روم در معارف مهدویت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث روم است. روم از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: روم در قرآن - روم در حدیث - روم در معارف مهدویت - روم در معارف دعا و زیارات - روم در معارف و سیره سجادی - روم در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

• حضرت قائم (ع) پس از قیام و ظهور در مکه با لشکر خود به سوی عراق می‌‌آید، با سفیانی نبردی سخت خواهند داشت و پس از پیروزی شروع به فتح ممالک کفر می‌‌نمایند. ایشان برای فتح این سرزمین‌ها گاه خود با لشکر بدان‌جا رفته و گاه لشکری را به سرگردگی یکی از یاران خود می‌‌فرستند. در روایات آخرالزمان ما می‌‌بینیم که از روم یاد شده که توسط حضرت فتح می‌‌شود. روم در این روایات قطعاً شامل یونان و ایتالیای فعلی می‌‌شود؛ زیرا در زمانی که این احادیث بیان شده است پادشاهی روم بسیار گسترده بوه است و قسمت وسیعی از اروپا در تحت سلطنت روم باستان اداره می‌شده است. در مجموع می‌‌توان کشورهای ترکیه، یونان، ایتالیا، پرتقال، اسپانیا، فرانسه بسیاری از مناطق اروپای غربی و مرکزی و قسمتی از اروپای شرقی را جزو محدوده تحت نفوذ روم باستان دانست. در روایتی آمده که حضرت مهدی (ع) لشکری را برای جنگ با روم مهیا می‌‌کند و به سوی آنان می‌‌فرستد و در میان آنها به ده نفر مأموریت می‌‌دهد که به غاری در شهر انطاکیه در ترکیه بروند و کتاب‌های آسمانی تورات و انجیل و تابوت حضرت موسی را از آن غار خارج کنند....
• امیرالمؤمنین در حدیثی بیان می‌‌فرماید که چگونه حضرت مهدی (ع) با لشکر خود به سوی فلسطین حرکت می‌‌کند و در آن جا با لشکر سفیانی درگیر می‌‌شود و آنان را تار و مار می‌‌کنند و در این زمان رومیان با سپاهی بسیار انبوه به سوریه حمله می‌‌کنند. لشکر روم صد هزار گروهان هستند که هر گروهان در زیر یک صلیب (یا یک پرچم) نبرد می‌‌کنند. آنان به مناطقی از سوریه هجوم می‌‌آورند و با جنگ برخی از این کشور را فتح می‌‌کنند و دست به قتل و غارت مردم می‌‌زنند، سپس خداوند جبرئیل (ع) را به نبرد آنان می‌‌فرستد و سرزمینی که لشکر روم در آن هستند را زیر و زبر می‌‌کند.... در حدیث دیگری امیرالمؤمنین (ع) فرمود: زمانی که حضرت مهدی (ع) از کشتن سفیانی و سپاه او فراغت یافت به همراه مردان مؤمنی که با او هستند به روم می‌‌روند. در یکی از شهرهای آنجا اتراق می‌‌کنند و با گفتن شهادتین در آن سرزمین، دیوارهای آن شهر شروع به ویران شدن می‌‌کند. در روایت دیگری فرمود: حضرت لشکری را به سوی قسطنطنیه (استانبول فعلی) می‌‌فرستد و آنان چون به دریای مرمره می‌‌رسند بر کف پای خود چیزی می‌‌نویسند و از روی آب عبور می‌‌کنند. رومی‌ها که این کار را از یاران حضرت می‌‌بینند، با خود می‌‌گویند: یاران او که این گونه رفتار می‌‌کنند، پس خودِ او چگونه خواهد بود. سپس دروازه‌های شهر را به روی آنان می‌‌گشایند تا لشکر حضرت داخل شهر شده و هر طور که می‌‌خواهند حکم نمایند.
• "قسطنطنیه" روزگاری پایتخت روم شرقی بود و اکنون با نام استانبول در ترکیه قرار دارد. "رومیه" نیز نام شهری است که حضرت مهدی (ع) به همراه یاران خود آن را فتح می‌‌نماید. نام این شهر به همراه شهر قسطنطنیه در احادیث آمده است. در حدیثی از شهر قسطنطنیه به عنوان مقر پادشاه روم یاد شده است و رومیه شهری است که گنج‌هایی در آن نهفته است و حضرت همه را استخراج می‌‌کند.
• محمد بن حنفیه می‌‌فرماید:... حضرت مهدی (ع) قسطنطنیه را فتح می‌‌کند، سپس به رومیه می‌‌رود و آنجا را نیز به تصرف در می‌‌آورد و گنج‌های آن و سفره حضرت سلیمان را از آنجا درمی‌‌آورد. رسول خدا (ص) فرمود: حضرت مهدی (ع) با لشکرش در شهر رومیه چهار بار "الله اکبر" می‌‌گویند. سپس دیوارهای شهر سقوط می‌‌کند و در این شهر مردم بسیاری زندگی می‌‌کنند و ششصد هزار نفر آنان در جنگ با لشکر حضرت کشته می‌‌شوند. سپس زیورهای بیت‌المقدس و تابوت سکینه و مائده بنی‌اسرائیل و الواح موسی و عصای موسی و انگشتر سلیمان و مقداری از غذای "منّ" که بر بنی‌اسرائیل نازل می‌شد را برداشته و به بیت‌المقدس برمی‌گرداند....
• رسول خدا (ص) فرمود: شما با رومی‌ها چهار پیمان خواهد بست. پیمان چهارم را با مردی می‌‌بینید که اهل "هرقل" است. این پیمان چندین سال برقرار خواهد بود. مردی پرسید: در آن روز پیشوای مردم چه کسی است؟ رسول خدا (ص) فرمود: در آن روز پیشوای شما مهدی است، که از فرزندان من است. امام باقر (ع) فرمود: رومی‌ها (پس از فتح روم) توسط حضرت مهدی (ع) مسلمان می‌‌شوند، آن حضرت برای آنها مسجدی بنا می‌‌کند و فردی از یاران خود را بر ایشان می‌‌گمارد تا بر آنها حکومت کند و خود از آنجا برمی‌گردد.
• امیرالمؤمنین (ع) در حدیثی طولانی فرمود:... دابة الأرض رجعت می‌‌کند و به سوی روم می‌‌رود و در کنار ساحل دریا در شهری که غار اصحاب کهف در آن است فرود می‌‌آید. آنگاه خداوند اصحاب کهف را دوباره بیدار کرده و آنان به سوی دابة الأرض و یاران او می‌‌آیند. در میان اصحاب کهف فردی است که نام او "تلمیخا" است. او یکی از فرزندان خود را به سوی رومیان می‌‌فرستد، اما او بدون پیروزی برمی‌گردد. سپس فرزند دیگرش را می‌‌فرستد و او پیروزمندانه باز می‌‌گردد. یکی از نشانه‌های پیش از ظهور حضرت فتح روم به دست مسلمانان است تا جایی که مسلمانان در آن منتشر شوند و در آن سرزمین صدا به اذان بلند کنند و غنیمت‌ها را دسته دسته تقسیم کنند.

روم

• منظور از روم در روایات مربوط‍‌ به آخر الزمان و ظهور حضرت مهدی (ع)، ملل اروپایی و در قرن‌های اخیر، گسترش آنان در آمریکاست که فرزندان روم و وارثان امپراطوری تاریخی رومیان هستند.
• نام روم در بسیاری از روایات زمان ظهور آمده است. از جمله روایات مربوط‍‌ به فتنه و آشوب و تسلط‍‌ آنان بر مسلمانان، و روایات دیگری درباره حرکت ناوگان‌های جنگی آن‌ها به سواحل سرزمین‌های عربی، اندکی پیش از ظهور حضرت مهدی (ع) وجود دارد.

از امیر مؤمنان امام علی (ع) روایت شده که فرمود: در ماه رمضان به هنگام صبح از ناحیه شرق ندادهنده‌ای بانگ برمی‌آورد که: ای اهل ایمان گرد هم آیید و از ناحیه مغرب پس از ناپدید شدن شفق، نداکننده‌ای ندا سر دهد: ای اهل باطل گرد هم جمع شوید... و رومیان به ساحل دریا نزدیک غار اصحاب کهف روی آورده و خداوند آن جوانان را با سگ‌شان از غارشان برمی‌انگیزد، در بین آنان دو مرد به نام ملیخا و خملاها بوده که این دو، تسلیم اوامر حضرت قائم (ع) خواهند بود. از پیامبر (ص) روایت شده که فرمودند: بین شما و رومیان چند پیمان صلح بسته می‌شود که چهارمین آن‌ها به دست مردی از خاندان هرقل است که چند سال دوام خواهد یافت. در این هنگام مردی از عبد القیس به نام سؤدد بن غیلان پرسید: در آن روز پیشوای مردم کیست‌؟ حضرت فرمود: مهدی از فرزندانم.

• برخی روایات نشانگر این است که سفیانی دارای فرهنگی غربی بوده، وی در کشور روم به سر می‌برد و سپس راهی منطقه شام می‌گردد و حرکت خود را از آن‌جا آغاز می‌کند. در کتاب غیبة طوسی رحمه الله آمده است که: "سفیانی که سرکرده قوم است از کشور روم به حرکت درآمده، در حالی که چون مسیحیان صلیب به گردن دارد.
• در برخی روایات، آزادی سرزمین روم توسط‍‌ حضرت مهدی (ع) و اسلام آوردن رومیان به دست آن حضرت است، امام باقر (ع) فرمودند: آن‌گاه اهل روم به دست حضرت مهدی (ع) اسلام آورده و حضرت برای آنان مسجدی را بنا می‌کند، سپس با جانشین قرار دادن یکی از یارانش در آن‌جا، خود باز می‌گردد.

پرسش مستقیم

• ‌منظور از روم در روایات آخرالزمان چیست؟ (پرسش)
• امام مهدی چگونه منطقه روم را به تصرف خود در می‌آورد؟ (پرسش)

منابع

1. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان.
2. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه