کارکرد علم غیب معصوم در منصوبیت از جانب خدا چیست؟ (پرسش)
| کارکرد علم غیب معصوم در منصوبیت از جانب خدا چیست؟ | |
|---|---|
 | |
| موضوع اصلی | بانک جامع پرسش و پاسخ علم غیب |
| مدخل اصلی | علم غیب |
| تعداد پاسخ | ۱ پاسخ |
کارکرد علم غیب معصوم در منصوبیت از جانب خدا چیست؟ یکی از سؤال‌های مصداقی پرسشی تحت عنوان «کارکردهای علم غیب در مناصب معصومان چیست؟» است. برای بررسی جامع این سؤال و دیگر سؤال‌های مرتبط، یا هر مطلب وابسته دیگری، به مدخل اصلی علم غیب مراجعه شود.
پاسخ نخست
حجت الاسلام و المسلمین سید محمود جزائری در پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان «کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان» در این‌باره گفته است:
«ریشه‌ای‌ترین بحث در مسأله امامت، "انتصابی و الهی" یا "انتخابی و عادی" بودن آن است. شیعیان معتقد به انتصابی بودن و دیگر مذاهب اسلامی پیرو انتخابی بودن آن هستند. شیعه برای اثبات دیدگاه خود به ادله عقلی و نقلی متعددی استناد کرده است. یکی از دلایل بر این باور شیعه آن است که مقام "امامت" همانند "نبوت" عهدی الهی و از جمله مقاماتی است که خداوند آن را به عهده افرادی که لایق آن باشند می‌گذارد نه به همه انسانها؛[۱] زیرا (...) از شرایط امام که تا در فردی نباشد به امامت نمی‌رسد، ویژگی‌هایی چون عصمت در تمام عمر است که تنها خداوند می‌تواند این شرایط را در یک فرد جمع و احراز نماید.[۲] با توجه به این نکات معلوم می‌شود که منصوب شدن امام از جانب خدا بستگی تام به وجود عصمت و سایر شرایط در وی دارد؛ و از آنجا که رابطه تنگاتنگی میان عصمت (به عنوان شرط امامت) با علم غیب وجود دارد، روشن می‌گردد که اگر کسی علم غیب نداشته باشد، عصمتش مخدوش گردیده و به همین دلیل به امامت منصوب نمی‌گردد. در قرآن و روایات نیز شواهد فراوانی داریم که اهل بیت (ع) پیش از امامتشان نیز علم غیب داشته‌اند. در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌نماییم:
- آیه ﴿عِلْمُ الْكِتَابِ﴾ تصریح دارد که امیر المومنین (ع) به عنوان اولین مصداق از دوازده مصداق ﴿مَنْ عِندَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾[۳] -یعنی ائمه (ع)- در زمان حیات پیامبر (ص)، دارای "علم کل الکتاب" بوده است؛ همان کتابی که عاصف بن برخیا یک حرف از آن را داشت و با آن مکان دقیق تخت بالقیس را در کاخش شناسایی نمود و فورا به قصر حضرت سلیمان منتقل نمود.[۴] و از آنجا که چنین علمی نسبت به سایر مردم غیب است پس امام پیش از زمان شروع امامتشان عالم به غیب بوده‌اند.
- قرار دادن عمودی از نور برای ائمه (ع) از اوائل تولد، که منجر به مزین شدن وجود دنیوی امام به حکمت، اشراف امام بر ارض (به عنوان نماد جهان ماده)، آگاهی وی از ضمیر و اعمال مردم در شهرهای مختلف، اطلاع از تمامی علومی که خدا از آسمان نازل نموده و علم اول و آخر و استحقاق زیارت روح همراه ملائکه در شب قدر می‌گردد.[۵]
- معرفت ائمه (ع) (بحسب وجود نوری) از عالَم اظله، ذر و میثاق به ایمان و کفر و نفاق همه انسانها که تا قیامت می‌آیند.[۶]
- تلاوت نمودن تمام کتب آسمانی از جمله قرآن نازل نشده بر پیامبر (ص) توسط حضرت علی (ع) در اوائل میلاد و سپس واقع شدن نظیر همین در سایر ائمه (ع) بطوری که امام باقر (ع) فرمودند: "و هکذا سبیل الاثنی عشر إماما من ولده یفعلون فی ولادتهم مثله".[۷]
- یکی از منابعی که تنها در اختیار ائمه (ع) است و تنها گاه بخش اندکی از آن را برای برخی از اصحابشان اظهار می‌نمودند و از این رو غیب و پنهان از مردم است، صحیفه علی (ع) است که املاء رسول الله و خط علی (ع) می‌باشد.[۸] این صحیفه از دوران کودکی ظاهری اهل بیت (ع) در اختیار ایشان بوده است. [۹] بنابراین علم به این امر غایب از مردم، پیش از امامت نیز نزد این موالیان عظام حاضر بوده است.
