ادله امامت امام جواد کدامند؟ (پرسش)

ادله امامت امام جواد کدامند؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ امامت
مدخل اصلی	ادله امامت امام جواد

ادله امامت امام جواد (ع) کدامند؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث امامت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی امامت مراجعه شود.

پاسخ نخست

عبدالمجید زهادت

حجت الاسلام و المسلمین عبدالمجید زهادت، در کتاب «معارف و عقاید ۵» در این‌باره گفته است:

«برای اثبات امامت حضرت محمد بن علی ابوجعفر ثانی حضرت جواد (ع) نصوص عامه مانند روایات ائمه اثنی عشر و برخی از نصوص که در دروس قبل گذشت کافی است. حضرت امام رضا (ع) نیز به صورت مکرر و در مواضع مختلف و برای رفع هرگونه ابهام جانشین خود را معرفی کرده‌اند. در اینجا به برخی از نصوص اشاره می‌شود: با توجه به این که امام رضا (ع) در سن جوانی صاحب فرزند نشده بود این موضوع موجب شده بود که مورد سؤال قرار گیرد و آن حضرت با آگاهی و دانش افاضه شده از سوی خداوند تعالی به این سؤال پاسخ می‌فرمود. حسین بن بشار گوید: ابن قیاما (واقفی مذهب) در نامه‌ای به امام رضا (ع) نوشت: شما چگونه امامی هستید که فرزند ندارید؟ حضرت رضا –مانند شخص خشمگین- به او جواب داد: "وَ مَا عَلَّمَكَ أَنَّهُ لَا يَكُونُ لِي وَلَدٌ وَ اللَّهِ لَا تَمْضِي الْأَيَّامُ وَ اللَّيَالِي حَتَّى يَرْزُقَنِيَ اللَّهُ وَلَداً ذَكَراً يَفْرُقُ بِهِ بَيْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ". تو از کجا می‌دانی که من فرزند نخواهم داشت؟ به خدا که شب و روز نگذرد جز اینکه خدا به من پسری عنایت کند که به سبب او حق و باطل را از هم جدا سازد. عقبة بن جعفر گوید: به امام علی بن موسی (ع) عرض کردم: سن شما بالا رفته و فرزندی نداری امام فرمود: "يَا عُقْبَةُ، إِنَّ صَاحِبَ هَذَا الْأَمْرِ لَا يَمُوتُ حَتَّى يَرَى خَلَفَهُ مِنْ بَعْدِهِ".

و حسن بن جهم گوید: خدمت امام رضا (ع) نشسته بودم که پسر کودکش را طلبید و روی دامنش نشانید و بمن فرمود: پیراهنش را بکن، من پیراهنش بیرون آوردم، بمن فرمود این را میبینی؟ بمن فرمود: میان دو شانه‌اش را نگاه کن، من نگاه کردم، دیدم در یک شانه‌اش مانند مهریست که در گوشت فرو رفته بعد به من فرمود: "أَ تَرَى هَذَا كَانَ مِثْلُهُ فِي هَذَا الْمَوْضِعِ مِنْ أَبِي (ع)"؛ پدرم مانند همین علامت را در همین جا داشت.

محمد ابن سنان گوید خدمت امام هفتم ابی الحسن موسی (ع) رسیدم و درباره امامت فرزندش امام رضا (ع) سخن می‌گفت تا اینکه فرمود: "يَا مُحَمَّدُ يَمُدُّ اللَّهُ فِي عُمُرِكَ وَ تُسَلِّمُ لَهُ حَقَّهُ وَ تُقِرُّ لَهُ بِإِمَامَتِهِ وَ إِمَامَةِ مَنْ يَكُونُ مِنْ بَعْدِهِ قَالَ: قُلْتُ وَ مَنْ ذَاكَ؟ قَالَ: مُحَمَّدٌ ابْنُهُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ الرِّضَا وَ التَّسْلِيمُ".

امام رضا (ع) بعد از آن که دعبل خزائی قصیده معروف مدارس آیت را سرود خطاب به وی فرمودند: "الْإِمَامُ بَعْدِي مُحَمَّدٌ ابْنِي وَ بَعْدَ مُحَمَّدٍ ابْنُهُ عَلِيٌّ وَ بَعْدَ عَلِيٍّ ابْنُهُ الْحَسَنُ وَ بَعْدَ الْحَسَنِ ابْنُهُ الْحُجَّةُ الْقَائِمُ الْمُنْتَظَرُ فِي غَيْبَتِهِ الْمُطَاعُ فِي ظُهُورِهِ لَوْ لَمْ يَبْقَ مِنَ الدُّنْيَا إِلَّا يَوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِكَ الْيَوْمَ حَتَّى يَخْرُجَ فَيَمْلَأَهَا عَدْلًا كَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً".

حسین بن خالد گوید: به امام رضا (ع) عرض شد: قائم از شما اهل بیت کیست؟ فرمود: "الرَّابِعُ مِنْ وُلْدِي ابْنُ سَيِّدَةِ الْإِمَاءِ يُطَهِّرُ اللَّهُ بِهِ الْأَرْضَ مِنْ كُلِّ جَوْرٍ وَ يُقَدِّسُهَا مِنْ كُلِّ ظُلْمٍ وَ هُوَ الَّذِي تَشُكُّ النَّاسُ فِي وِلَادَتِهِ وَ هُوَ صَاحِبُ الْغَيْبَةِ قَبْلَ خُرُوجِهِ".

جعفر بن محمد نوفلی گوید: از امام رضا (ع) درباره امام بعد از ایشان پرسیدم، در پاسخ فرمود: "عَلَيْكَ بِابْنِي مُحَمَّدٍ مِنْ بَعْدِي".

محمد بن ابی عباد گوید: امام رضا (ع) همیشه از فرزندش جواد با کنیه یاد می‌کرد و از او شنیدم که می‌فرمود: "أَبُو جَعْفَرٍ وَصِيِّي وَ خَلِيفَتِي مِنْ بَعْدِي".

افضلیت : برتری و تقدیم حضرت امام جواد بر دیگران در کمالاتی که لازمه امامت است –علاوه بر آنچه گذشت- مستند به سخنان حضرت امام رضا (ع) و اعتراف دیگران نیز می‌باشد.

صنعانی گوید: خدمت امام رضا (ع) بودم که پسر کودکش ابی جعفر (ع) را آوردند فرمود: "فَقَالَ هَذَا الْمَوْلُودُ الَّذِي لَمْ يُولَدْ فِينَا مَوْلُودٌ أَعْظَمُ بَرَكَةً عَلَى شِيعَتِنَا مِنْهُ". این همان مولودی است که مولودی پربرکت‌تر از او نسبت به شیعیان ما متولد نشده است.

محمد بن حسن بن عمار گوید: من دو سال نزد علی بن جعفر بن محمد (عموی امام رضا (ع)) بودم و هر خبری که او از برادرش موسی بن جعفر (ع) شنیده بود، می‌نوشتم. روزی در مدینه خدمتش نشسته بودم که ابوجعفر محمد بن علی الرضا (ع) در مسجد رسول خدا (ص) بر او وارد شد. علی بن جعفر برجست و بدون کفش و عبا نزد او رفت و دستش را بوسید و احترامش کرد، ابوجعفر به او فرمود: ای عمو! بنشین، خدایت رحمت کند، او گفت: آقای من چگونه من بنشینم و تو ایستاده باشی؟! چون علی بن جعفر به مسند خود برگشت، اصحابش او را سرزنش کرده، می‎‌گفتند: شما عموی پدر او هستید و با او این گونه رفتار می‌کنید؟! او دست به ریش خود گرفت و گفت: "اسْكُتُوا إِذَا كَانَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَبَضَ عَلَى لِحْيَتِهِ لَمْ يُؤَهِّلْ هَذِهِ الشَّيْبَةَ وَ أَهَّلَ هَذَا الْفَتَى وَ وَضَعَهُ حَيْثُ وَضَعَهُ أُنْكِرُ فَضْلَهُ نَعُوذُ بِاللَّهِ مِمَّا تَقُولُونَ بَلْ أَنَا لَهُ عَبْدٌ".

