حجت در معارف مهدویت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث حجت است. حجت از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حجت در قرآن - حجت در حدیث - حجت در معارف مهدویت - حجت در معارف دعا و زیارات - حجت در معارف و سیره سجادی - حجت الهی - پرسش مرتبط ندارد

معناشناسی

حجت از نظر لغت، به معنای برهان و دلیل و راهنماست که با آن حریف را قانع یا دفع می‌کنند.

حجت در قرآن و روایات

این کلمه در قرآن مجید در موارد مختلفی به کار رفته است؛ از جمله: لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا، قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ و آیه رُّسُلاً مُّبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا.

در روایات "حجّت" جایگاه خاصی دارد، تا آنجا که مرحوم کلینی در کتاب کافی، بخشی با عنوان "کتاب الحجّة" آورده که در آن با بیان ده‌ها روایت، ابعاد مختلف این موضوع روشن گردیده است. برخی از این روایات عبارت‌اند از:

1. امام کاظم (ع) فرمودند: "خداوند بر مردم دارای دو حجت است: یکی حجت ظاهری که عبارت است از پیامبران و رهبران دینی و دیگری حجت باطن که عقول مردم است".
2. حضرت علی]] (ع) در بیان ضرورت وجود حجّت‌های الهی می‌فرماید: "زمین، از کسی که حجّت خداست خالی نمی‌ماند".
3. امام هادی (ع) نیز می‌فرماید: "زمین هرگز از حجت خالی نمی‌ماند و به خدا قسم من آن حجّت هستم".
4. در دعاهایی که از ائمه (ع) وارد شده نیز به دفعات از واژه حجّت استفاده شده است: «اللَّهُمَّ عَرِّفْنِي حُجَّتَكَ فَإِنَّكَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِي حُجَّتَكَ ضَلَلْتُ عَنْ دِينِي‏».

حجت بودن امام معصوم

هر یک از امامان معصوم (ع)، حجّت الهی بر مردم‌اند. حجّت، یکی از لقب‌های امام دوازدهم حضرت مهدی است، حجة بن الحسن. در کتاب‌های اعتقادی، مباحث مربوط به نبوت و امامت، تحت عنوان "شناخت حجت" مطرح می‌شود و حجّت‌شناسی از شناخت‌های ضروری و مهم است. در عصر غیبت امام عصر، فقهای دین از سوی آن حضرت، حجت بر مردم در مسائل دینی قرار داده شده‌اند و فتوای آنان برای مردم "حجّت شرعی" در عمل به احکام است.

علت نام‌گذاری معصومین به حجت

پیامبران و اوصیای آنان (ع) از این جهت "حجت" نامیده شده‌اند که خداوند به‌واسطۀ وجود ایشان بر بندگان خود احتجاج می‌کند. همچنین ایشان دلیل بر وجود خداوند هستند و گفتار و کردارشان دلیل بر نیاز مردم به قانون آسمانی است. براساس روایات فراوانی، زمین هرگز از حجت خالی نیست؛ چنان‌که از امام رضا (ع) پرسیده شد: آیا زمین از حجت خالی می‌ماند؟ حضرت فرمودند: "اگر زمین به اندازه چشم برهم زدنی از حجت خالی باشد، اهلش را فرو می‌برد".

نام‌گذاری امام زمان (ع) به حجت

از القاب مشهور حضرت حجت است که در بسیاری از ادعیه و روایات آمده است. با آنکه در این لقب، سائر ائمه (ع) شریکند، لکن این لقب چنان اختصاص به آن حضرت دارد که در روایات، هرجا بی‌قرینه ذکر شود، مراد حضرت مهدی (ع) است. از دیدگاه شیعه، حضرت مهدی (ع) به عنوان آخرین حجت الهی است؛ ازاین‌رو به حجة بن الحسن العسکری (ع) شهرت دارد. داود بن قاسم می‌گوید: از امام دهم (ع) شنیدم که فرمود: "جانشین من، پسرم حسن است. شما نسبت به جانشین پس از جانشین من چه حالی خواهید داشت؟ عرض کردم: خداوند مرا قربانت کند؛ چرا؟ فرمود: برای آنکه شخص او را نمی‌توانید ببینید و ذکر او به نام مخصوصش روا نیست. عرض کردم: پس چطور او را یاد کنیم؟ فرمود: بگویید حجت از خاندان محمد (ص)". در بیشتر روایات این لقب به صورت "الحجة من آل محمد" به کار رفته است.

پرسش مستقیم

• آیا حجة الله از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)

