دیدگاه اصحاب امام حسن عسکری درباره ویژگی علم معصوم چیست؟ (پرسش)
دیدگاه اصحاب امام حسن عسکری درباره ویژگی علم معصوم چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.
| دیدگاه اصحاب امام حسن عسکری درباره ویژگی علم معصوم چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم |
| مدخل اصلی | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی در کتاب «ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی» در این‌باره گفته است:
«امام حسن بن علی (ع) ملقب به عسکری در سال ۲۳۲ هجری به دنیا آمدند و در سال ۲۶۰ هجری در بیست و هشت سالگی به شهادت رسیدند. مدت امامت آن حضرت حدود پنج سال بوده است[۱]. آن حضرت در مدت عمر شریفشان با سه خلیفه عباسی به نام‌های معتز، مهتدی و معتمد عباسی معاصر بودند که هیچ یک از آنان از آزار و اذیت به آن حضرت و شیعیانشان فروگذار نکردند. امام حسن عسکری (ع) از همان روزی که متوکل پدر بزرگوارشان امام هادی (ع) را از مدینه به سامرا احضار کرد، همراه آن حضرت به سامرا آمدند و پس از ایشان نیز دوران کوتاه عمر شریفشان را در سامرا گذراندند.
امام حسن (ع) در سامرا کاملاً تحت نظر و کنترل بودند. ایشان هر چند در تمام این مدت در زندان نبودند، اما بارها به زندان افتادند و مدت زیادی را در آن به سر بردند. در این دوره، ارتباط اصحاب و شیعیان با امامشان بسیار کم شده بود. دیدار با آن حضرت، بیشتر در مسیر حرکت ایشان برای اعلام حضور در دارالاماره انجام می‌شد[۲].
آنچه موجب می‌شد سخت‌گیری عباسیان بر امام بیشتر شود، اخباری بود که به صورت پراکنده به گوش عباسیان می‌رسید؛ مبنی بر اینکه مهدی موعود، فرزند امام عسکری (ع) است. آنان برای ممانعت از تحقق این اخبار، سخت‌گیری بسیاری را بر آن حضرت اعمال کردند. به همین دلیل است که تولد امام زمان (ع) مخفیانه صورت گرفته است.
با توجه به شرایط سخت این دوره، عمده‌ترین روش برای اثبات امامت در این دوره نیز، همانند دوره‌های گذشته، خبرهای غیبی آن حضرت از حالات و امور پنهان اصحاب و مردم بود[۳]. در نقلی آمده است: نصیر، خادم امام حسن عسکری (ع) از اینکه آن حضرت با غلامان خود به زبان‌هایی مانند ترکی و رومی سخن می‌گفت، تعجب می‌کرد و با خود می‌اندیشید، آن حضرت با اینکه نزد کسی این زبان‌ها را فرا نگرفته است، چگونه با آنان سخن می‌گوید. امام عسکری (ع) به او فرمودند: خداوند حجت خود را از بقیه مردم متمایز ساخته است. اگر این تمایزات نبود، فرقی بین حجت خدا و دیگر مردم نبود[۴].
از نقل‌های تاریخی می‌توان دریافت که در زمان امام عسکری (ع) اندیشه‌های غالیانه شدت گرفته بود. برخورد شدید آن حضرت با غالیان و حتی دستور قتل آنان، در این نقل‌ها قابل مشاهده است[۵].
چنین شرایطی، گفت‌و‌گوهای علمی اصحاب را بیشتر به سمت مسئله مهدویت و غیبت سوق داد و مباحث مربوط به ماهیت و ویژگی‌های علوم ائمه (ع) در حاشیه قرار گرفت. در کتاب مسند الامام العسکری (ع)، تعداد راویان سخنان آن حضرت، گذشته از مذهب و اعتقادشان، ۱۴۹ نفر معرفی شده‌اند که در میان آنان بزرگانی مانند عثمان بن سعید، محمد بن عثمان و احمد بن اسحاق قمی به چشم می‌خورند. چنان که دیدیم، تعداد اندکی از این روایات، به بحث شیوه‌ها و ویژگی‌های علوم ائمه (ع) مربوط است.»[۶]
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
پانویس
- ↑ ر.ک: محمد بن محمد مفید الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد تصحیح مؤسسة آل البیت، ج۲، ص۳۱۳؛ فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج۲، ص۱۳۱؛ سید محسن امین آملی، أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۰.
- ↑ ر.ک: محمد بن حسن طوسی، الغیبه، ص۱۲۹.
- ↑ ر.ک: عزیز الله عطاردی، مسند الإمام العسکری (ع)، باب دلالاته، ص۷۹-۱۳۲.
- ↑ ر.ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۳۱.
- ↑ ر.ک: محمد بن عمر کشی، رجال الکشی، تحقیق حسن مصطفوی، ص۵۲۰.
- ↑ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی ص ۴۶۱.