مسعودی در اثبات الوصیه می‌نویسد: "كَانَ اِسْمُ أُمِّ أَبِي جَعْفَرٍ سَبِيكَة فإنّها كَانَتْ أَفْضَلُ نِسَاءِ زَمَانِهَا. فَلَمَّا وُلِدَ قَالَ أَبُو الْحَسَنِ (ع) لِأَصْحَابِهِ فِي تِلْكَ اللَّيْلَةِ قَدْ وُلِدَ لِي شَبِيهُ مُوسَى بْنِ عِمْرَانَ (ع) فَالِقُ الْبِحَارِ ثُمَّ قَالَ: بِأَبِي و أُمِّي شَهِيدٌ يَبْكِي عَلَيْهِ أَهْلُ السَّمَاءِ يُقْتَلُ غَيْظاً وَ يَغْضَبُ اللَّهُ جل وَ عَزَّ عَلَى قَاتِلِهِ فَلاَ يَلْبَثُ إِلاَّ يَسِيراً حَتَّى يُعَجِّلَ اللَّهُ بِهِ إلى عَذَابِهِ الْأَلِيمِ وَ عِقَابِهِ الشَّدِيد".

غلبه بر عالمان دربار معتصم: در ایام معتصم عباسی نیز مناظره‌ای بین امام جواد (ع) و فقها راجع به محل قطع دست سارق رخ داد و فقها معتقد بودند که دست سارق باید از مچ قطع شود و امام جواد فرمودند که دست دزد را باید از انگشتان قطع نمود زیرا بر اساس آیه قرآن که فرموده است که ﴿أَنَّ الْمَسَاجِدَ لِلَّهِ﴾ اعضای سبعه –یعنی همان هفت عضوی که در سجده نماز روی زمین قرار می‌گیرند –مال خداست. بنابراین کف دست‌ها مال خداست و تنها انگشتان دست باید قطع شود.

امام جواد در نگاه دیگران: کمال الدین محمد بن طلحه شافعی (م ۶۵۲) درباره امام جواد می‌نویسد: "وَ أَمَّا مَنَاقِبُهُ فَمَا اتَّسَعَتْ حَلَبَاتُ مَجَالِهَا وَ لَاَ امْتَدَّتْ أَوْقَاتُ آجَالِهَا بَلْ قَضَتْ عَلَيْهِ الأقتدار الإلهيَّةُ بِقِلَّةِ بَقَائِهِ فَمَا الدُّنْيَا بِحُكْمِهَا وَ اسْتَجَالَهَا فَقُلْ فِي الدُّنْيَا مَقَامَهُ و عَجَّلَ القُدُومَ عَلَيْهِ لِزِيَارَتِهِ حَمامَهُ فَلَم تَطُلْ بِهَا مُدَّتُهُ وَ لاَ امْتَدَّتْ فِيهَا أَيَّامُهُ غَيْرَ أَنَّ اللَّهَ عزَّ و عَلاَ خَصَّهُ بِمَنْقَبَةٍ مُتَأَلِّقَةٍ في مَطَالِعِ التَّعْظِيمِ بَارِقَةٌ أَنْوَارُهَا مُرْتَفِعَةٌ فِي مَعَارِجِ التَّفْضِيلِ قَيِّمَةُ أَقْدَارِهَا بَادِيَةً لِعُقُولِ أَهْلِ الْمَعْرِفَةِ آيَةُ أَثَرِهَا وَ هِيَ وَ إِنْ كَانَتْ صَغِيرَةً فَدَلاَلَتُهَا كَبِيرَة".

