جهانی شدن به چه معنایی است؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
جهانی شدن به چه معنایی است؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / عصر پس از ظهور / حکومت جهانی امام مهدی / جهانی شدن
تعداد پاسخ۱ پاسخ

جهانی شدن به چه معنایی است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

علی رضا اعرافی

آیت‌الله علی رضا اعرافی، در مقاله «زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی» در این‌باره گفته است:

«آنچه در حکومت امام زمان (ع) روی می‌دهد، به‌طور یقین جهانی شدن به معنای رشد دانش بشر و فروریختن حجاب‌ها و موانع و پیوستگی اندیشه‌ها، انسان‌ها، جوامع و آسان شدن ارتباطات و پدیدار شدن جامعه‌ای پیشرفته است، اما آنچه در جهانی شدن به شکل امروزی مطرح است با تخریب محیط زیست، ناامنی روانی بشر و کنترل نشدن پیشرفت تکنولوژی در عرصه‌های غیراخلاقی همراه است و نابرابری‌های عظیم اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فقر معنوی و فروریختن بسیاری از بنیادهای اصیل اجتماعی را به‌دنبال دارد و با جهانی شدن مهدوی، فرسنگ‌ها فاصله دارد. در این مدل، جهانی شدن، در عین رشد دانش و اندیشه و فکر بشر و سهولت ارتباطات و پیوستگی اندیشه‌ها و توسعه رفاه بشر، همه به گونه یکسان از منافع جهانی شدن، بهره‌مند نمی‌شوند و آسیب‌های خطرناکی که از ناحیه جهانی شدن -به مفهوم امروزی- بشر را تهدید می‌کند، هیچ‌جای امید و خوشحالی برای انسان باقی نگذاشته است»[۱].

پاسخ‌های دیگر

۱. حجت الاسلام و المسلمین صمدی؛
حجت الاسلام و المسلمین قنبر علی صمدی، در مقاله «اندیشه انتظار و جهانی شدن» در این‌باره گفته است:

«اصطلاح "جهانی شدن" تا حدی نوظهور بوده و در چند دهه اخیر بر سر زبان‌‌ها رایج شده و با تعابیری چون "جهانی‌شدن"، "جهان‌گرایی"، "جهان شمولی"، "دهکده جهانی"، از آن یاد می‌شود. این اصطلاحات دهان پرکن که در گفتمان‌های سیاسی و میان اصحاب رسانه، کاربرد بیشتری دارد، از اواخر نیمه دوم قرن بیستم میلادی پس از ارائه نظریه "دهکده جهانی" مارشال ‌مک ‌لوهان در سال ۱۹۶۰م مورد توجه قرار گرفت و پیش از آن، به صورت یک اصطلاح جا افتاده علمی، کاربرد چندانی نداشت. این اصطلاح، به تدریج از نیمه دهه ۱۹۸۰م بر سر زبان‌ها افتاد[۲]؛ ولی امروزه اصطلاح "جهانی‌شدن" کلید‌واژه غالب نظریات مطرح در جهان معاصر محسوب می‌شود.

حقیقت این است که این موضوع، به دلیل نوظهور بودن و کامل نشدن آن، از یک‌سو و پیچیدگی و گستردگی ابعاد و خصوصیات آن از سوی دیگر، هنوز تصویر روشن و شفافی از خود نشان نداده است؛ لذا تا کنون تعریف قانونمندی که مورد اتفاق نظر باشد، درباره آن یافت نمی‌شود.

در تعریف‌هایی که تاکنون ارائه شده است، هر کس بر اساس برداشت خاص از ویژگی‌های جهانی‌شدن، آن را تعریف کرده و در هر تعریف، یکی از ویژگی‌های آن، بیشتر مورد عنایت بوده است.

با این حال، شاید ساده‌ترین تعریفی که می‌تواند وجه مشترک تعاریف موجود و اقوال مطرح در این زمینه به شمار آید، این باشد که بگوییم: "جهانی‌شدن، عبارت است از محلی‌ شدن عرصه‌ها، یکپارچگی و یکسان‌سازی ساختارها، نهادها و فرهنگ‌ها در اثر گسترش ارتباطات، همگانی شدن اطلاعات و برداشته شدن موانع اقلیمی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و...". این تعریف را شاید بتوان حاصل تلفیق تعاریف موجود و خصوصیات موضوع جهانی‌ شدن، بیان کرد» [۳].
۲. حجت الاسلام و المسلمین کارگر؛
حجت الاسلام و المسلمین دکتر رحیم کارگر و امید درویشی در مقاله «جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور» در این‌باره گفته‌اند:

