چگونه می‌شود به امام مهدی توسل کرد؟ (پرسش)

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
چگونه می‌شود به امام مهدی توسل کرد؟
موضوع اصلیبانک جامع پرسش و پاسخ مهدویت
مدخل بالاترمهدویت / غیبت امام مهدی / وظایف و تکالیف مسلمانان در عصر غیبت / دعا برای امام مهدی
مدخل اصلیتوسل به امام مهدی
تعداد پاسخ۳ پاسخ

چگونه می‌شود به امام مهدی توسل کرد؟ یکی از پرسش‌های مرتبط به بحث مهدویت است که می‌توان با عبارت‌های متفاوتی مطرح کرد. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی مهدویت مراجعه شود.

پاسخ نخست

مجتبی تونه‌ای

آقای مجتبی تونه‌ای، در کتاب «موعودنامه» در این‌باره گفته است:

«برای توسل به حضرت مهدی (ع) روایات بسیاری آمده است. در روایتی آمده است: هرگاه شمشیر به محل ذبح تو رسید، چنین استغاثه کن که او فریادرس است و تو را درمی‌یابد: «"يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ أَنَا مُسْتَغِيثٌ بِكَ"». و به روایت دیگری آمده است که بگو: «"يا صاحب الزمان أغثني! يا صاحب الزمان أدركني!"». در روایتی، دعای توسل به امام زمان (ع) چنین آمده است: «"اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِحَقِّ وَلِيِّكَ وَ حُجَّتِكَ صَاحِبِ الزَّمَانِ إِلَّا أَعَنْتَنِي بِهِ عَلَى جَمِيعِ أُمُورِي وَ كَفَيْتَنِي بِهِ مَئُونَةَ كُلِّ مُوذٍ وَ طَاغٍ وَ بَاغٍ وَ أَعَنْتَنِي بِهِ فَقَدْ بَلَغَ مَجْهُودِي وَ كَفَيْتَنِي كُلَّ عَدُوٍّ وَ هَمٍّ وَ غَمٍّ وَ دَيْنٍ وَ وُلْدِي وَ جَمِيعَ أَهْلِي وَ إِخْوَانِي وَ مَنْ يَعْنِينِي أَمْرُهُ وَ خَاصَّتِي آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ"»[۱]. امام صادق (ع) در توسل به امام زمان (ع) فرمود: هرگاه در راه گم شدی، چنین ندا کن، «"يا أبا صالح! أرشدنا الى الطّريق، يرحمكم اللَّه‏"»[۲]»[۳].

«استغاثه به‌معنای فریادخواهی و فریادرسی خواستن است. استغاثه به حضرت صاحب الزمان (ع) این است که انسان، دو رکعت نماز با حمد و هر سوره که می‌خواهد بگذارد، پس از آن رو به قبله زیر آسمان بایستد و بگوید: "سَلَامُ الله الْكَامِلُ التَّامُّ الشَّامِلُ الْعَامُّ وَ صَلَوَاتُهُ الدَّائِمَةُ وَ بَرَكَاتُهُ... " سپس بخواهد، هرچه را که می‌خواهد برآورده شود. بهتر آن است که در رکعت اوّل نماز استغاثه، بعد از حمد سوره إِنَّا فَتَحْنَا بخواند و در رکعت دوم إِذَا جَاءَ نَصْرُ الله[۴]. در استغاثه، استغاثه‌کننده، ولی‌ خدا را به درگاه خداوند وسیله قرار می‌دهد و می‌گوید: خدایا به جاه و منزلت ولیت، گره از کار من بگشا. این نوع استغاثه در حقیقت استغاثه به خداوند است نه به شخص دیگری. صورت دیگری از استغاثه آن است که استغاثه به خداوند است و به همراه آن، استغاثه به ولی‌ خدا است که او را در برآمدن حاجت موردنظر، دعا کند. هر دو نوع استغاثه، بدون اشکال و مورد تأیید همگان است[۵]»[۶].

پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه

1. آقای دکتر طالعی؛
آقای دکتر عبدالحسین طالعی، در کتاب «ره‌توشه منتظران» در این‌باره گفته است:

«یکی از وظایف مهم، استمداد و استعانت و استغاثه به آن جناب، در هنگام شدائد و اهوال و بلایا و امراض، و رو آوردن شبهات و فتنه از اطراف و جوانب است که هر وقت انسان، راه چاره را نبیند، از حضرتش، حلّ شبهه و رفع مشکل و دفع بلا را بخواهد، زیرا آن جناب، بر حسب قدرت الهی و علوم لدنّی ربّانی، بر حال هر کس در هر جا دانا، و بر اجابتِ درخواست توانا است، فیضش عام است، و از نظر در امور رعایای خود غفلت نکرده و نمی‌کند. در این زمینه، چند حدیث نقل می‌شود:

  1. خود آن جناب در توقیعی که برای شیخ مفید فرستادند، مرقوم فرمودند: "علم ما بر خبرهای شما احاطه دارد. و هیچ چیز از اخبار شما، از ما غایب نمی‌شود. و معرفت به بلائی که به شما می‌رسد، از ما پنهان نیست"[۷].
  2. شیخ طوسی در کتاب غیبت به سند معتبر روایت کرده است که جناب ابوالقاسم حسین بن روح، نائب سوم گفت: "اصحاب ما، در مورد تفویض و غیر آن اختلاف کردند. نزد "ابی طاهر بن بلال" در ایام استقامتش رفتم. (یعنی: پیش از آنکه بعضی مذاهب باطله اختیار کند) آن اختلاف را به او فهماندم. گفت که مرا مهلت بده. چند روز به او مهلت دادم. آنگاه نزد او بازگشتم. او حدیثی به اِسناد خود روایت کرد، که حضرت صادق (ع) فرمود: "هرگاه خدای تعالی امری را اراده نمود، آن را بر رسول خدا (ص) عرضه می‌دارد. آنگاه به امیرالمؤمنین و یک یکِ ائمه (ع) عرضه می‌کنند. آنگاه به سوی دنیا بیرون می‌آید. و چون ملائکه اراده نمودند که عملی را به سوی خداوند عزّوجلّ بالا برند، بر صاحب الزّمان (ع) عرضه می‌شود. آن گاه بر هر یک از ائمه، تا اینکه بر رسول خدا (ص) عرضه می‌شود. آنگاه بر خداوند عزّ و جلّ عرضه می‌گردد. پس هر چه از جانب خداوند فرود می‌آید، به دست ایشان است. و آنچه به سوی خداوند عزّوجلّ به اندازه یک چشم به هم زدن بالا می‌رود، نیز به دست ایشان است"[۸].
  3. سید حسین مفتی کرکی، نواده محقّق ثانی، در کتاب "دفع المناوات" از کتاب "براهین" نقل کرده که او از ابی حمزه روایت نموده که حضرت کاظم (ع) فرمود: "هیچ ملکی نیست که خداوند او را به زمین بفرستد برای هر امری، مگر آنکه به امام (ع) ابتدا می‌نماید. ملک، آن امر را به حضرتش عرضه می‌دارد. و بدرستی که محل رفت و آمد ملائکه از جانب خداوند تبارک و تعالی، صاحب این امر است"[۹].
  4. در خبر "ابو الوفای شیرازی" است که رسول خدا (ص) به او فرمود: "چون درمانده و گرفتار شدی، به حضرت حجّت (ع) استغاثه کن، که او تو را درمی‌یابد. و او فریادرس و پناه است برای هر کسی که به او استغاثه کند"[۱۰]. در تحفة الزّائر مجلسی و مفاتیج النّجاة سبزواری روایت شده است: هر که حاجتی دارد، آنچه را که خواهیم گفت، در رقعه‌ای بنویسد، و در یکی از قبور (ضریح‌های) ائمه (ع) بیندازد، یا ببندد و مُهر کند، و خاک پاکی را گِل سازد و رقعه را در میان آن گذارد، و در نهری یا چاهی عمیق یا آبگیری اندازد، که به حضرت صاحب الزّمان (ع) می‌رسد، و او خود، برآوردن حاجت را به عهده گیرد. نسخه رقعه مذکور این است: "سلام بر تو ای مولایم، این نامه را من در زمانی می‌نویسم که از مشکلاتی که به من فرود آمده به سوی خدای عزّ و جلّ و سپس به سوی تو پناه آورده‌ام، شکایت می‌برم و کمک می‌خواهم، مشکلاتی که اندیشه مرا پر ساخته، قلبم را مشغول نموده، فکرم را طولانی گردانیده، و عقل و اندیشه‌ام را مختل ساخته، و نعمت‌های خداوند را بر من تیره گردانیده است. دوستانم نیز چون مرا در برابر این مشکلات می‌بینند، مرا تنها گذارده‌اند و از من بیزاری می‌جویند. راهی برای رفع این مشکل ندارم و شکیبایی و تحمّل من نیز به پایان رسیده است. پس در این مشکلات، به تو پناه می‌برم و بر خداوند بزرگ در رفع این مشکل توکّل می‌کنم و از تو نیز می‌خواهم؛ زیرا می‌دانم که مقام تو در محشر پروردگار عالمیان که مدبّر هستی و مالک امور می‌باشد، چه بسیار بلند است، پس بر لطف تو اعتماد می‌کنم و از تو می‌خواهم که هر چه سریع‌تر در محضر حقّ جلّ ثنائه شفاعت کنی، و یقین دارم که با شفاعت تو، خداوند تبارک و تعالی، درخواست مرا اجابت خواهد کرد. و تو ای مولای من، توانِ تحقّق گمانِ مرا، و تأیید آرزوی مون در فلان امر (حاجت خود را بیان کند) دارا هستی، در حالی که من، طاقت تحمّل و شکیباییِ آن را ندارم، هر چند که می‌دانم که من به خاطر کارهای زشتم و قصور در انجام واجبات الهی، مستحقّ این مشکل هستم. ولی تو ای مولایم، که درود خدایی تو یاد، به دادم رس و مرا از این غم برهان، و قبل از اینکه این مشکلات مرا نابود کند و دشمنان به سرزنشم پردازند، رفع این مشکل را در محشم خدای عزّوجلّ بخواه، زیرا که نعمت‌هایی که بر من ریزش می‌کند، تماماً به واسطه تو بوده است. و از خداوند جلّ جلاله برای خویش، یاریِ پرقدرت و پیروزی نزدیکی می‌طلبیم که در آن به آروزهایم برسم، و آغاز و انجام نیک اعمال را دریابم، و از تمامی هراس‌ها درامان باشم، که خداوند، بر هر چه بخواهد، تواناست و او مرا کافی است و بهترین پشتیبان من در آغاز و انجام اوست"[۱۱] آنگاه بر بالای آن نهر یا آبگیر برآید. و اعتماد بر یکی از وکلای حضرت نماید، "عثمان بن سعید العمروی" یا فرزند او "محمد بن عثمان" یا "حسین بن روح" و یا "علی بن محمد السمری". و یکی از آن چهار بزرگوار را ندا نماید و بگوید: "ای فلان پسر فلان (نام نایب خاص امام عصر را بگوید)، سلام بر تو گواهی می‌دهم که وفات تو در راه خدا بوده است، و هم اکنون تو در نزد او روزی داده می‌شوی، و اکنون من تو را ندا می‌دهم، در حالی که در نزد خداوند عزّ و جلّ، زنده‌ای. و این نامه من و حاجت من به سوی مولایم می‌باشد. این نامه را به او تسلیم دار، که تو مورد اعتماد و امینی"[۱۲]. آنگاه نوشته را در نهر یا در چاه یا غدیر اندازد که حاجت او برآورده می‌شود[۱۳]. از این خبر شریف، استفاده می‌شود که آن چهار شخص معظّم، چنانچه در غیبت صغری واسطه میان رعایا و آن جناب، در عرض حوائج و رقاع و گرفتن جواب و ابلاغ توقیعات بودند، در غیبت کبری نیز، در رکاب همایون آن جناب هستند، و به این منصب بزرگ، مفتخر و سرافرازند»[۱۴].

پرسش‌های وابسته

  1. وظیفه مسلمانان درباره دعا برای امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  2. چرا باید برای امام مهدی دعا کرد؟ (پرسش)
  3. فلسفه توسل به امام مهدی چیست؟ (پرسش)
  4. هنگام دعا کردن و امداد خواستن از امام مهدی با توجه به پهناور بودن جهان چطور الساعه به ایشان الهام می‌‏شود؟ (پرسش)
  5. چه اعمال و ادعیه‌های باعث خشنودی و خرسندی حضرت می‌شود؟ (پرسش)
  6. در چه مکان‌‏هایی سفارش دعا برای امام مهدی شده است؟ (پرسش)
  7. در چه زمان‌هایی به دعا برای امام مهدی توصیه شده است؟ (پرسش)
  8. دعا برای نجات از فتنه‌های آخر الزمان چیست؟ (پرسش)
  9. آیا دعا کردن برای سلامت امام مهدی صحیح است؟ (پرسش)
  10. دلیل دعا کردن برای سلامتی امام مهدی چیست در حالی که خدای منان اراده دارد آن امام مهدی زنده و سلامت بماند؟ (پرسش)
  11. آیا دعای سلامت امام مهدی وجود دارد؟ مگر حضرت دچار بلایای طبیعی می‏شوند؟ (پرسش)
  12. دعای غریق چیست؟ (پرسش)
  13. چگونه باید به امام مهدی استغاثه کرد؟‌ (پرسش)
  14. استخاره‌ای که به امام مهدی نسبت داده می‌شود چیست؟ (پرسش)
  15. صلوات بر امام مهدی چگونه است؟ (پرسش)
  16. چه دعاهای از امام مهدی به دست ما رسیده است؟ (پرسش)
  17. چه احادیثی از امام مهدی نقل شده است؟ (پرسش)
  18. چه زمان‌هایی به امام مهدی اختصاص دارد؟ (پرسش)
  19. چرا در روایات دعا برای امام مهدی در شب جمعه تأکید شده است؟ (پرسش)
  20. آیا دعای ندبه سند دارد؟ (پرسش)
  21. دعاهای امام مهدی که در ساعت دوزادهم باید خوانده شود چیست؟ (پرسش)
  22. ساعت مخصوص دعا برای امام مهدی چه وقت است؟ (پرسش)
  23. اوقات مناسب دعا کردن برای امام مهدی چه زمان‌هایی است؟ (پرسش)

منبع‌شناسی جامع مهدویت

پانویس

  1. بحار الانوار، ج ۹۴، ص ۳۵.
  2. بحار الانوار، ج ۵۲، ص ۱۷۶.
  3. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه، ص۲۳۲.
  4. مفاتیح الجنان، باب اول، فصل هفتم
  5. معارف و معاریف، ج ۲، ص ۱۵۱
  6. تونه‌ای، مجتبی، موعودنامه، ص۹۷.
  7. بحارالانوار، ج۵۳، باب ۳۰، حدیث ۷، ص۱۷۴. احتجاج طبرسی، ج۲، ص۳۲۲.
  8. غیبت شیخ طوسی، ص۲۳۸. مستدرک الوسائل، ج۱۲، ص۱۶۴. «اخْتَلَفَ أَصْحَابُنَا فِي التَّفْوِيضِ وَ غَيْرِهِ فَمَضَيْتُ إِلَى أَبِي طَاهِرِ بْنِ بِلَالٍ فِي أَيَّامِ اسْتِقَامَتِهِ فَعَرَّفْتُهُ الْخِلَافَ فَقَالَ أَخِّرْنِي فَأَخَّرْتُهُ أَيَّاماً فَعُدْتُ إِلَيْهِ فَأَخْرَجَ إِلَيَّ حَدِيثاً بِإِسْنَادِهِ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ إِذَا أَرَادَ أَمْراً عَرَضَهُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) ثُمَّ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع) وَاحِداً بَعْدَ وَاحِدٍ إِلَى أَنْ يَنْتَهِيَ إِلَى صَاحِبِ الزَّمَانِ (ع) ثُمَّ يَخْرُجُ إِلَى الدُّنْيَا وَ إِذَا أَرَادَ الْمَلَائِكَةُ أَنْ يَرْفَعُوا إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَمَلًا عُرِضَ عَلَى صَاحِبِ الزَّمَانِ (ع) ثُمَّ يَخْرُجُ عَلَى وَاحِدٍ وَاحِدٍ إِلَى أَنْ يُعْرَضَ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ (ص) ثُمَّ يُعْرَضُ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا نَزَلَ مِنَ اللَّهِ فَعَلَى أَيْدِيهِمْ وَ مَا عُرِجَ إِلَى اللَّهِ فَعَلَى أَيْدِيهِمْ وَ مَا اسْتَغْنَوْا عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ طَرْفَةَ عَيْنٍ».
  9. اصول کافی، ج۲، باب ان الأئمة تدخل الملائکه بیوتهم، حدیث ۴، صما ۲۴۲. بحارالانوار، ج۲۶، ص۳۵۷. «مَا مِنْ مَلَكٍ يُهْبِطُهُ اللَّهُ فِي أَمْرٍ مَا يُهْبِطُهُ إِلَّا بَدَأَ بِالْإِمَامِ فَعَرَضَ ذَلِكَ عَلَيْهِ وَ إِنَّ مُخْتَلَفَ الْمَلَائِكَةِ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِلَى صَاحِبِ هَذَا الْأَمْرِ».
  10. نجم ثاقب، باب ۱۰، ذیل تکلیف هشتم، ص۴۵۲. دعوات راوندی، ص۱۹۲. بحارالانوار، ج۱۰۲، ص۲۵۰.
  11. «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ كَتَبْتُ يَا مَوْلَايَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ مُسْتَغِيثاً وَ شَكَوْتُ مَا نَزَلَ بِي مُسْتَجِيراً بِاللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ ثُمَّ بِكَ مِنْ أَمْرٍ قَدْ دَهَمَنِي وَ أَشْغَلَ قَلْبِي وَ أَطَالَ فِكْرِي وَ سَلَبَنِي بَعْضَ لُبِّيَ وَ غَيْرُ خَطِيرٍ نِعْمَةُ اللَّهِ عِنْدِي أَسْلَمَنِي عِنْدَ تَخَيُّلِ وُرُودِهِ الْخَلِيلُ وَ تَبَرَّأَ مِنِّي عِنْدَ تَرَائِي إِقْبَالِهِ إِلَيَّ الْحَمِيمُ وَ عَجَزْتُ عَنْ دِفَاعِهِ حِيلَتِي وَ خَانَنِي فِي تَحَمُّلِهِ صَبْرِي وَ قُوَّتِي فَلَجَأْتُ فِيهِ إِلَيْكَ وَ تَوَكَّلْتُ فِي الْمَسْأَلَةِ لِلَّهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ عَلَيْهِ وَ عَلَيْكَ فِي دِفَاعِهِ عَنِّي عِلْماً بِمَكَانِكَ مِنَ اللَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَلِيِّ التَّدْبِيرِ وَ مَالِكِ الْأُمُورِ وَاثِقاً بِكَ فِي الْمُسَارَعَةِ فِي الشَّفَاعَةِ إِلَيْهِ جَلَّ ثَنَاؤُهُ فِي أَمْرِي مُتَيَقِّناً لِإِجَابَتِهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى إِيَّاكَ بِإِعْطَائِي سُؤْلِي وَ أَنْتَ يَا مَوْلَايَ جَدِيرٌ بِتَحْقِيقِ ظَنِّي وَ تَصْدِيقِ أَمَلِي فِيكَ فِي أَمْرِ كَذَا وَ كَذَا» (بجای کذا و کذا، نام حاجت خود را ببرد) «فِيمَا لَا طَاقَةَ لِي بِحَمْلِهِ وَ لَا صَبْرَ لِي عَلَيْهِ وَ إِنْ كُنْتُ مُسْتَحِقّاً لَهُ وَ لِأَضْعَافِهِ بِقَبِيحِ أَفْعَالِي وَ تَفْرِيطِي فِي الْوَاجِبَاتِ الَّتِي لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَأَغِثْنِي يَا مَوْلَايَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ عِنْدَ اللَّهْفِ وَ قَدِّمِ الْمَسْأَلَةِ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِي أَمْرِي قَبْلَ حُلُولِ التَّلَفِ وَ شَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ فَبِكَ بُسِطَتِ النِّعْمَةُ عَلَيَّ وَ اسْأَلِ اللَّهَ جَلَّ جَلَالُهُ لِي نَصْراً عَزِيزاً وَ فَتْحاً قَرِيباً فِيهِ بُلُوغُ الْآمَالِ وَ خَيْرُ الْمَبَادِئِ وَ خَوَاتِيمُ الْأَعْمَالِ وَ الْأَمْنُ مِنَ الْمَخَاوِفِ كُلِّهَا فِي كُلِّ حَالٍ إِنَّهُ جَلَّ ثَنَاؤُهُ لِمَا يَشَاءُ فَعَّالٌ وَ هُوَ حَسْبِي وَ نِعْمَ الْوَكِيلُ فِي الْمَبْدَأِ وَ الْمَآَلِ»
  12. «يَا فُلَانَ بْنَ فُلَانٍ سَلَامٌ عَلَيْكَ أَشْهَدُ أَنَ وَفَاتَكَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ أَنَّكَ حَيٌّ عِنْدَ اللَّهِ مَرْزُوقٌ وَ قَدْ خَاطَبْتُكَ فِي حَيَاتِكَ الَّتِي لَكَ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هَذِهِ رُقْعَتِي وَ حَاجَتِي إِلَى مَوْلَانَا صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ فَسَلِّمْهَا إِلَيْهِ فَأَنْتَ الثِّقَةُ الْأَمِينُ»
  13. بحارالانوار، ج۱۰۲، باب ۵۹، حدیث ۲، ص۳۳۴ و ۳۳۵. البلد الأمین، ص۱۵۷. مصباح کفعمی، ص۴۰۵، تحفة الزائر، ص۴۸۰ - ۴۸۲.
  14. طالعی، عبدالحسین، ره‌توشه منتظران، ص ۳۹-۴۵.