آیا در وقت ظهور بداء اتفاق می‌افتد؟ (پرسش)
| آیا در وقت ظهور بداء اتفاق می‌افتد؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت |
| مدخل اصلی | بداء در وقت ظهور |
آیا در وقت ظهور بداء اتفاق می‌افتد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. در ذیل، پاسخ به این پرسش را بیابید. تلاش بر این است که پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه این پرسش، در یک پاسخ جامع اجمالی تدوین گردد. پرسش‌های وابسته به این سؤال در انتهای صفحه قرار دارند.
عبارت‌های دیگری از این پرسش
پاسخ جامع اجمالی
* پاسخ جامع به این پرسش، برگرفته از تمامی پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه اندیشمندان و نویسندگانی است که تصویر و متن سخنان آنان در ذیل دیده می‌شود:
 |
 |
 |
|
| بنی‌هاشمی | عالی | السادة | تونه‌ای |
چیستی بداء
- یکی از اعتقادات مهم شیعه، اعتقاد به بداء است. بداء در لغت به معنای ظهور و روشن شدن پس از مخفی بودن چیزی است و در اصطلاح به روشن شدن چیزی پس از مخفی بودن از مردم است؛ بدین‌معنا که خداوند متعال بنابر مصلحتی مسأله‌ای را از زبان پیامبر یا ولی‌ای از اولیای خویش به‌گونه‌ای تبیین می‌کند و سپس در مقام عمل و ظهور و بروز، غیر آن را به مردم نشان می‌دهد. در قرآن آمده است: ﴿يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاء وَيُثْبِتُ وَعِندَهُ أُمُّ الْكِتَابِ﴾[۱].[۲]
رابطه ظهور با بداء
- مسئلۀ بداء در چهار زمینه با موضوع ظهور حضرت مهدی (ع) ارتباط دارد:
- نشانه‌های مشروط و غیر حتمی ظهور: غیر از نشانه‌هایی که در احادیث به حتمی بودن آنها اشاره شده است، سایر نشانه‌های ظهور از امور موقوفه به شمار می‌روند، بدین معنی که آنها بنابر مشیت و ارادۀ الهی ممکن است دچار تغییر و تبدیل، تقدم و یا تأخر شوند[۳].
- علائم ظهور و امور حتمی: پنج مورد از نشانه‌های ظهور از علایم حتمی ظهور شمرده شده‌اند: سید خراسانی، یمانی، ندای آسمانی، شهادت نفس زکیه و فرو رفتن سپاهیان سفیانی در بیداء[۴]. در این نشانه‌ها احتمال بدا وجود ندارد و الا خلاف حتمی بودن آنهاست[۵].
- بداء و قیام حضرت مهدی (ع): ظهور حضرت حجت (ع) از اموری است که در اسلام به شدت بر آن تأکید شده و در حتمیت آن ذره‌ای شک و شبهه وجود ندارد[۶]. امام جواد(ع) فرمودند: «همانا قائم از وعده‌های الهی است و خداوند خلاف وعده خود رفتار نمی‌کند»[۷].[۸]
- تعیین زمان ظهور حضرت مهدی (ع): بسیاری از روایات ما را از مشخص کردن زمان ظهور یا تعیین محدودۀ زمانی برای ظهور حضرت به شدت نهی کرده و شیعیان را امر کرده‌اند هر کسی چنین کرد تکذیب کنند و دروغگو بشمارند؛ چراکه این مطلب در زمرۀ اسرار الهی است و هرکسی آن را نمی‌داند. امام صادق (ع) به محمد بن مسلم فرمودند: «محمد! اگر کسی، وقتی از جانب ما برای ظهور حضرت مهدی (ع) نقل کرد، از اینکه او را تکذیب کنی، نترس! چرا که ما برای احدی تعیین وقت نمی‌کنیم»[۹]. در روایت دیگری وقتی فضیل از امام باقر (ع) می‌پرسد: آیا این مسئله وقتی مشخص دارد؟ حضرت سه مرتبه می‌فرمایند: «آنها که وقت تعیین می‌کنند دروغ می‌گویند»[۱۰].[۱۱] یعنی با توجه به این روایات ممکن است در وقت ظهور بدا اتفاق بیافتند کما اینکه امکان عقب افتادن فرج در اثر خطاها و کوتاهی‌ها و آماده نبودن مردم هم وجود دارد. امام باقر (ع) به ابوحمزه ثمالی فرمودند: «همانا خدای تبارک و تعالی این امر (دولت ما اهل بیت) را در سال هفتاد وقت گذاشت، چون حسین (ع) کشته شد، خشم خدای تعالی بر اهل زمین سخت گشت، آن را تا سال صد و چهل به تأخیر انداخت. وقتی ما به شما خبر دادیم، آن خبر را فاش کردید و از روی راز پوشیده پرده برداشتید. بعد از آن دیگر خدا برای آن وقتی نزد ما قرار نداد. خدا هرچه را خواهد محو کند و ثابت گذارد و اصل کتاب نزد اوست»[۱۲].[۱۳]
- به عبارت دیگر در مورد وقت ظهور امام عصر (ع)، هم ممکن است وقتی قبل از ظهور برای آن معین بشود، ولی قبل از تحقق آن، وقتش توسط خود خداوند تغییر پیدا کند و هم می‌شود وقت آن، همزمان با خود ظهور تقدیر شود؛ در هر دو صورت تقدیر زمان ظهور یک تقدیر جدید خواهد بود. یعنی به هر حال می‌توان گفت ظهور امام عصر (ع) یک وقت قطعی و غیر قابل بداء ندارد، یا اصلاً وقتی برای آن تقدیر نشده و یا اگر هم تقدیر شده، قابل تغییر است البته نه بدان معنا که حتما در وقت ظهور بدا صورت میگیرد بلکه بدین معناست که احتمال بدا در آن وجود دارد[۱۴].