«در واکاوی مفهوم جهانی‌شدن می‌توان به سه دیدگاه اشاره کرد:

  1. پروسه بودن جهانی‌شدن: برخی قائل‌اند جهانی‌شدن یک پروسه تاریخی است. در پروسه کسی یا چیزی، کنترلی بر ایجاد، ابقا و نظارتی بر اوضاع یک پدیده ندارد و نیز او از سرانجام و نهایت آن پدیده بی‌خبر است. در حقیقت پروسه سیر طبیعی پدیده است، با فراز و نشیب‌های طبیعی[۴]. با توجه به این معنا، با گذشت زمان و گسترش طبیعی ارتباطات و پیشرفت اطلاعات، تسریع در حمل و نقل و فشردگی زمان و مکان، شاهد این مسأله هستیم که در عرصه‌های مختلف زندگی بشری، تحولاتی عمیق به وجود آمده است که این تحولات طبیعی، روز به روز در دنیا پیوستگی و همبستگی ایجاد می‌کنند.
  2. پروژه بودن جهانی‌شدن: پروژه به معنای این است که یک طیف یا جریان خاصی با برنامه‌ریزی در عرصه‌های مختلف، هدف خاصی را دنبال کنند و بخواهند دیگران را به مقصدی خاص هدایت نمایند. طبق این دیدگاه، جهانی‌شدن همان جهانی‌سازی، غربی‌سازی، آمریکایی‌سازی و یا جهان‌گرایی آمریکایی است. به عبارت دیگر نظام لیبرال دموکراسی غرب تلاش دارد با استفاده از فن‌آوری ارتباطات رسانه‌ای، در زمینه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، برای کشورهای دنیا قوانینی وضع کرده و در این زمینه‌ها بر سایر ملت‌ها اعمال نفوذ کند‌، و این همان چیزی است که از آن به نظم نوین جهانی، نظام تک‌قطبی و امپراتوری جهانی امریکا تعبیر می‏‌شود. "تارو" در کتاب برندگان و بازندگان جهانی‌شدن[۵] یکی از دلایل مخالفت با جهانی‌شدن را آمریکایی بودن جهانی‌شدن دانسته و می‌گوید‌: "جهانی‌شدن طرح ساختمانی آمریکایی است که بدون مشارکت آنان و به رغم اعتراضاتی که می‌کنند در حال بنا شدن است".
  3. پدیده بودن جهانی‌شدن‌: طبق این دیدگاه، جهانی‌شدن نه پروژه است و نه پروسه. بهروزی لک[۶] در این زمینه می‌گوید: "طبق این تلقی در وضعیت جهانی‌شدن مؤ‌لفه‌هایی وجود دارد که لزوماً آنها را نمی‌توان در قالب پروژه یا پروسه تبیین نمود... پدیده و فرصت نوظهور نه مطلقاً پیش اندیشیده است که بتوان پروژه نامید، و نه بدون اطلاع جهانیان مخصوصاً کارگزاران اطلاعات بوده که بتوان پروسه‌اش خواند".
از این دیدگاه‌ها می‌توان به این جمع‌بندی اشاره کنیم که جهانی‌شدن نتیجه پیشرفت بی‌سابقه تکنولوژی و ارتباطات است که طی مراحل تاریخی و به صورت طبیعی محقق شده است‌، و نظام لیبرال دموکراسی غرب به رهبری آمریکا توانسته است از این پدیده استفاده ابزاری کند‌، و با مسلط شدن بر پیشرفت‌های تکنولوژی و سایر امکانات ارتباطی، توانسته است بیش از پیش اهداف مورد نظر خویش را در دنیا اعمال کند»[۷].
۳. آقای رضوانی؛
آقای علی اصغر رضوانی، در کتاب «موعودشناسی و پاسخ به شبهات» در این‌باره گفته است:

«به نظر می‌رسد با همه تعاریفی که از جهانی شدن ارائه شده ، تاکنون تعریف روشن و جامعی از آن ارائه نشده است. زیرا اوّلاً: این پدیده هنوز به حدّ تکامل نهایی خود نرسیده است. ثانیاً: هر کسی در مقام تعریف، بُعدی از ابعاد آن را بازگو کرده است. در عین حال به برخی از تعاریف اشاره می‌کنیم:

