کارکرد علم غیب معصوم در منصب قضاوت چیست؟ (پرسش)
کارکرد علم غیب معصوم در افتراض طاعت چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «کارکردهای علم غیب در مناصب معصومان چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
| کارکرد علم غیب معصوم در منصب قضاوت چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین حسین گنجی در کتاب «امام‌شناسی» در این‌باره گفته‌‌اند:
«علم القضایا نیز از مصادیق علمی حضرات اهل بیت (ع) است، علم به مسائل قضایی و احکام قضاوت‌ها یا علم به قضایا و حکایات تاریخی و صحت و بطلان و کم و زیاد آن و علم دیگر "فصل الخطاب" است که به معنای شناخت حق و باطل و نحوه جدا شدن و تمییز حق از باطل است و یا به معنای شناخت کامل سخن گفتن افراد و راست و دروغ آنها و حتی از نحوه تکلم، مؤمن یا منافق بودن افراد را می‌فهمند. همچنین علم به لغات و زبان همه افراد دنیا با آن همه تنوع و گوناگونی آن دارند. ضمن آن که سخن گفتن حیوانات و جمادات را نیز می‌فهمند»[۱].
پاسخ‌ها و دیدگاه‌های متفرقه
| ۱. حجت الاسلام و المسلمین جزائری. |
|---|
|
حجت الاسلام و المسلمین سید محمود جزائری در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان» در این‌باره گفته است:
«منصب قضاوت یکی از شئون و مناصب الهی و مهم پیامبر (ص) می‌باشد که پس از آن حضرت به امامان (ع) منتقل گردیده است. قرآن کریم در اثبات این شأن نبوی و وجوب مراجعه مردم به ایشان در اختلافات می‌فرماید: ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ أَطِيعُواْ اللَّهَ وَأَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَأُولِي الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ﴾[۲] و در جای دیگر می‌فرماید: ﴿إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ﴾[۳] و امام صادق (ع) در مورد وجود همین منصب برای امامان (ع)، در تبیین آیه ﴿إِنَّا أَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ لِتَحْكُمَ بَيْنَ النَّاسِ بِمَا أَرَاكَ اللَّهُ﴾ فرمودند: "وَ هِيَ جَارِيَةٌ فِي الْأَوْصِيَاءِ (ع)"[۴] یعنی همین منصوب قضاوت پیامبر (ص) برای اوصیای ایشان نیز ثابت است. و از آنجا که این منصب تنها از آنِ کسانی است که از جانب خدا برای قضاوت اذن دارند، امام علی (ع) به شریح قاضی فرمودند: "ای شریح! به تحقیق تو در جایگاهی نشسته ای که کسی نبی یا وصی نبی یا شقی در آن قرار نگرفته است"[۵] و نیز در مقبوله عمر بن حنظلة است که از امام صادق (ع) درباره دو نفر از شیعیان که در منازعه‌ای شکایت خود را نزد حاکم آن زمان یا قضّات او می‌برند، سؤال کردم که آیا چنین کاری جایز است؟ امام در پاسخ فرمودند: "هر کس که شکایتش را به سوى طاغوت ببرد، و او به نفعش حکم دهد، او تنها حرام را می‌گیرد- گرچه حقش ثابت باشد- چرا که او حکم طاغوت را گرفته با اینکه خداوند عز و جل دستور داده است که به طاغوت کفر ورزد. گفتم: این دو چه کنند؟ حضرت فرمود: به کسى از شما که حدیث ما را روایت و در حلال و حرام ما کار کرده و احکام ما را شناخته است، توجه کنید و به او به عنوان دادرس تن دهید؛ چرا که من او را حاکم بر شما قرار دادم و اگر آن دادرس طبق حکم ما حکم کند و از او نپذیرد، به حکم خدا استخفاف نموده و بر ما رد کرده است و کسى که ما را رد کند، مانند کسى است که خدا را رد کرده باشد و او در حد شرکورزى به خداوند عز و جل است".[۶] و در جای دیگر فرمودند: "از داورى بین مردم بپرهیزید زیرا قضاوت فقط کار امام عالم به قضاوت وعادل در میان مسلمین است مانند نبى، یا وصی پیغمبر".[۷] که با توجه به آنکه در مقبوله ابن حنظله و برخی دیگر از احادیث گاه خود اهل بیت (ع) برخی را به عنوان قاضی نصب می‌نمودند و همچنین اینکه در روایت آخر، نبی و وصی را به عنوان مثالی برای قاضی مشروع ذکر کردند، معلوم می‌شود که حصر روایت شریح اضافی بوده و مقصود از شقیّ کسی است که بدون اذن عام یا خاص نبی یا امام قضاوت می‌کند.[۸] نتیجه چنین منصبی برای ائمه (ع) آن است که مردم موظف‌اند در منازعات خویش تنها به ایشان یا کسانی که برای قضاوت از سوی آنان مأذون‌اند، رجوع نمایند. در غیر این صورت بردن داوری نزد دیگران مصداق رجوع به حاکم جور بوده و حرام است و حتی اگر شخص به حق خویش برسد مستحق عقاب الهی می‌باشد. حال سؤال این است که آیا علم غیب ائمه (ع) کارکردی در قضاوت‌های ایشان داشته است یا نه؟ در پاسخ به این سؤال، ابتدا باید حوزه قضاوت ائمه (ع) روشن گردد. از نگاه متکلمان و تعدادی از آیات و احادیث، قضاوت امام تنها در میان انسان‌ها مطرح گردیده است. اما از افق بالاتر، با توجه به برخی دیگر از آیات و احادیث و همچنین با لحاظ معنای گسترده‌ای که از امامت ائمه (ع) بر تمام نظام خلقت در این پژوهش مطرح گردید، حوزه قضاوت اهل بیت (ع) در میان حیوانات و اجنه و هر جا که اختلافی باشد، راه یافته و قابل بررسی است»[۹]. |
پرسش‌های مصداقی همطراز
- کارکرد علم غیب معصوم در منصب امامت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در خلافت مطلق الهی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در اسوه و مقتدا بودن چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در هدایت به امر چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در منصوبیت از جانب خدا چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در حکومت سیاسی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در افتراض طاعت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در منصب مرجعیت علمی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در منصب مرجعیت دینی چیست؟ (پرسش)
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ امام‌شناسی، ج۱، ص ۱۸۷.
- ↑ «ای مؤمنان، از خداوند فرمان برید و از پیامبر و زمامدارانی که از شمایند فرمانبرداری کنید و اگر به خداوند و روز بازپسین ایمان دارید، چون در چیزی با هم به ستیز برخاستید آن را به خداوند و پیامبر بازبرید»؛ سوره نساء، آیه۵۹.
- ↑ «ما این کتاب (آسمانی) را بر تو، به حق فرو فرستاده‌ایم تا در میان مردم بدانچه خداوند به تو نمایانده است داوری کنی»؛ نساء، آیه۱۰۵.
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، ج۱، ص۲۶۸.
- ↑ محمد ابن بابویه، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵.
- ↑ محمد کلینی، الکافی، ج۷، ص۴۱۲.
- ↑ ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵.
- ↑ علی اکبر غفاری، پاورقی من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۵.
- ↑ کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان، ص۸۷-۸۹.