع) جدا شده و در اعتقاد، معتزلی‌‌اند و در فقه، حنفی مسلک[۷].[۸] زیدی‌‌ها در برابر امامان معصوم(ع) مواضع ناپسندی دارند که شایسته است آنان به اصل و نسب و اصالت خویش بازگردند و در مذهب‌‌شان به راه و رسم و مذهب خاندان پاک تمسّک جویند همان مذهبی که در آغاز راه بر آن بودند[۹].[۱۰]
- اینکه خود زید ادعای امامت یا مهدویت داشته باشد در منابع یافت نشده است بلکه روایتی از خود او مؤید عقیدۀ صحیحش در امر مهدویت است. او میفرماید: پدرم، علی بن حسین(ع) از پدرش حسین بن علی(ع) از رسول خدا (ص) روایت کرده است: «ای حسین! تو امامی و نه تن از فرزندان تو امینان و امامان معصومند و نهمین آنان، مهدی ایشان است»[۱۱].[۱۲]
برخی از نظرات زیدیه دربارۀ مهدویت
- مهدویت از آغاز شکل‌گیری زیدیه در بین پیروان آن وجود داشته و اصل امامت در این فرقه بسیار مهم است به طوری که برداشت مخصوص آنان از این آموزه شاید نقطۀ آغاز اختلا‌فشان با دیگر فرقه‌‌های شیعی باشد. برخی از نظرات زیدیه دربارۀ مهدویت عبارت‌اند از:
- زیدیه برخلاف دو فرقۀ مهم دیگر، یعنی اسماعیلیه و امامیه که امامت را فقط شایستۀ اولاد امام حسین(ع) می‌دانند، معتقدند: هر فاطمیِ دارای فضیلت، خواه از نسل امام حسن(ع) یا امام حسین(ع) باشد و به سیف قیام نماید، امام است و تبعیت از او لازم[۱۳].
- مهدی(ع) ـ یکی از فرزندان فاطمه زهرا(س) یا فردی از اهل بیت(ع) ـ ظهور می‌کند و بر پهنۀ گیتی حاکم خواهد شد و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد آن چنان که پر از ظلم و بیداد شده است و او قائم آل محمد است و به مؤمنان و مستضعفانْ عزت و به کافران و ستمگرانْ ذلت خواهد بخشید[۱۴].
- زیدیه همانند اهل سنت می‌گویند: مهدی متولد نشده و بنابراین در غیبت نیست او در آینده ـ که در روایات به آخر الزمان توصیف شده است ـ ظهور خواهد کرد. از نظر زیدیه، همچنان که پیامبر بشارت داده است از ذریۀ او مهدی ظهور خواهد کرد؛ اما نام او و زمان ظهور او عیناً معلوم نیست[۱۵].
- ابن حمزه، امام زیدیّه، حتّی به ولادت حضرت مهدی(ع) اعتقاد دارد نه اینکه در آخرالزمان متولد می‌شود[۱۶].[۱۷]
- زیدیان در مورد انتظار بنابر روایتی قائل‌‌اند انتظار ظهور مهدی(ع) از همان فضیلت و اجر مجاهد فی سبیل الله در صحنۀ پیکار برخوردار است. یحیی بن حسین بن قاسم بن ابراهیم در باب انتظار مهدی(ع) می‌گوید: «هرکس خویشتن را برای داعی ما اهل بیت وقف کند یا در انتظار قائم ما بماند همانند کسی است که در حال قتال در راه خدا به خون خویش غلطیده باشد»[۱۸].[۱۹]
- مجد الدین بن محمد بن منصور حسنی مؤیدی از بزرگان علمای زیدیّه در بخشی از کلمات خود می‌گوید: امامان از آل محمد که درودهای خداوند متعال بر آنها باد به حضرت مهدی بشارت می‌دادند و فرج او را از خداوند انتظار می‌کشیدند. اول امامان آخر امامان را به این موضوع وصیت می‌نمودند و سابق آنان به کسانی که بعد از آنها می‌آمدند موضوع حضرت مهدی(ع) را ابلاغ می‌نمودند[۲۰].
- قاضی حسین بن ناصر مهلا از علمای زیدیه به اصل قضیه مهدویت تصریح کرده است. او می‌گوید: دربارۀ مهدی(ع) احادیثی است که به حد تواتر رسیده است[۲۱].[۲۲]
نتیجه گیری
- در نتیجه زیدیان به اصل قضیۀ مهدویت و اینکه او یکی از فرزندان فاطمه زهرا(س) یا فردی از اهل بیت(ع) است اعتقاد دارند، ولی برخی از آنها معتقدند مهدی متولد نشده و در غیبت نیست اما برخی دیگر به ولادت حضرت مهدی(ع) اعتقاد دارند.
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «ای مؤمنان! به دادگری بپاخیزید و برای خداوند گواهی دهید» سوره نساء، آیه ۱۳۵.
- ↑ علامه امینی، الغدیر، ج ۳، ص ۱۷۰.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۵۴ ـ ۲۵۵.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامه مهدویت، ص۲۵۴ ـ ۲۵۵.
- ↑ ر.ک: محمد جعفری، سید حسین، تشیع در مسیر تاریخ، ص۲۹۰ ـ۲۹۳؛ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۵۶۸.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامۀ مهدویت، ص۲۵۴ ـ ۲۵۵.
- ↑ شخصیت و قیام زید بن علی؛ جنبش زیدیّه در ایران؛ سیره و قیام زید بن علی؛ کریمان، حسین، الامام زید؛ تاریخ الفرقه الزیدیّه، الزیدیّه: نظریة و تطبیق؛ دائرة المعارف تشیّع، ج ۸؛ لغت‌نامۀ دهخدا؛ تاریخ دولتهای اسلامی، ج ۱؛ مقاتل الطالبیین.
- ↑ ر.ک: محدثی، جواد، فرهنگ غدیر، ص۳۰۰.
- ↑ قزوینی، سید محمد کاظم، امام مهدی از تولد تا بعد از ظهور، ص ۵۶۹.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۳۹۱.
- ↑ خزاز رازی، علی بن محمّد، کفایة الاثر، ص ۳۲۷.
- ↑ ر.ک: سلیمیان، خدامراد، فرهنگنامۀ مهدویت، ص۲۵۴ ـ ۲۵۵.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۹۹.
- ↑ امام یحیی بن الحسین بن القاسم بن ابراهیم، الاحکام فی الحلال و الحرام، ص ۴۶۸ـ۴۷۰.
- ↑ گونه‌شناسی اندیشۀ منجی موعود در تشیع، ص۴۱۶.
- ↑ الشافی، ج ۱، ص ۷۹.
- ↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۱۵۶.
- ↑ من حبس نفسه لداعینا اهل البیت او کان منتظراً لقائمنا کان کالمتشحط بین سیفه و ترسه فی سبیل الله بدمه؛ لوامع الانوار، ج۱، ص۶۴؛ گونه‌شناسی اندیشه منجی موعود در تشیع، ص۴۲۰.
- ↑ ر.ک: پژوهشگران مؤسسه آینده روشن، مهدویت پرسش‌ها و پاسخ‌ها، ص ۹۹.
- ↑ لوامع الانوار، ج ۱، ص ۵۸.
- ↑ مطمح الآمال، ص ۱۸۵.
- ↑ ر.ک: رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص ۱۵۶.