  1. برخی جهانی شدن را فرایندی اجتماعی می‌دانند که در آن قید و بندهای جغرافیایی که بر روابط اجتماعی و فرهنگی سایه افکنده است از بین می‌رود[۸]
  2. برخی دیگر جهانی شدن را به معنای تشدید روابط اجتماعی در سرتاسر جهان می دانند که مکان‌های دور از هم را چنان به هم مرتبط می‌سازد که اتفاقات هر محل، زاده حوادثی است که کیلومترها دورتر به وقوع می‌پیوندد[۹]
  3. هاروی، جهانی شدن را در بردارنده دو مفهوم فشردگی زمان و مکان و کاهش فاصله‌ها تلقّی می‌کند[۱۰]»[۱۱].
  1. جهانی شدن به چه معنایی است؟ (پرسش)
  2. ریشه‏‌های تاریخی جهانی شدن از چه زمانی است؟ (پرسش)
  3. غربی‌‏ها از جهانی شدن چه اهدافی را دنبال می‏‌کنند؟ (پرسش)
  4. جهانی شدن چه جنبه‏‌های منفی دارد؟ (پرسش)
  5. آیا در منابع دینی به جهانی شدن اشاره شده است؟ (پرسش)
  6. چگونه می‌توان وعده حکومت جهانی را باور و تقویت نمود؟ (پرسش)
  7. آیا میان جهانی شدن و جهانی‌سازی فرقی هست؟ آیا این روند به حکومت امام مهدی منتهی می‌شود یا خیر؟ (پرسش)
  8. آیا پروژه جهانی‌سازی یا فرایند جهانی شدن با حکومت جهانی امام مهدی همگرایی دارد یا واگرایی؟ (پرسش)
  9. جهانی شدن و جهانی سازی که اسلام معرفی می‏‌کند چه امتیازاتی دارد؟ (پرسش)
  10. رهبری در حکومت عدل جهانی چه اهمیتی دارد؟ (پرسش)
  11. برپا کننده عدل جهانی چه شرایطی باید داشته باشد؟ (پرسش)
  12. شرایط تحقق حکومت عدل جهانی چیست؟ (پرسش)
  13. دیدگاه قرآن در مورد جهانی شدن چیست؟ و جهانی سازی مطلوب کدام است؟ (پرسش)
  14. چه عواملی زمینه‏ ساز حکومت واحد جهانی است؟ (پرسش)
  15. چه ضرورتی برای تشکیل حکومت واحد جهانی وجود دارد؟ (پرسش)
  16. ضرورت برپایی حکومت عدل جهانی از راه فطرت چگونه قابل تبیین است؟ (پرسش)
  17. آیا از راه براهین فلسفی می‌توان ضرورت حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
  18. ضرورت حکومت عدل جهانی را از راه تکامل چگونه می‌‏توان تبیین کرد؟ (پرسش)
  19. آیا با دلیل عقلی می‏‌توان ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را اثبات نمود؟ (پرسش)
  20. آیا واقعیت‏‌های تاریخی می‌‏تواند ضرورت تشکیل حکومت عدل جهانی را به اثبات رساند؟ (پرسش)
  21. چرا در عصر انبیای گذشته حکومت عدل جهانی تحقق نیافته است؟ (پرسش)
  22. چه ضرورتی در تحقق حکومت عدل جهانی در این دنیا است؟ (پرسش)
  23. چرا در عصر پیامبر اکرم حکومت جهانی توحیدی تحقق نیافت؟ (پرسش)
  24. ویژگی‌های رهبر جهانی چیست؟ (پرسش)

پانویس

  1. اعرافی، علی رضا، زمینه تربیتی ظهور و تحقق حکومت جهانی حضرت امام مهدی، ص۴۵.
  2. ر.ک: دین و جهانی شدن، فرصت‌ها و چالش‌ها، ص۳۱۹.
  3. صمدی، قنبر علی، اندیشه انتظار و جهانی شدن.
  4. شیرودی، مرتضی، «تاریخ و مبانی فکری و فلسفی جهانی‌سازی غرب‌، آمریکا و اسلام»، فصلنامه مطالعات منطقه‌ای، شماره ۱۶، ص۱۰۸.
  5. تارو‌، لستر، برندگان و بازندگان جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان، ص۱۳۳- ۱۳۴.
  6. بهروزی لک، غلامرضا، سیاست و مهدویت، ص۱۲۸.
  7. کارگر، رحیم و درویشی، امید، جهانی شدن و نقش آن در زمینه سازی ظهور، ص ۸۲-۸۳.
  8. کشورهای در حال توسعه و سازمان جهانی تجارت.
  9. فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره ۲۵، ص ۱۲۳.
  10. جامعه شناسی سیاسی معاصر.
  11. رضوانی، علی اصغر، موعودشناسی و پاسخ به شبهات، ص۴۱.