خسف بیدا در منابع شیعی و اهل سنت چگونه بیان شده است؟ (پرسش)
| خسف بیدا در منابع شیعی و اهل سنت چگونه بیان شده است؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت |
| مدخل بالاتر | مهدویت / غیبت امام مهدی / عصر غیبت کبری |
| مدخل وابسته | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
خسف بیدا در منابع شیعی و اهل سنت چگونه بیان شده است؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین نصرت‌الله آیتی در کتاب «تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور» در این باره گفته است:
«روایات مربوط به این حادثه در بسیاری از منابع کهن شیعه و اهل سنت ذکر شده است که تنوع این منابع و نیز دست اول بودن آن‌ها و توجه محدثان بزرگ شیعه و سنی به این روایات می‌تواند دلیلی بر اصالت و صحت داشتن اصل این ماجرا باشد. از میان منابع شیعه می‌توان به اثبات الرجعة فضل بن شاذان، الکافی کلینی، کمال‌الدین و الاختصاص شیخ صدوق، الغیبة نعمانی، الغیبة شیخ طوسی، ارشاد شیخ مفید، تفسیر قمی، تفسیر عیاشی و کتاب سلیم بن قیس اشاره کرد و از میان منابع اهل سنت می‌توان از صحاح سته و صحیح ابن‌حبان و مسند احمد بن حنبل نام برد. البته گفتنی است که در کتاب‌هایی همچون صحیح بخاری و مسلم از حرکت سپاهی به سوی کعبه به قصد تخریب آن و فرورفتن آن در سرزمین بیداء یا پناهنده شدن مردی به خانة خدا و حرکت سپاهی بدان‌سو برای کشتن آن مرد و در نهایت فرو رفتن آن سپاه در منطقه بیداء سخن گفته شده است. برای نمونه، بخاری از عایشه از پیامبر گرامی اسلام (ص) چنین حدیث می‌کند:" يَغْزُوَ جَيْشُ الْكَعْبَةِ فَإِذَا كَانُوا ببيداء مِنَ الْأَرْضِ يَخْسِفَ بِأَوَّلِهِمْ وَ آخِرُهُمْ قَالَتْ قُلْتُ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ يَخْسِفَ بِأَوَّلِهِمْ وَ آخِرِهِمْ وَ فِيهِمْ أَسْوَاقِهِمْ وَ مَنْ لَيْسَ مِنْهُمْ قَالَ يَخْسِفَ بِأَوَّلِهِمْ وَ آخِرِهِمْ ثُمَّ يُبْعَثُونَ عَلَى نِيَّاتِهِمْ "[۱][۲]. مسلم نیز در حدیث مشابهی از عایشه از آن حضرت چنین روایت می‌کند:" أَنَّ نَاساً مِنْ أُمَّتِي يَؤُمُّونَ الْبَيْتِ الْحَرَامِ - يَعْنِي : يَقْصِدُونَ الْبَيْتِ الْحَرَامِ - لِرَجُلٍ مِنْ قُرَيْشٍ عَائِذاً بِالْبَيْتِ - يَعْنِي : ملتجئاً بِالْبَيْتِ - حَتَّى إِذا كَانُوا - يَعْنِي : النَّاسُ الَّذِينَ خَرَجُوا - ببيداء مِنَ الْأَرْضِ - أَيْ : فِي صَحْرَاءَ - خَسَفَ اللَّهَ بِهِمْ "[۳]. این روایات به ظاهر گویا، ارتباطی با امام مهدی (ع) ندارند؛ اما روایات دیگری وجود دارد که ارتباط آن‌ها با امام مهدی (ع) بسیار شفاف‌تر است و از آن‌جا که به نظر، این مجموعه‌روایات از