پاسخ‌ها ودیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین بنی‌هاشمی؛ |
|---|
|
| ۲. حجت الاسلام و المسلمین عالی؛ |
|---|
«"إِنَّ الْقَائِمَ مِنَ الْمِيعَادِ وَ اللَّهُ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ"»[۱۹]؛ همانا قائم از وعده‌های الهی است و خداوند خلاف وعده خود رفتار نمی‌کند. علائم حتمی این چنین است، تا چه برسد به روز جمعه بودن و علائم غیر حتمی که می‌توانند مشمول بداء گردند.
|
| ۳. آقای السادة (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
| ۴. آقای تونه‌ای (پژوهشگر معارف مهدویت)؛ |
|---|
|
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع مهدویت
پانویس
با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:
- ↑ «خداوند هر چه را بخواهد (از لوح محفوظ) پاک می‌کند و (یا در آن) می‌نویسد و لوح محفوظ نزد اوست» سوره رعد، آیه ۳۹.
- ↑ ر.ک: تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۱۶۱.
- ↑ ر.ک: الساده، مجتبی، شش ماه پایانی، ص ۲۲۸ ـ ۲۳۶.
- ↑ کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۰.
- ↑ ر.ک: الساده، مجتبی، شش ماه پایانی، ص ۲۲۸ ـ ۲۳۶.
- ↑ ر.ک: الساده، مجتبی، شش ماه پایانی، ص ۲۲۸ ـ ۲۳۶؛ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص ۱۶۱.
- ↑ «إِنَّ الْقَائِمَ مِنَ الْمِیعَادِ وَ اللَّهُ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ»؛ الغیبة للنعمانی، ص ۳۰۳؛ اثبات الهداة، ج ۵، ص ۱۱۷؛بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۰.
- ↑ ر.ک: عالی، مسعود، مسأله مهدویت ۱، ص ۱۸۱ و ۱۸۲.
- ↑ «یَا مُحَمَّدُ مَنْ أَخْبَرَکَ عَنَّا تَوْقِیتاً فَلَا تَهَابُهُ أَنْ تُکَذِّبَهُ فَإِنَّا لَا نُوَقِّتُ وَقْتاً»؛ الغیبة نعمانی، ص ۱۹۵؛ الغیبة شیخ طوسی، ص۲۶۲.
- ↑ «کَذَبَ الْوَقَّاتُونَ کَذَبَ الْوَقَّاتُونَ کَذَبَ الْوَقَّاتُون»؛ الغیبة شیخ طوسی، ص ۲۶۲؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۰۳.
- ↑ ر.ک: الساده، مجتبی، شش ماه پایانی، ص ۲۲۸ ـ ۲۳۶.
- ↑ «إِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی قَدْ کَانَ وَقَّتَ هَذَا الْأَمْرَ فِی السَّبْعِینَ فَلَمَّا أَنْ قُتِلَ الْحُسَیْنُ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ اشْتَدَّ غَضَبُ اللَّهِ تَعَالَی عَلَی أَهْلِ الْأَرْضِ فَأَخَّرَهُ إِلَی أَرْبَعِینَ وَ مِائَةٍ فَحَدَّثْنَاکُمْ فَأَذَعْتُمُ الْحَدِیثَ فَکَشَفْتُمْ قِنَاعَ السَّتْرِ وَ لَمْ یَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ بَعْدَ ذَلِکَ وَقْتاً عِنْدَنَا وَ یَمْحُوا اللَّهُ ما یَشاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ»؛ کافی، ج ۱، ص ۳۶۸؛ الغیبة للنعمانی، ص ۲۹۳؛ بحارالانوار، ج ۴، ص ۱۱۴.
- ↑ ر.ک: عالی، مسعود، مسأله مهدویت ۱، ص ۱۸۱ و ۱۸۲؛ بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص ۱۶۵ ـ ۱۶۸.
- ↑ ر.ک بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص ۱۶۵ ـ ۱۶۸.
- ↑ "إِنَّ اَللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَدْ كَانَ وَقَّتَ هَذَا اَلْأَمْرَ فِي اَلسَّبْعِينَ فَلَمَّا أَنْ قُتِلَ اَلْحُسَيْنُ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِ اِشْتَدَّ غَضَبُ اَللَّهِ تَعَالَى عَلَى أَهْلِ اَلْأَرْضِ فَأَخَّرَهُ إِلَى أَرْبَعِينَ وَ مِائَةٍ فَحَدَّثْنَاكُمْ فَأَذَعْتُمُ اَلْحَدِيثَ فَكَشَفْتُمْ قِنَاعَ اَلسَّتْرِ وَ لَمْ يَجْعَلِ اَللَّهُ لَهُ بَعْدَ ذَلِكَ وَقْتاً عِنْدَنَا﴿يَمْحُوا اللَّهُ ما يَشاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ﴾"رعد، ۳۹. الغیبة طوسی، ح ۴۱۷.
- ↑ سوره یس آیه ۱۲، ﴿وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ فِي إِمَامٍ مُبِينٍ﴾ «و هر چیزی را در نوشته‌ای روشن بر شمرده‌ایم». مراجعه شود به تفاسیر روایی ذیل آیه شریفه.
- ↑ سوره دخان آیه ۱ و ۲: ﴿حْمَ * وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ﴾ «حم * سوگند به این کتاب روشن». مراجعه شود به تفاسیر روایی ذیل آیه شریفه.
- ↑ بنی‌هاشمی، سید محمد، انتظار فرج، ص ۱۶۵-۱۶۸.
- ↑ الغیبة للنعمانی، ص ۳۰۳؛ اثبات الهداة، ج ۵، ص ۱۱۷؛بحارالانوار، ج ۵۲، ص ۲۵۰.
- ↑ الکافی، ج ۱، ص ۳۶۸؛ الغیبة للنعمانی، ص ۲۹۳؛ بحارالانوار، ج ۴، ص ۱۱۴.
- ↑ عالی، مسعود، مسأله مهدویت ۱، ص۱۸۱، ۱۸۲.
- ↑ «"قَبْلَ قِيَامِ الْقَائِمِ خَمْسُ عَلَامَاتٍ مَحْتُومَاتٍ الْيَمَانِيُّ وَ السُّفْيَانِيُّ وَ الصَّيْحَةُ وَ قَتْلُ النَّفْسِ الزَّكِيَّةِ وَ الْخَسْفُ بِالْبَيْدَاءِ "»؛ ر.ک: شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، ج ۲، ص ۶۵۰؛ الغیبة شیخ طوسی، ص ۲۶۷، الغیبة نعمانی، ص ۱۶۹ و ۱۷۲؛ بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۲۰۴؛ اعلام الوری، ص ۴۲۶؛ منتخب الاثر، صص ۴۳۹ و ۴۵۵.
- ↑ محمد فقیه، السفیانی و ...، ص ۱۰۲.
- ↑ دراسة فی علامات الظهور، ص ۶۰.
- ↑ الغیبة شیخ طوسی، ص ۲۶۵.
- ↑ «"يَا مُحَمَّدُ مَنْ أَخْبَرَكَ عَنَّا تَوْقِيتاً فَلَا تَهَابُهُ أَنْ تُكَذِّبَهُ فَإِنَّا لَا نُوَقِّتُ وَقْتاً "»؛ الغیبة نعمانی، ص ۱۹۵؛ الغیبة شیخ طوسی، ص۲۶۲
- ↑ «"كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُونَ كَذَبَ الْوَقَّاتُون "»؛ الغیبة شیخ طوسی، ص ۲۶۲؛ بحار الانوار، ج۵۲، ص۱۰۳.
- ↑ الساده، مجتبی، شش ماه پایانی، ص ۲۲۸-۲۳۶.
- ↑ سوره رعد، ۳۹.
- ↑ سوره زمر، ۴۸.
- ↑ سوره یوسف، ۳۵.
- ↑ سوره نساء، ۳۵.
- ↑ سوره آل عمران، ۵.
- ↑ سوره زمر، ۴۷.
- ↑ سوره رعد، ۱۱.
- ↑ سوره بروج، ۲۲ و ۲۱.
- ↑ سوره رعد، ۳۹.
- ↑ سوره انعام، ۲.
- ↑ کافی، ج ۱، باب بداء.
- ↑ سوره آل عمران، ۹.
- ↑ نشریه موعود، شماره ۳۷، ص ۶۰.
- ↑ ارشاد مفید، ج ۲، ص ۳۴۰؛ اعلام الوری، ص ۴۰۱؛ بحار الانوار، ج ۵۱، ص ۱۳۳.
- ↑ تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۱۶۱.