قری

این مدخل زیرشاخهٔ بحث قری است. قری از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: قری در قرآن - قری در حدیث - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

1. وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا....
2. أَفَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَى أَنْ يَأْتِيَهُمْ بَأْسُنَا بَيَاتًا وَهُمْ نَائِمُونَ.
3. أَوَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَى أَنْ يَأْتِيَهُمْ بَأْسُنَا ضُحًى وَهُمْ يَلْعَبُونَ.
4. تِلْكَ الْقُرَى نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَائِهَا وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانُوا لِيُؤْمِنُوا بِمَا كَذَّبُوا مِنْ قَبْلُ كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الْكَافِرِينَ.

در آیات گذشته، درباره قوم شعیب عموماً این نکته ذکر شده بود که: گمراهی‌شان به حدی رسید که هدایت مؤثر نیفتاد و بدین‌گونه شد که عذاب الهی به سراغشان آمد صاعقه‌های وحشتناک به وجود آمد و زلزله همه چیز را در هم کوبید. در آیه ۹۶ به اقوام پیشین همانند قوم نوح و هود و شعیب اشاره دارد و در آیات ۹۷ و ۹۸ و ۱۰۱ به سایر ساکنین روستاها و شهر‌ها هشدار می‌دهد. من حیث المجموع آیه‌های ۹۶ و ۱۰۱ شامل شهرها و روستاهای قوم نوح و هود و شعیب می‌شود و آیات ۹۷ و ۹۸ هشداری است برای روستاها و شهرهایی که قابل هدایت هستند. البته می‌تواند آبادی‌هایی را شامل شود که انبیایی همانند حضرت صالح و لوط(ع) برای هدایت آنان مبعوث شده بودند.

قری

ذَلِكَ مِنْ أَنْبَاءِ الْقُرَى نَقُصُّهُ عَلَيْكَ مِنْهَا قَائِمٌ وَحَصِيدٌ. با مراجعه به تفاسیر پی می‌بریم که منظور از «قری» در این آیه کجاها می‌تواند باشد و هدف قرآن از جمع‌بندی سرگذشت‌ها و گزارش‌گری آنها برای چه می‌تواند باشد؟ «حصید به معنای «درو شده» است و به سرزمین‌های اشاره دارد که به کلی ویران گشته است. قصه گویی و گزارش‌گری قرآن کریم برای هدایت است و «این داستان‌ها فقط گوشه‌ای از اخبار اقوامی است که قسمتی از آنها هنوز برپاست مانند سرزمین مصر که جایگاه فرعونیان بود و قسمتی نیز همچون کشتزار درو به کلی ویران گشته مانند سرزمین نوح و لوط».

واژه قری که جمع «قریه» است در این آیه اشاره به سرزمین‌هایی دارد که اهالی آنها بر خود ستم روا داشتند و مستحق عذاب الهی شدند: «هم چون سرزمین قوم نوح که زیر آب رفت و سرزمین قوم لوط که زیر و زبر و سنگباران شد».

قری

وَكَذَلِكَ أَخْذُ رَبِّكَ إِذَا أَخَذَ الْقُرَى وَهِيَ ظَالِمَةٌ إِنَّ أَخْذَهُ أَلِيمٌ شَدِيدٌ. در آیات ۹۴ و ۹۵ همین سوره عاقبت ستمکاران مدین و نجات شعیب بیان شده است. در آیه ۹۶ به سرگذشت موسی و فرعون اشاره شده و در آیات ۹۸ و ۹۹ به فرعون و فرعونیان اشاره شده است. «ستمکاری شهر و آبادی به معنای ستمکاری اهل مردم آن شهرهاست ولی گویا آنان آن قدر در بیدادگری فرو رفته‌اند که گویی شهر، یک پارچه ستم شده است». آیه ۱۰۲ سوره هود جایگاه و مساکن اقوام ستمگر نوح، هود، لوط، صالح شعیب و فرعون را در تیررس خود قرار دارد.

قری

وَجَعَلْنَا بَيْنَهُمْ وَبَيْنَ الْقُرَى الَّتِي بَارَكْنَا فِيهَا قُرًى ظَاهِرَةً.... «مراد از قریه یا قراء مبارکه بنا بر نقلی مکه مکرمه می‌باشد بنابر نقل‌هائی شامات است چون آن مردم برای رفع بعضی از نیازمندی‌های خود مسافرت به شامات می‌نمودند و قسمتی از مایحتاج را از آنجا تهیه می‌نمودند و شاید هر سال چند نوبت فاصله ما بین سبأ و شامات را طی می‌نمودند». در آیه ۱۵ همین سوره واژه «سبأ» به کار برده شده و در آیه بعد از سیل عرم سخن به میان آمده است. با این نشانه‌ها بی‌درنگ با قومی پیوند می‌خوریم که آنان «با استفاده از شرائط خاص مکانی و چگونگی کوه‌های اطراف آن منطقه و هوش سرشار خداداد، توانستند سیلاب‌هایی را که جز ویرانی نتیجه‌ای نداشت در پشت سدین نیرومند متمرکز کنند و به وسیله آن کشوری بسیار آباد بسازند».

آراء گوناگون در مورد موضع قری

برخی از دانشمندان و بزرگان مراد از فرق را چنین توصیف می‌کنند: «مراد بقرائی که فرموده (در آن بر کت نهادیم قرای شام است و مراد به اینکه فرمود: قرائی ظاهره بود این است که نزدیک به هم و پشت سر هم قرار داشتند، به طوری‌که از این قریه آن قریه دیده می‌شد)». برخی از علما در پاسخ به این سوال که: منظور از «سرزمین‌های مبارک» کدام منطقه است؟ می‌آورد: «غالب مفسران آن را به سرزمین شامات (شام و فلسطین و اردن) تفسیر کرده‌اند... ولی بعضی از مفسران احتمال داده‌اند منظور آبادی‌های «صنعاء» یا «مأرب» باشد... بعضی نیز احتمال داده‌اند: منظور از سرزمین‌های مبارک سرزمین مکه باشد». صاحب تفسیر نمونه اینکه منظور از سرزمین‌های مبارک مکه باشد و یا آبادی‌های صنعاء را بعید دانسته است.

جمع‌بندی

درست است که به شامات یعنی فلسطین و شام و اردن «سرزمین مبارک» گفته شده ولی در این آیات از وفور نعمت در سبأ سخن به میان آمده و از این رو سرزمین مشمول سرزمین مبارک شده است. پس منظور از «قری» در این آیه کدام منطقه جغرافیایی است؟ معتقدیم سرزمین پهناوری که شهرها و آبادی‌های زیادی داشته و مرکز آن مأرب بوده است «سبأ» است و سبأ در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شرق پایتخت فعلی یمن یعنی صنعاء قرار دارد.

قری

وَلَقَدْ أَهْلَكْنَا مَا حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُرَى وَصَرَّفْنَا الْآيَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ.

مراد از روستاها در این آیه کجاهاست؟

«در این آیه به هلاکت اقوام گذشته و عدم نجات آنان توسط «غیر خدا» اشاره شده، در اطراف مشرکان مکه اقوام سرکشی بودند که هلاک شدند. آری، قوم عاد در سرزمین احقاف در جنوب جزیرة العرب، قوم ثمود در سرزمین حجر در شمال جزیرة العرب و قوم سبأ در یمن و قوم شعیب در مدین نزدیک شام و قوم لوط در همان منطقه بودند که بر اثر کفر و شرک گناه و سرکشی نابود شدند و سرنوشت آنان مایه عبرت دیگران شد». با تکیه بر مطلب بالا می‌توان مدعی شد که مراد از روستاها و آبادی‌هایی که در این آیه به کار رفته اماکن جغرافیایی قوم عاد، ثمود، سبأ، شعیب، مدین و لوط است.

منابع

1. فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن