آیا آیه ۳۰ سوره بقره مثبت علم غیب فرشتگان است؟ (پرسش)

آیا آیه ۳۰ سوره بقره مثبت علم غیب فرشتگان است؟
موضوع اصلی	بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب
مدخل اصلی	علم غیب

آیا آیه ۳۰ سوره بقره مثبت علم غیب فرشتگان است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم غیب معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.

آیه مورد اشاره پرسش

﴿وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ﴾.

«و (یاد کن) آنگاه را که پروردگارت به فرشتگان فرمود: می‌خواهم جانشینی در زمین بگمارم، گفتند: آیا کسی را در آن می‌گماری که در آن تباهی می‌کند و خون‌ها می‌ریزد در حالی که ما تو را با سپاس، به پاکی می‌ستاییم و تو را پاک می‌شمریم؛ فرمود: من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید».

پاسخ به این پرسش

رستم‌نژاد

حجت الاسلام و المسلمین مهدی رستم‌نژاد، در بیاناتی با عنوان "«یکی از استلزامات علم لدنی، عصمت است»" در این‌باره گفته است:

«این آیه می‌گوید خدا مستقیم خودش این علم را به آدم آموخته است. این علمی است که فرشتگان ظرفیتش را نداشتند اما آدم (ع) ظرفیتش را داشت. این علمی است که یقین می‌آورد. این همان علمی است که علی (ع) می‌گوید آن‌قدر یقین دارم که اگر پرده‌ها کنار برود به یقینم چیزی افزوده نمی‌شود».

پاسخ دیگر

۱. پژوهشگران وبگاه پرسمان؛

وبگاه پرسمان پژوهشگران «وبگاه پرسمان» وابسته به «نهاد نمايندگى مقام معظم رهبرى در دانشگاه‌ها» در پاسخ به این پرسش آورده‌اند: «درباره آيه ۳۰ سوره بقره و اعتراض فرشتگان دو نظريه هست: نظريه اول: فرشتگان در پاسخ خداوند که فرمود: "می‌خواهم در زمین خلیفه‌ای قرار دهم" به خاطر سابقه ذهنی که از "موجودات زمینی" پیشین داشتند مسئله خونریزی و فساد و نابودی را مطرح کردند. نظریه دوم: ملائک با ملاحظه خصایص وجودی انسان به‌ویژه اختیار و نفس اماره و نیز این که عالم ماده عالم تزاحمات است دریافتند که کار بشر روی زمین به خونریزی کشیده خواهد شد. این احتمال به دلایلی درست تر به نظر می رسد. اما خداوند با اشاره به مقام خلافت الهی آدم ابوالبشر و انسان‌های کامل از این نسل، فرشتگان را متوجه اشتباه و یکسونگری آنان کرد. از این رو اگرچه احتمال انقراض آدم‌هایی بدون استعداد مقام خلافت الهی وجود دارد اما نظریه اول که اعتراض فرشتگان با توجه به ویژگی موجودات زمینی بوده قابل توجه است. به ویژه در آیه شریفه نخست سخن از آدم به میان نیامده تنها سخن از آفرینش موجودی در روی زمین مطرح شده که فرشتگان تنها به این جنبه آن توجه داشتند و به مقام خلافت او ناآگاه بودند».

۲. پژوهشگران وبگاه گفتگوی دینی.

وبگاه گفتگوی دینی پژوهشگران وبگاه گفتگوی دینی، در پاسخ به این پرسش آورده‌اند: «ابتدا باید مشخص شود که علم غیب چیست؟ غیب در برابر شهادت قرار می‌گیرد و به مجموعه اموری گفته می‌شود که هم اکنون روشن و معلوم نیستند، در مقابل شهادت که به معنای امور مشهود است. از این رو عالم غیب و عالم شهادت نیز به معنای عالمی که برای ما مخفی است و نیز عالمی که برای ما مشهود است می‌باشد. با توجه به این مقدمه، باید دانست که علم غیب، در واقعی علمی است که به عالم غیب تعلق دارد، به عالمی که از ما نهان است. اموری که از ما نهان است، مسائل زیادی هستند: عوالم بالاتر، اموری که در آینده محقق خواهند شد مانند ظهور امام زمان (ع)، رجعت، بهشت و جهنم و ... یکی از اموری که در دسترس مشاهده ما نیست، موجودات ماورائی مانند ملائکه است که ما نمی‌توانیم آنها را ببینیم. بنابراین ملائکه خود، بخشی از عالم غیب محسوب می‌شوند البته این بدان معنا نیست که آنها از تمام مسائل مخفی و غیبی خبر دارند، همچنان که در داستان خلقت آدم، به خداوند اعتراض کردند که موجودی می‌آفرینی که در زمین ظلم کند و کشتار کند، در جواب خداوند فرمود، من چیزی می‌دانم که شما نمی‌دانید. بنابراین، اگرچه ملائکه خود متعلق به عالم غیب هستند و اموری از عالم غیب را می‌دانند ولی این چنین نیست که تمام مسائل را بدانند و بسیاری از مسائل بر آنها نیز پوشیده است. ﴿وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلاَئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً قَالُواْ أَتَجْعَلُ فِيهَا مَن يُفْسِدُ فِيهَا وَيَسْفِكُ الدِّمَاء وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِكَ وَنُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّي أَعْلَمُ مَا لاَ تَعْلَمُونَ﴾».

پرسش‌های وابسته

1. آیا در میان مخلوقات فقط انسان عالم به غیب می‌شود؟ (پرسش)
2. آیا انسان آگاه از غیب باید عصمت داشته باشد؟ (پرسش)
3. چه کسی غیر از خدا عالم به غیب است؟ (پرسش)
4. آیا همه پیامبران علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
5. آیا همه امامان علم غیب داشته‌اند؟ (پرسش)
6. آیا امام معصوم عالم به غیب است؟ (پرسش)
7. آیا غیر از پیامبران و امامان انسانی عالم به غیب می‌شود؟ (پرسش)
8. آیا غیر از پیامبران و امامان انسانی توان پیشگویی را دارد؟ (پرسش)
9. تفاوت علم غیب خدا و معصوم چیست؟ (پرسش)
10. آیا مقام علم غیب به غیر معصوم داده می‌شود؟ (پرسش)
11. شرایط دستیابی غیر معصوم به علم غیب چیست؟ (پرسش)
12. غیر معصوم از چه راهی می‌تواند به غیب آگاهی یابد؟ (پرسش)
13. ادراک کدام علوم غیبی برای غیر معصوم ممکن است؟ (پرسش)
14. آیا غیر معصوم وظیفه دارد به دنبال فراگیری علوم غیبی باشد؟ (پرسش)
15. وظایف علمی و عملی غیر معصوم در قبال علوم غیبی چیست؟ (پرسش)
16. در صورت آگاهی از برخی علوم غیبی آیا غیر معصوم اجازه انتقال آن به دیگران را دارد؟ (پرسش)
17. آیا آگاهی غیر معصوم از غیب با حکمت الهی در امتحان او منافات ندارد؟ (پرسش)
18. با توجه به اینکه علم غیب غیر خدا ویژه رسولان برگزیده است آگاهی غیر معصوم از برخی امور غیبی چه توجیهی دارد؟ (پرسش)
19. آیا از راه غیر مشروع می‌توان به علم غیب دست یافت؟ (پرسش)
20. با توجه به عقیده بداء آیا بهره‌مندی انسان از علم غیب به معنای برتری مخلوق بر خالق نیست؟ (پرسش)
21. آیا شیطان و فرشتگان می‌توانند به افکار ما آگاهی داشته باشند؟ (پرسش)
22. آیا آگاهی از سرنوشت به نفع انسان یا به ضرر اوست؟ (پرسش)