پرسش‌های وابسته

1. القاب امام مهدی چیستند؟ (پرسش)
2. آیا اباصالح از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
3. آیا بقیة الله از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
4. آیا منتقم از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
5. آیا حجة الله از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
6. آیا خاتم الاوصیاء از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
7. آیا منصور از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
8. آیا منتظر از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
9. آیا مهدی از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
10. آیا صاحب الزمان از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
11. آیا صاحب الأمر از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
12. امام مهدی چند لقب دارند؟ (پرسش)
13. چرا به امام مهدی، قائم، اباصالح، بقیة الله، صاحب الزمان، حجة الله، مهدی و ... گفته می‌شود؟ (پرسش)
14. آیا امیر الامره از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
15. آیا احسان از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
16. آیا اذن سامعه از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
17. آیا ایدی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
18. آیا بئر معطله از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
19. آیا بلد الامین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
20. آیا باسط‍‌ از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
21. آیا بقیة الأنبیاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
22. آیا تالی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
23. آیا تأیید از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
24. آیا تمام از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
25. آیا ثائر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
26. آیا جابر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
27. آیا جنب از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
28. آیا جوار الکنس از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
29. آیا حجت از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
30. آیا حجة الله از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
31. آیا حق از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
32. آیا حجاب الله از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
33. آیا حمد از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
34. آیا حامد از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
35. آیا خاتم الاوصیاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
36. آیا خاتم الائمه از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
37. آیا خازن از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
38. آیا خلف از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
39. آیا خلف صالح از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
40. آیا خنس از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
41. آیا خلیفة الله از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
42. آیا خلیفة الاتقیاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
43. آیا دابة الأرض از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
44. آیا داعی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
45. آیا رجل از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
46. آیا رب الأرض از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
47. آیا سلطان المأمول از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
48. آیا سدرة المنتهی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
49. آیا سناء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
50. آیا سبیل از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
51. آیا ساعة از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
52. آیا سید از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
53. آیا شرید از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
54. آیا صاحب از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
55. آیا صاحب الغیبة از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
56. آیا صاحب الزمان از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
57. آیا صاحب الرجعة از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
58. آیا صاحب الدار از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
59. آیا صاحب الناحیة از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
60. آیا صاحب العصر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
61. آیا صاحب الکرة البیضاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
62. آیا صاحب الدولة الزهراء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
63. آیا صالح از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
64. آیا صاحب الامر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
65. آیا صبح مسفر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
66. آیا صدق از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
67. آیا صراط‍‌ از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
68. آیا ضیاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
69. آیا ضحی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
70. آیا طالب التراث از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
71. آیا عالم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
72. آیا عدل از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
73. آیا عاقبة الدار از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
74. آیا عزه از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
75. آیا عین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
76. آیا غایب از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
77. آیا غلام از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
78. آیا غریم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
79. آیا غوث از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
80. آیا غایة الطّالبین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
81. آیا غایة القصوی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
82. آیا غوث الفقراء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
83. آیا خلیل از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
84. آیا فجر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
85. آیا فرج المؤمنین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
86. آیا فرج الاعظم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
87. آیا فتح از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
88. آیا فقیه از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
89. آیا قائم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
90. آیا قابض از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
91. آیا قیامت از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
92. آیا قسط‍‌ از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
93. آیا قوة از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
94. آیا قاتل الکفرة از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
95. آیا قطب از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
96. آیا قائم الزمان از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
97. آیا قیم الزمان از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
98. آیا کاشف الغطاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
99. آیا کمال از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
100. آیا کار از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
101. آیا لواء اعظم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
102. آیا نیة الصابرین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
103. آیا منتقم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
104. آیا مهدی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
105. آیا منتظَر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
106. آیا ماء معین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
107. آیا مخبر بما یعلن از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
108. آیا مجازی بالاعمال از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
109. آیا موعود از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
110. آیا مظهر الفضایح از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
111. آیا مبلی السرائر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
112. آیا مبدأ الآیات از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
113. آیا محسن از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
114. آیا منعم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
115. آیا مفضل از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
116. آیا موتور از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
117. آیا مدبر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
118. آیا مأمور از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
119. آیا مقدرة از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
120. آیا مأمول از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
121. آیا مفرج اعظم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
122. آیا مضطر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
123. آیا من لم یجعل الله له شبیها از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
124. آیا مقتصر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
125. آیا المصباح الشدید الضیاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
126. آیا ناقور از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
127. آیا ناطق از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
128. آیا نهار از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
129. آیا نفس از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
130. آیا نور الاصفیاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
131. آیا نور الاتقیاء از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
132. آیا ناحیه مقدسه از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
133. آیا واقیذ از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
134. آیا وتر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
135. آیا وجه از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
136. آیا ولی الله از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
137. آیا وارث از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
138. آیا هادی از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
139. آیا ید الباسطه از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
140. آیا یمین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
141. آیا یعسوب الدین از القاب امام مهدی است؟ (پرسش)
142. آیا مؤمل از القاب امام مهدی است؟ (پرسش) (پرسش)
143. آیا نجم از القاب امام مهدی است؟ (پرسش) (پرسش)
144. آیا نور آل محمد از القاب امام مهدی است؟ (پرسش) (پرسش)
145. آیا ولی عصر از القاب امام مهدی است؟ (پرسش) (پرسش)
146. آیا قائم از القاب امام مهدی است؟ این لقب به چه معناست؟ (پرسش)
     1. آیا لفظ قائم همیشه به معنای قیام امام مهدی است؟ (پرسش)
     2. چرا هنگامی که نام امام مهدی یا لفظ قائم گفته می‌شود قیام می‌کنیم؟‌ (پرسش)
     3. چرا هنگام شنیدن نام قائم آل محمد از جا برمی‌‏خیزیم؟ (پرسش)
     4. دیدگاه فرقه عزاقریه درباره قائم چیست؟ (پرسش)

منابع

1. سلیمیان، خدامراد، درسنامه مهدویت ج۱
2. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه
3. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی