مصعب بن عمیر

مقدمه

نام و نسب او مصعب بن عمیر بن هاشم بن عبد مناف بن عبدالدار بن قصی و کنیه‌اش اباعبدالله است^[۱]. مادرش، خناس، دختر مالک بن مضرب بن عامر بن لوی و همسرش حمنه، دختر جحش بن رنا بن دوان بن اسد بن خزیمه است. مصعب بن عمیر دختری به نام زینب داشت که با عبدالله بن عبدالله بن ابی امیة بن مغیره ازدواج کرد^[۲]. مصعب اهل مکه و از قبیله قریش و طایفه بنی عبدالدار بود. او در هجرت اول، به حبشه حضور داشت و سپس در جنگ بدر شرکت کرد؛ از قبیله بنی عبدالدار فقط دو نفر در جنگ بدر حضور داشتند که یکی از آنها مصعب بن عمیر و دیگری سویبط بن حرمله، و به نقلی ابن حریمله بود. پیامبر ناله مصعب را قبل از هجرت، به مدینه فرستاد تا به مردم قرآن و احکام بیاموزد^[۳].^[۴]

مظلومیت پیامبر (ص) در شهادت مصعب بن عمیر

در جنگ احد پرچم مسلمانان به دست مصعب بن عمیر بود. چون مسلمانان فرار کردند، مصعب پایداری می‌کرد. ابن قمیئه که شجاعی بی‌مانند بود بر او حمله کرد و با ضربتی دست راستش را قطع کرد. مصعب این آیه را به جای رجز خواند وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِ الرُّسُلُ^[۵] و پرچم را به دست چپ گرفت؛ ولی دوباره مورد حمله قرار گرفت و دست چپش نیز قطع شد، مصعب پرچم را با دو بازویش به سینه چسبانید و می‌خواند: وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ.... ابن قمیئه برای سومین بار با نیزه بر او حمله کرد و نیزه را در بدنش فرو کرد. نیزه شکست و مصعب بر زمین افتاد و به شهادت رسید. پس از آنکه جنگ پایان یافت، پیامبر (ص) در کنار کشته مصعب آمد او را دید که به رو بر زمین افتاده این آیه را قرائت کرد مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا...^[۶]^[۷].^[۸].

مصعب و فداکاری در راه دین

هجرت مصعب به حبشه

مصعب بن عمیر و بیعت عقبه اول

حرکت مصعب به سمت مدینه

بازگشت مصعب به مکه و عقبه دوم

مصعب و عقد برادری

مصعب و جنگ بدر

مصعب بن عمیر و پرچم‌داری جنگ احد

شهادت مصعب بن عمیر و سخنان همسرش

جستارهای وابسته

ابوعزیز بن عمیر (برادر)
حمنه بنت جحش (همسر)

منابع

عسکری، عبدالرضا، مقاله «مصعب بن عمیر»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم ج۷

پانویس

↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۴۷۴. و به نقلی کنیه‌اش ابو محمد است، ر. ک: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۸۶. این هاشم بن عبد مناف، فردی غیر از هاشم بن عبد مناف بن قصی، جد پیامبر است. و چون مناف بن عبد الدار است، لذا به او عبدری می‌گفتند؛ یعنی از طایفه عبدالدار است و نه از بنی هاشم. (یوسفی غروی).
↑ الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۸۶.
↑ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۴۷۴.
↑ عسکری، عبدالرضا، مقاله «مصعب بن عمیر»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۲۹۸.
↑ «و محمد جز فرستاده‌ای نیست که پیش از او (نیز) فرستادگانی (بوده و) گذشته‌اند» سوره آل عمران، آیه ۱۴۴.
↑ «از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند.».. سوره احزاب، آیه ۲۳.
↑ طبقات، ج۳، ص۸۵؛ اسدالغابة، ج۴، ص۳۷۰.
↑ راجی، علی، مظلومیت پیامبر ص ۱۶۹.

[1] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۴۷۴. و به نقلی کنیه‌اش ابو محمد است، ر. ک: الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۸۶. این هاشم بن عبد مناف، فردی غیر از هاشم بن عبد مناف بن قصی، جد پیامبر است. و چون مناف بن عبد الدار است، لذا به او عبدری می‌گفتند؛ یعنی از طایفه عبدالدار است و نه از بنی هاشم. (یوسفی غروی).

[2] الطبقات الکبری، ابن سعد، ج۳، ص۸۶.

[3] الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۴، ص۱۴۷۴.

[4] عسکری، عبدالرضا، مقاله «مصعب بن عمیر»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ج۷، ص۲۹۸.

[5] «و محمد جز فرستاده‌ای نیست که پیش از او (نیز) فرستادگانی (بوده و) گذشته‌اند» سوره آل عمران، آیه ۱۴۴.

[6] «از مؤمنان، کسانی هستند که به پیمانی که با خداوند بستند وفا کردند.».. سوره احزاب، آیه ۲۳.

[7] طبقات، ج۳، ص۸۵؛ اسدالغابة، ج۴، ص۳۷۰.

[8] راجی، علی، مظلومیت پیامبر ص ۱۶۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

v t e صحابه مهاجر به مدینه
درگذشتگان در زمان حیات پیامبر(ص)	عثمان بن مظعون (درگذشت ۲ق) • رقیه دختر پیامبر (درگذشت ۲ق) • حمزه (شهادت ۳ق) • مصعب بن عمیر (شهادت ۳ق) • عبدالله بن جحش (شهادت ۳ق) • فاطمه بنت اسد (درگذشت ۴ق) • عامر بن فهیره (شهادت ۴ق) • عبدالله بن عبدالاسد (شهادت ۴ق) • زید بن حارثه (شهادت ۸ق) • زینب دختر پیامبر (درگذشت ۸ق) • ام‌کلثوم دختر پیامبر (درگذشت ۹ق) • بدیل بن ورقاء (درگذشت ۱۰ یا ۱۱ق)
درگذشتگان از رحلت پیامبر(ص) تا شهادت امام علی(ع)	فاطمه زهرا (س) (درگذشت ۱۱ق) • ام ایمن (درگذشت ۱۱ق) • ابوحذیفه (شهادت ۱۲ق) • کناز بن حصین (درگذشت ۱۲ق) • ابوالعاص بن ربیع (درگذشت ۱۲ق) • ابوبکر (درگذشت ۱۳ق) • خالد بن سعید (درگذشت ۱۳ یا ۱۴ق) • شرحبیل بن حسنه (درگذشت ۱۸ق) • بلال حبشی (درگذشت ۲۱-۱۷ق) • صفیه دختر عبدالمطلب (درگذشت ۲۰ق) • زینب دختر جحش (درگذشت ۲۰ق) • عمر بن خطاب (درگذشت ۲۳ق) • سوده دختر زمعه (درگذشت ۵۴ یا ۲۳ق) • ابوذر غفاری (درگذشت ۳۲ق) • عبدالله بن مسعود (درگذشت ۳۲ق) • عبدالرحمن بن عوف (درگذشت ۳۲ق) • مقداد بن عمرو (درگذشت ۳۳ق) • سلمان فارسی (درگذشت ۳۶ق) • عمار یاسر (شهادت ۳۷ق) • خباب بن ارت (درگذشت ۳۷ق) • عباس بن عبدالمطلب (درگذشت ۳۲ق) • عثمان بن عفان (درگذشت ۳۵ق) • طلحه (درگذشت ۳۶ق) • زبیر (درگذشت ۳۶ق) • ابورافع (درگذشت ۲۳-۴۰ق) • امام علی(ع) (شهادت ۴۰ق)
درگذشتگان پس از امام علی(ع)	ابورافع (درگذشت ۲۳-۴۰ق) • عبدالله بن بدیل (شهادت ۳۷ق) • صهیب بن سنان (درگذشت ۳۸ق) • عاتکه دختر زید بن عمرو (درگذشت ۴۱ق) • عمرو بن حمق خزاعی (درگذشت ۵۰ق) • اسامة بن زید (درگذشت ۵۲ق) • سعد بن ابی‌وقاص (درگذشت بین سال‌های ۵۴ و ۵۸ق) • ارقم بن ابی‌ارقم (درگذشت ۵۵ق) • عایشه (درگذشت ۵۸ق) • عبیدالله بن عباس (درگذشت ۵۸ق) • عقیل بن ابی‌طالب (نزدیک به ۶۰ق) • ام سلمه (درگذشت ۶۲ق) • ابن عباس (درگذشت ۶۸-۶۹ق) • عبدالله بن عمر (درگذشت ۷۳ق)
صحابه انصار / صحابه شهید