یک خانواده حدیثی هستند، می‌توان به ارتباط این مجموعه با خسف بیدایی که درباره سفیانی است اطمینان حاصل کرد. برای نمونه، احمد بن حنبل در المسند خود از پیامبر اکرم (ص) چنین روایت می‌کند: "يكُونُ اخْتِلافٌ عِنْدَ مَوْتِ خَلِيفَةٍ، فَيَخْرُجُ رَجُلٌ مِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ هَارِبًا إِلَى مَكَّةَ، فَيَأْتِيهِ نَاسٌ مِنْ أَهْلِ مَكَّةَ فَيُخْرِجُونَهُ وَهُوَ كَارِهٌ. فَيُبَايِعُونَهُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَالْمَقَامِ. وَيُبْعَثُ إِلَيْهِ بَعْثٌ مِنْ أَهْلِ الشَّامِ، فَيُخْسَفُ بِهِمْ بِالْبَيْدَاءِ بَيْنَ مَكَّةَ وَالْمَدِينَةِ. فَإِذَا رَأَى النَّاسُ ذَلِكَ أَتَاهُ أَبْدَالُ الشَّامِ وَعَصَائِبُ أَهْلِ الْعِرَاقِ فَيُبَايِعُونَهُ بَيْنَ الرُّكْنِ وَالْمَقَامِ. ثُمَّ يَنْشَأُ رَجُلٌ مِنْ قُرَيْشٍ أَخْوَالُهُ كَلْبٌ فَيَبْعَثُ إِلَيْهِمْ بَعْثًا فَيَظْهَرُونَ عَلَيْهِمْ وَذَلِكَ بَعْثُ كَلْبٍ، وَالْخَيْبَةُ لِمَنْ لَمْ يَشْهَدْ غَنِيمَةَ كَلْبٍ. فَيَقْسِمُ الْمَالَ وَيَعْمَلُ فِي النَّاسِ بِسُنَّةِ نَبِيِّهِمْ صَلَّى اللَّهم عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَيُلْقِي الْإِسْلامُ بِجِرَانِهِ فِي الْأَرْضِ. فَيَلْبَثُ تِسْعَ سِنِينَ ثُمَّ يُتَوَفَّى وَيُصَلِّي عَلَيْهِ الْمُسْلِمُونَ"[۴]. روایت یاد شده را ابن حبان نیز در صحیح خود آورده و برای آن چنین عنوانی قرار داده است: " ذَكَرَ الْخَبَرَ الْمُصَرَّحَ بِأَنْ الْقَوْمِ الَّذِينَ يَخْسِفَ بِهِمْ إِنَّمَا هُمْ الْقَاصِدُونَ إِلَى الْمَهْدِيِّ "[۵]. ابوداوود سجستانی نویسنده یکی از صحاح شش‌گانه اهل سنت نیز این روایت را در کتاب المهدی آورده است[۶] این نشان می‌دهد که طبق برداشت او روایت مورد‌نظر درباره امام مهدی (ع) است به نظر می‌رسد آن‌چه باعث شده این دو نویسنده مشهور اهل سنت این روایت را مربوط به امام مهدی (ع) بدانند تعابیری همچون بیعت میان میان رکن و مقام، پیوستن ابدال شام و عصایب عراق، عمل به سنت پیامبر و از همه مهم‌تر استقرار بخشیدن همه جانبه اسلام است که به گواهی روایات دیگر اجتماع این مجموعه تنها در امام مهدی (ع) است. به نظر می‌رسد بر اساس آن‌چه گذشت بتوان این ادعا را پذیرفت که مجموعه روایات درباره خسف بیداء خانواده‌ای حدیثی به شمار می‌آیند که همگی از رخدادی برای سفیانی در آخرالزمان خبر می‌دهند، گرچه این خانواده حدیثی از نظر شفافیت دلالت در یک سطح نیستند»[۷].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین مهدی‌پور؛ |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین علی اکبر مهدی‌پور، در کتاب «در آستانه ظهور» در این‌باره گفته است:
«در شماری از احادیث از وقوع خسف در امت اسلامی سخن رفته است:
|
پرسش‌های وابسته
- خسف بیداء که از نشانه‌های حتمی ظهور است چیست؟ (پرسش)
- سرزمین بیدا در چه مکانی واقع شده است؟ (پرسش)
- سپاه بیدا چه هویتی دارند؟ (پرسش)
- حادثه خسف بیدا چه اهمیتی دارد؟ (پرسش)
- آیا خسف بیدا در قرآن ذکر شده است؟ (پرسش)
- خسف بیدا در منابع شیعی و اهل سنت چگونه بیان شده است؟ (پرسش)
- خسف بیدا در منابع فقهی چگونه بیان شده است؟ (پرسش)
- گونه‌های خسف بیدا در روایات چیست؟ (پرسش)
- سپاه خسف بیدا به کدام سمت حرکت می‌کند؟ (پرسش)
- هدف سپاه خسف بیدا از حرکت خود چیست؟ (پرسش)
- ماجرای خسف بیدا چیست؟ (پرسش)
- خسف بیداء در چه زمان و مکانی خواهد بود؟ (پرسش)
پانویس
- ↑ سپاهی قصد تخریب کعبه را می‌کند و چون به بیابانی می‌رسد، از اول تا به آخرشان در زمین فرو می‌روند. [عایشه] می‌گوید: عرض کردم: ای رسول خدا، با این‌که در میان آن‌ها اهل بازار و کسانی که جزو سپاه نیستند حضود دارند، باز هم همگی در زمین فرو می‌روند؟ [پیامبر] فرمودند: همگی در زمین فرو می‌روند، ولی طبق نیتشان محشور می‌شوند؛ صحیح البخاری، ج۳، ص۱۹.
- ↑ ترجمه فوق بر اساس تفسیر عینی، از شارحان مشهور صحیح بخاری است. (نک: عمدة القاری، ج۱۱، ص۲۳۵)
- ↑ گروهی از امت من به خاطر مردی از قریش که به کعبه پناه برده قصد خانة خدا را می‌کنند و چون به بیداء می‌رسند در آن فرو می‌روند؛ صحیح مسلم، ج۸، ص۱۶۸.
- ↑ هنگام مرگ خلیفه‌ای اختلافی خواهد بود. پس مردی از مدینه خارج شده به مکه می‌گریزد. پس تعدادی از اهل مکه نزد او می‌روند و او را به اکراه از مخفیگاهش بیرون می‌آورند و میان رکن و مقام با او بیعت می‌کنند. در این حال سپاهی از شام به سوی‌شان گسیل داده می‌شود و آن‌ها در بیداء در زمین فرو می‌روند. چون مردم این واقعه را مشاهده می‌کنند ابدال شام و گروه‌های (عصایب) عراق نزد او می‌آیند و با او بیعت می‌کنند... او در میان مردم بر اساس سنت پیامبرشان رفتار می‌کند و اسلام را در زمین استقرار می‌بخشد و هفت سال می‌ماند؛ مسند احمد، ج۶، ص۳۱۶.
- ↑ بیان حدیثی که تصریح می‌کند قومی که در زمین فرو می‌روند کسانی هستند که به دنبال مهدی‌اند؛ صحیح ابن‌حبان، ج۱۵، ص۱۵۸.
- ↑ سنن ابی‌داود، ج۲، ص۳۱۰.
- ↑ آیتی، نصرت‌الله، تأملی در نشانه‌های حتمی ظهور، ص ۱۸۸ - ۱۹۱.
- ↑ "فِي أُمَّتِي خَسْفٌ وَ مَسْخٌ وَ قَذْف"؛ حاکم، مستدرک الصحیحین، ج ۴، ص ۴۴۵.
- ↑ متقی هندی، کنز العمال، ج ۱۴، ص ۲۷۶، ح ۳۸۷۱۰-۳۸۷۲۰.
- ↑ شیخ صدوق، الخصال، ج ۲، ص ۴۴۹، ح ۵۲؛ حلی، مختصر بصائر الدرجات، ص ۴۵۰.
- ↑ مهدی‌پور، علی اکبر، در آستانه ظهور، ص .