دیدگاه اصحاب امام مهدی درباره ویژگی علم معصوم چیست؟ (پرسش)
| دیدگاه اصحاب امام مهدی درباره ویژگی علم معصوم چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم معصوم |
| مدخل اصلی | ؟ |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
دیدگاه اصحاب امام مهدی درباره ویژگی علم معصوم چیست؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث علم معصوم است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم معصوم مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید علی هاشمی در کتاب «ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی» در این‌باره گفته است:
«حضرت حجت بن الحسن (ع) در سال ۲۵۵ هجری در دوره حکومت مهتدی عباسی به دنیا آمدند. در پنج سالگی، با شهادت پدر بزرگوارشان، به امامت رسیدند[۱]. شرایط سیاسی این دوره، از دوران‌های گذشته سخت‌تر شده بود و منزل امام عسکری (ع) به شدت تحت مراقبت قرار داشت. حکومت عباسی حتی زنانی را معین کرده بود که در صورت ولادت فرزندی در خانه امام عسکری (ع) به مأموران حکومت خبر دهند[۲]. از همین روی، امام زمان (ع) در نهایت تقیه و اعجازگونه به دنیا آمدند و مدت پنج سال مخفیانه حفظ شدند.
دوره امامت ایشان، همراه با غیبت از دیدگان مردم آغاز شد. در دوره غیبت صغری، شیعیان با آن حضرت از طریق چهار نایب خاص ایشان در ارتباط بودند. این نایبان خاص عبارت بودند از: عثمان بن سعید، محمد بن عثمان، حسین بن روح و علی بن محمد سمری. با پایان یافتن عمر هر نایب، توقیعی از امام به دست آنان می‌رسید که جانشین او را معرفی می‌کرد. علی بن محمد سمری پس از آنکه سه سال از دوره نیابتش گذشت، توقیعی از امام (ع) دریافت کرد که در آن، ضمن باخبر شدن از زمان وفاتش، دستور یافته بود پس از خود کسی را به عنوان جانشین معرفی نکند. علی بن محمد در سال ۳۲۹ درگذشت و دوره غیبت کبری فرارسید[۳].
با توجه به این شرایط، ارتباط عادی اصحاب با امام (ع) قطع شد. روایات نشان می‌دهند که شناخت شیعیان از امامت امام زمان (ع) در این دوره بیشتر به وسیله خبرها و نامه‌هایی بود که آن حضرت به آنان می‌نوشتند و از امور پنهان خبر می‌دادند و بدین‌گونه تردیدها برطرف می‌شد. شیخ طوسی بابی را در کتاب الغیبه قرار داده و در آن معجزاتی را که موجب اطمینان اصحاب به امامت ایشان شده، گرد آورده است. موارد نقل شده نشان می‌دهند که اصحاب در این دوره برای شناخت امام زمان خود، بر اخبار غیبی آن حضرت تأکید داشتند و خبر دادن امام از امور پنهان را گواه امامت ایشان می‌دانستند. افرادی مانند محمد بن ابراهیم بن مهزیار و بدر، غلام احمد بن حسن، با نامه‌های امام زمان (ع) و خبرهای غیبی آن حضرت به امامت ایشان معتقد شدند[۴]. در میان توقیعاتی که از حضرت برای اصحابش در دوره غیبت صغری صادر شده است نیز نمونه‌های متعددی از خبرهای آن حضرت به امور پنهان را می‌توان دید[۵].
در این دوره نیز اندیشه‌های غالیانه ادامه یافت. شیخ طوسی در کتاب یادشده، نام کسانی را آورده است که به دروغ ادعای بابیت و سفارت امام زمان (ع) را داشته‌اند و در میان آنان، افراد غالی همچون محمد بن نصیر نمیری، محمد بن موسی بن حسن، شلمغانی، ابن عزاقر، و ابودلف محمد بن مظفر کاتب حضور دارند[۶].
در چنین شرایطی، به طور طبیعی مباحث ماهیت و ویژگی‌های علوم ائمه (ع) پرسش اصلی شیعیان نبوده و مباحث مهم‌تری، مانند اثبات امامت حضرت مهدی (ع)، بحث غیبت آن حضرت و پاسخ به شبهات این موضوع، در اولویت روایات و گفت‌و‌گوهای اصحاب بوده است»[۷]
منبع‌شناسی جامع علم معصوم
پانویس
- ↑ ر.ک: محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تصحیح مؤسسة آل البیت، ج۲، ص۳۳۹؛ فضل بن حسن طبرسی، اعلام الوری بأعلام الهدی، ج۲، ص۲۱۴؛ سید محسن امین آملی، أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۴.
- ↑ ر.ک: محمد بن یعقوب کلینی، الکافی، ج۲، ص۶۱۹؛ محمد بن محمد مفید، الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد، تصحیح مؤسسة آل البیت، ج۲، ص۳۲۳.
- ↑ ر.ک: سید محسن امین آملی، أعیان الشیعة، ج۲، ص۴۶؛ عباس قمی، منتهی الآمال، ج۳، ص۲۱۳۸-۲۱۴۸.
- ↑ ر.ک: محمد بن حسن طوسی، الغیبة، ص۲۸۱.
- ↑ ر.ک: محمد بن حسن طوسی، الغیبة، ص۲۸۵ به بعد.
- ↑ ر.ک: محمد بن حسن طوسی، الغیبة، ص۳۹۶.
- ↑ هاشمی، سید علی، ماهیت علم امام بررسی تاریخی و کلامی ص ۴۶۳.