- گاهی ائمه (ع) پرسشگران یا خصم خویش را به علم غیب فرزند کودک خویش که قرار بود بعدا به امامت برسد، حواله می‌دادند. مانند آنکه پیامبر (ص) جهت قوی‌تر شدن برهان نبوت خویش برای آن اعرابی که با خشونت به محضر ایشان آمده بود و نبوتشان را انکار می‌نمود، به امام حسن (ع) دستور دادند که به پا خیزد. ایشان نیز که بحسب ظاهر در سنین کودکی به سر می‌برند ایستادند و علم غیب خود به کیفیت خروج آن مرد از منزلش و جزئیات وقایعی که تا رسیدن به آن حضرت برایش اتفاق افتاده بود و همچنین قرارهایی که با دوستانش گذارده بود و نقشه‌‌ی قتل پیامبر (ص) را که در سر داشت ابراز داشتند. و آن مرد همین که اینها را شنید گفت: از کجا این چیزها را می‌دانستی؟! گویا از سویدای قلب من پرده برداشتی! و گویا تو شاهد من بوده‌ای! و هیچ چیز از امر من بر تو مخفی نبوده! و گویا تو عالم الغیب هستی! و آنگاه اسلام آورد. از آن پس مردم هر گاه امام حسن را می‌دیدند می‌گفتند: "لقد أعطی هذا ما لم یعط أحد من العالمین".[۱۰]
روزی امام حسین (ع) در زمان پیامبر (ص) به برخی فرمودند: "بخدا قسم، طغیان‌گران بنی امیه در حالی که عمر بن سعد در پیشاپیش آنهاست، برای کشتن من جمع می‌شوند. حذیفه پرسید: آیا این خبر را پیامبر به تو داده است؟ حضرت فرمودند: نه. حذیفه نزد پیامبر (ص) آمد و قضیه را گفت. نبی اکرم (ص) در پاسخ فرمودند: "علمی علمه ، وعلمه علمی ، وإنا لنعلم بالکائن قبل کینونته"[۱۱]»[۱۲].
پرسش‌های مصداقی همطراز
- کارکرد علم غیب معصوم در منصب امامت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در خلافت مطلق الهی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در اسوه و مقتدا بودن چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در هدایت به امر چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در افتراض طاعت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در حکومت سیاسی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در منصب قضاوت چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در منصب مرجعیت علمی چیست؟ (پرسش)
- کارکرد علم غیب معصوم در منصب مرجعیت دینی چیست؟ (پرسش)
پرسش‌های وابسته
منبع‌شناسی جامع علم غیب معصوم
پانویس
- ↑ اشاره به آیه «اللَّهُ أَعْلَمُ حَیثُ یجْعَلُ رِسالَتَهُ» (الأنعام، آیه۱۲۴)؛ عده‌ای از علماء، الأصول الستة عشر، نص، ص۷۸.
- ↑ محمد کلینی، الکافی، ج۱، ص۱۹۸؛ محمد طوسی، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، ص۳۱۳.
- ↑ «و کسى که علم کتاب [و آگاهى بر قرآن] نزد اوست».رعد، آیه۴۳.
- ↑ نمل، آیه۴۰؛ محمد کلینی، الکافی، ج۱، ص۲۵۷ (این همانیِ «الکتاب» در آیه مربوط به علم عاصف با آیه علم علی (ع) در این روایت ذکر گردیده است.)
- ↑ صفار، محمد، بصائر الدرجات، ج۱، ص۴۳۱ تا ۴۳۴ باب۷.
- ↑ همو، بصائر الدرجات، ج۱، ص۸۳ تا ۹۰.
- ↑ خصیبى، حسین، الهدایة الکبرى، ص۱۱۰؛ نیشابوری، فتال، روضة الواعظین و بصیرة المتعظین، ج۱، ص۸۲؛ ابوالفضل ابن شاذان قمى، الفضائل، ص۱۲۶
- ↑ صفار، محمد، بصائر الدرجات، ج۱، ص۱۴۲ تا ۱۴۹.
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، ج۷، ص۹۴، باب میراث الولد مع الأبوین.
- ↑ ابن حمزه طوسى، محمد بن على، الثاقب فی المناقب، ص ۳۱۷، فصل ۷.
- ↑ «یعنی علم من و علم حسین یکی است. و ما به وقایع پیش از وجودشان آگاهیم»؛ محمد بن جریر بن رستم طبری آملی صغیر، دلائل الإمامة، ص۱۸۴.
- ↑ کارکردهای علم غیب امامان معصوم در شئون ایشان، ص۷۶_۷۹.