ابن حجر هیتمی (م ۹۷۳) درباره امام جواد (ع) جریان برخورد زیرکانه آن حضرت در سن کودکی با مامون را نقل می‌کند: پس از شهادت امام رضا (ع)، روزی مأمون از یکی از کوچه‌های بغداد عبور می‌کرد و امام جواد که کودک ۹ ساله بود، ایستاده بود و دیگر بچه‌ها بازی می‌کردند. همین که مأمون رسید غیر از امام جواد دیگر کودکان فرار کردند ولی او همچنان باقی بود مامون از او پرسید تو چرا فرار نکردی؟ و امام به سرعت جواب داد: راه تنگ نبود تا برای شما راه باز می‌کردم و جرمی مرتکب نشده بودم تا از شما می‌ترسیدم و در حق شما نیز حسن ظن داشتم که به کسی که جرمی ندارد آسیبی نمی‌رسانید. مأمون از سخنان و صورت زیبای او خیلی خوشش آمد و از او پرسید: اسمت چیست و فرزند چه کسی هستی؟ امام جواب داد: من محمد بن علی بن موسی الرضا (ع) هستم. مأمون برای علی بن موسی الرضا (ع) از خداوند طلب مغفرت کرد و به راه خود ادامه داد. ابن حجر هیتمی بعد از بیان فضائل و کرامات و برخورد علمی امام جواد (ع) در دربار عباسیان، به وجد آمده است و می‌نویسد: در این گفته تأمل کن او دارای موقعیت عظیم در خاندان مکرمی است، که عضویت در آن توفیق خداوندی می‌خواهد. کسی که در این فرمایش امام تأمل کند به نسب خود مغرور نمی‌شود و به سوی خدا باز می‌گردد و آن چیزی را قبول می‌کند که پدرانش که امامان اهل بیت بودند قبول داشتند و به آنها در تلاش‌های عظیمشان، زهد، عبادات، آراسته بودن به زیور علم، آراسته بودن به زیور اخلاق و کرامات آشکار اقتدا می‌کند. خداوند این صفات را به ما برگرداند و ما را در زمره دوستان این خاندان محشور نماید! آمین»..

پرسش‌های وابسته

1. ادله امامت امام حسن کدامند؟ (پرسش)
2. دلیل صلح امام حسن با معاویه چه بود؟ (پرسش)
3. آیا امام حسن ازدواج و طلاق بسیار داشت؟ (پرسش)
4. آیا امام حسن معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
5. آیا فضائل امام حسن در قرآن آمده است؟ (پرسش)
6. ادله امامت امام حسین کدامند؟ (پرسش)
7. آیا فضائل امام حسین در قرآن آمده است؟ (پرسش)
8. القاب امام حسین چیستند؟ (پرسش)
9. آیا امام حسین معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
10. ادله امامت امام سجاد کدامند؟ (پرسش)
11. آیا امام سجاد معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
12. چرا امام سجاد در برابر بنی امیه قیام نکرد؟ (پرسش)
13. ادله امامت امام باقر کدامند؟ (پرسش)
14. آیا امام باقر معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
15. ادله امامت امام صادق کدامند؟ (پرسش)
16. آیا امام صادق معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
17. ادله امامت امام کاظم کدامند؟ (پرسش)
18. آیا امام کاظم معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
19. ادله امامت امام رضا کدامند؟ (پرسش)
20. آیا امام رضا معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
21. چرا امام رضا ولایت‌عهدی مأمون را پذیرفت و چگونه مسؤولیت‌های مربوط به مقام امامت را انجام می‌داد؟ (پرسش)
22. آیا امام جواد معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
23. چگونه امام جواد با سن اندک می‌توانست وظائف امامت را انجام دهد؟ (پرسش)
24. ادله امامت امام هادی کدامند؟ (پرسش)
25. آیا امام هادی معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)
26. ادله امامت امام حسن عسکری کدامند؟ (پرسش)
27. آیا امام حسن عسکری معجزه و کرامات داشتند؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع امامت

• کتاب‌شناسی امامت؛
• مقاله‌شناسی امامت؛
• پایان‌نامه‌شناسی امامت.