سری

این مدخل زیرشاخهٔ بحث سری است. سری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سری در قرآن - سری در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

جغرافیای سری، در سوره مبارکه مریم

﴿فَنَادَاهَا مِنْ تَحْتِهَا أَلَّا تَحْزَنِي قَدْ جَعَلَ رَبُّكِ تَحْتَكِ سَرِيًّا﴾. از ترجمه آیه، چنین استنباط می‌شود، که سری نام مکانی است، که در آیه ذکر شده که آن محل، در زندگی با برکت حضرت مریم و فرزندش عیسی(ع) نقطه عطف و قابل توجهی بوده است. از این رو، شناخت آن برای قاریان قرآن؛ نه تنها خالی از لطف نیست، بلکه آشنایی با آن درجه ایمان را نسبت به الطاف الهی، به ویژه بندگان خاص و گزیده‌اش بالا می‌برد. گرچه، قرآن بیشتر قاریان را به نتایج حوادث توجه می‌دها. و کمتر به توضیح و توصیف زمان و مکان حوادث اشاره می‌نماید؛ ولی از سوی دیگر خوانندگان را به تدبر در آیات هم دعوت می‌نماید و به صراحت، در آیه ۲۴ سوره حضرت محمد(ص) فرموده: ﴿أَفَلَا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَى قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا﴾. آیه مذکور، به ما امر می‌کند؛ که در موضوعات قرآنی تدبر کنیم و از آن پند و عبرت گیریم، به هر تقدیر در این گفتار، به شناخت واژه سری می‌پردازیم و با معنای آن آشنا می‌شویم.

سری چیست؟

برخی از دانشمندان و بزرگان، درباره معنی این واژه می‌نویسند: «مقصود از سری جدول آب است، هر چند که به معنای شریف و رفیع، هم آماده ولی معنای اول با سیاق آیه مناسب‌تر است». در مورد چگونگی آن جدول آب اضافه می‌نماید: «بعضی گفته‌اند جبرئیل با پای خود به زمین زد آبی گوارا پیدا شد و جاری گردید و این معنا از امام جعفر صادق(ع) نیز روایت شده و در «در منثور» است که طبرانی در کتاب صغیر و ابن مردویه از براء بن عازب از رسول خدا(ص) روایت کرده‌اند که... معنای سریا... نهری است». به هر حال، سری مکانی است؛ که در آن آب جوشیده، چه آن آب مانند آب‌های طبیعی بوده، یا به شکل معجزه آسایی، از برخورد پای جبرئیل و یا پای حضرت عیسی(ع) به زمین تولید شده باشد. آنچه ما، در این مقوله دنبال می‌نماییم؛ مکان مقدسی است که آب مورد بحث، در آن یافت شده. از آنجا که وجود آب مذکور، کاملاً در ارتباط با وضع حمل حضرت مریم و تولد حضرت عیسی(ع) می‌باشد؛ ناچاریم به اجمال، به بخشی از زندگانی آن مادر و فرزند مقدس، اشاره نماییم.

نگاهی اجمالی به تولد عیسی(ع)

دوشیزه مریم مقاس، دختر یواکیم و حنه، از نوادگان یهوذا، از آل داوود است، که در ناصره زندگی کرده است. هنگامی که جبرئیل به صورت یک انسان بر او ظاهر شد در حالی که او باکره بود وی را به تولد مسیح بشارت داد. حضرت مسیح(ع) با جسم و جانش به آسمان رفت. مسیحیان، برای تکریم مریم، در گوشه و کنار جهان کلیساها ساختند و هنرمندان آنان، در ابداع نقاشی‌ها و مجسمه‌هایی از مریم و مسیح هنرنمایی‌ها کرده‌اند. مسلمانان او مریم را بزرگ می‌دارند و از او به عنوان بانو مریم یاد می‌کنند.

مریم دختر عمران، مادر عیسی(ع) زنی که قرآن به پاکی او شهادت داده و نامش سی و چهار بار در کلام الله مجید مذکور می‌باشد. او کسی است، که طبق آیات قرآن برایش مائده آسمانی، از سوی خدا تبارک و تعالی رسیده به طوری که برای کفیلش حضرت زکریا شگفت انگیز بوده است.. آیات قرآنی دلالت دارد بر این که ملائکه مریم را ندا کرده‌اند و او صدای آنها را شنیده و جواب داده است و ایضاً فرشته پیش او آمده و او فرشته را دیده و بشارت تولد معجزه آسای عیسی(ع) را از زبان فرشته شنیده است.

مریم از دیدگاه قرآن

مقالهٔ اصلی: حضرت مریم در قرآن

داستان تولد عیسی(ع) با استفاده از آیات مبارکه سوره مریم، به اختصار چنین است: «در آیه ۱۶ که نخستین آیه مورد بحث است؛ می‌گوید: در کتاب آسمانی قرآن، از مریم سخن بگو که از خانواده خود جدا شد و در یک منطقه شرقی قرار گرفت او در حقیقت می‌خواست مکانی خالی و فارغ از هر گونه دغدغه پیدا کند، به همین جهت طرف شرقی بیت المقدس را؛ که شاید از محلی آرامتر و یا از نظر تابش آفتاب پاک‌تر و مناسب‌تر بود برگزید... به هر حال در این هنگام، خداوند یکی از فرشتگان بزرگ خود را، به سوی او فرستاد؛ که به شکل انسانی کامل و بی‌عیب بود... و به او گفت: من فرستاده پروردگار توام... و آماده‌ام، تا پسری پاکیزه به تو ببخشم... تا آیه و اعجازی، برای مردم قرار دهم.

... سرانجام مریم باردار شد... این امر سبب شد که مریم از بیت المقدس به مکان دوردستی برود... در این که این مکان دور دست کجا بوده، بسیاری معتقدند شهر ناصره بوده است و شاید، در آن شهر نیز پیوسته در خانه می‌ماند و کمتر قدم بیرون می‌گذاشت؛ تا این که دوران حمل، به پایان رسید و درد سخت زاییدن، به او دست داد که او را از آبادی به بیابان کشاند، بیابانی خالی از انسان‌ها و خشک و بی‌آب و بی‌پناه!. ... در این حال، به کنار درخت خرمایی خشکیده پناه برد... طولی نکشید که ناگهان صدایی به گوشش رسید؛ غمگین مباش، که پروردگارت زیر پای تو چشمه آب قرار داده است» و. با توجه به آنچه گذشت، منظور از سری در آیه مورد تحقیق، چشمه یا جویی است، که خداوند آن را برای مریم و نوزادش، در زیر پای او در محل تولدش، جاری فرموده است.

اما در مورد محل تولد حضرت عیسی(ع) بیشتر بیت لحم را بیان نموده‌اند، از جمله اصطخری می‌نویسد: «و در بیت المقدس آب روان نباشد، مگر چشمه‌هایی کی - که - به کشت رسد. و از همه ولایت فلسطین پر نعمت‌تر ست و محراب داوود(ع) آنجا است و آن بنایی بلندست، ارتفاع آن قریب پنجاه گز باشد و از سنگ ساخته و پهنای آن سی گز بود... و از بیت المقدس چون بر جانب... جنوب روند بر شش میل، قبه‌ای آید و آنجا را بیت اللحم گویند و عیسی(ع) آنجا از مادر جدا شده است و گویند که از آن درخت خرما کی - که - مریم، از آن خورده بود... شاخی در بن گنبد نهاده است و آن را گرامی دارند».

در کتاب قصص قرآن، در این مورد نقل شده که: «بیت لحم، ده کوچکی است؛ بر فراز تپه‌ای که به مسافت و میل به جنوب اورشلیم مانده، واقع است و تپه‌های سبز و خرم مشجر، آن را احاطه کرده است. قریه بیت لحم، با آنکه ده کوچکی بیش نیست؟ ولی چون بر حسب مندرجات تاریخ، مدفن راحیل، مادر یوسف و مسقط الرأس داوود و مسیح است؛ از این جهت شایان اهمیت است.»... تولد عیسی(ع) بنابر مندرجات انجیل، به نقل از کتاب اعلام قرآن، این است که: «عیسی در زمان هرودیس، در بیت اللحم یهودیه، از مریم باکره متولد شد. مجوسیان، با رصد کردن ستارگان از تولد او... آگاه گردیدند و برای پرستش، وی به بیت اللحم روی آوردند..»...

مؤلف المنجد، نیز در محل تولد حضرت عیسی(ع) زیر کلمه بیت لحم می‌نویسد: بلده فی فلسطین جنوبی القدس علی مسافه ۸ کیلومتر... فیها ولد داوود النبی و السید المسیح....

اعلام نتیجه نهایی

با جمع‌بندی مدارک یاد شده می‌توان به این نتیجه رسید که محل تولد آن حضرت، مکانی به نام بیت اللحم در فلسطین و در شش کیلومتری جنوب اورشلیم بوده است و چشمه‌ای سری که زیر پای آن مادر و فرزند جوشیده در همان مکان بوده است.

منابع

1. عرب، محمد حسن، دانشنامه اماکن جغرافیایی قرآن مجید