کودکی پیامبر خاتم

مقدمه

رسول خدا (ص) پس از سپری کردن دوران شیرخوارگی در میان قبیله بنی سعد، به آغوش گرم مادرش برگشت، اما این نیز چندان دوام نیافت و در شش سالگی مادر خود را نیز از دست داد و تحت سرپرستی جد بزرگوارش عبدالمطلب، و پس از ایشان تحت سرپرستی ابوطالب قرار گرفت. منابع تاریخی و روایی از دوران کودکی رسول خدا (ص) اخبار فراوانی نقل کرده‌اند که از مهم‌ترین آنها سخنان امیرمؤمنان، علی بن ابی طالب (ع) است که می‌فرماید: "از همان زمان که رسول خدا (ص) را از شیر بازگرفتند، خداوند بزرگ‌ترین فرشته خویش را مأمور ساخت تا شب و روز، وی را به راه‌های بزرگواری و درستی و اخلاق نیک سوق دهد و از پلیدی‌های جاهلیت دور دارد"^[۱].

امام باقر (ع) هم در این باره می‌فرماید: "خداوند بر پیامبرانش فرشتگانی برگماشت که آنان را در کردارشان نگه داری می‌کردند و رسالتشان را به آنها می‌رساندند و بر محمد نیز از هنگامی که از شیر گرفته شد، فرشته‌ای بزرگ برگماشت تا او را به نیکی‌ها و مکارم اخلاق راهنمایی کند و از بدی و رذایل اخلاقی بازدارد"^[۲].

از مضمون روایتی دیگر که امام علی (ع) از رسول خدا (ص) نقل کرده است، بر می‌آید که او هیچ‌گاه کاری که اعراب جاهلی انجام می‌دادند، نکرد تا خداوند به نبوت، کرامتش بخشید^[۳]. مؤید این مطالب، سخنان امام صادق (ع) است که فرمود: خداوند رسول خود را تربیت کرد و نیکو تربیت کرد و هنگامی که ادب را در او به کمال رساند، فرمود: ﴿إِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ﴾^[۴]. آنگاه کار دین و مردم را به او سپرد تا بندگانش را سیاست کند.^[۵]

محیط آلوده مکه چنان بود که عموم مردان را آلوده کرده بود، ولی رسول خدا (ص) از هرگونه آلودگی به دور بود، آنگونه که عمار بن یاسر گوید: از رسول خدا (ص) سوال شد: آیا در جاهلیت دچار حرامی با زنان شدی؟ آن حضرت فرمود: خداوند همیشه مرا نگهدار بود^[۶]. زید بن حارثه، گوید: روزی که همراه رسول خدا (ص) بودم، به بتی دست کشیدم، آن حضرت مرا از این کار نهی کرد و فرمود: "دیگر این کار را انجام مده"^[۷].

رسول خدا (ص) نیز می‌‎فرمود: "من پرورده خدایم و علی پرورده من است"^[۸]؛ امام علی (ع) فرمود: «إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَدَّبَهُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ أَدَّبَنِي »؛ از این روایات بر می‌آید با اینکه رشد آن حضرت در محیطی بود که انواع شرک و بت پرستی در آن رواج داشت، اما چون از کودکی مورد عنایت خاص باری تعالی بود^[۹]، در سایه این توجهات به گوهر تابناک حقایق ربانی دست یافت و در کمالات، سرآمد بشز شد. از این‌رو، اگر به زندگانی آن حضرت به عنوان مقوله‌ای تاریخی نیز نگاه شود، هیچ‌گونه عمل جاهلی در زندگانی پیش از بعثت او یافت نمی‌شود. گذشته از اینکه متکلمان اسلامی نیز چنان که ارتکاب کبایر را پس از بعثت از ساحت آن حضرت دور می‌دانند، درباره پیش از بعثت نیز بر آن‌اند که رسول خدا (ص) در آن دوره، از هر آنچه مردم را از دعوتش (بعد از بعثت) دور ساخت و از هر عیب و نقصی چون کفر و فسق، منزه بود^[۱۰].^[۱۱]

جستارهای وابسته

منابع

محمدی، رمضان، مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱

پانویس

↑ نهج البلاغه خطبه ۱۹۲؛ ابن جبر، ص۵۳۲؛ ابن‌شهرآشوب، ج۲، ص۲۸.
↑ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۰۷؛ برخی گفته‌اند: همین ملک بود که پیش از بعثت به رسول خدا (ص) می‌گفت: السلام عليك يا محمد يا رسول الله؛ آن حضرت هر جا را نگاه می‌کرد، کسی را نمی‌دید؛ از این‌رو فکر می‌کرد سنگ و درخت به او سلام می‌کنند، نجفی مرعشی، شرح احقاق، ج۳۳، ص۸۰۲.
↑ ابن سیدالناس، ج۱، ص۶۵؛ قاضی عیاض، ص۱۳۶؛ هیثمی، ج۸، ص۲۲۶؛ مجلسی، ج۱۵، ص۳۶۲.
↑ «و به راستی تو را خویی است سترگ" سوره قلم، آیه ۴.
↑ «إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدَّبَ نَبِيَّهُ فَأَحْسَنَ أَدَبَهُ فَلَمَّا أَكْمَلَ لَهُ اَلْأَدَبَ قَالَ: إِنَّكَ لَعَلىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَيْهِ أَمْرَ اَلدِّينِ وَ اَلْأُمَّةِ لِيَسُوسَ عِبَادَهُ »کلینی، ج۱، ص۲۶۶.
↑ طبرانی، الاوسط، ج۷، ص۳۱۹؛ میثمی، ج۸، ص۲۲۶.
↑ ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۰۸.
↑ «أَنَا أَدِيبُ اَللَّهِ وَ عَلِيٌّ أَدِيبِي»
↑ ابن هشام، ج۱، ص۱۷۷.
↑ ابن ابی الحدید، ج۷، ص۹.
↑ محمدی، رمضان، مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۳۴.

[1] نهج البلاغه خطبه ۱۹۲؛ ابن جبر، ص۵۳۲؛ ابن‌شهرآشوب، ج۲، ص۲۸.

[2] ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۰۷؛ برخی گفته‌اند: همین ملک بود که پیش از بعثت به رسول خدا (ص) می‌گفت: السلام عليك يا محمد يا رسول الله؛ آن حضرت هر جا را نگاه می‌کرد، کسی را نمی‌دید؛ از این‌رو فکر می‌کرد سنگ و درخت به او سلام می‌کنند، نجفی مرعشی، شرح احقاق، ج۳۳، ص۸۰۲.

[3] ابن سیدالناس، ج۱، ص۶۵؛ قاضی عیاض، ص۱۳۶؛ هیثمی، ج۸، ص۲۲۶؛ مجلسی، ج۱۵، ص۳۶۲.

[4] «و به راستی تو را خویی است سترگ" سوره قلم، آیه ۴.

[5] «إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَدَّبَ نَبِيَّهُ فَأَحْسَنَ أَدَبَهُ فَلَمَّا أَكْمَلَ لَهُ اَلْأَدَبَ قَالَ: إِنَّكَ لَعَلىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ ثُمَّ فَوَّضَ إِلَيْهِ أَمْرَ اَلدِّينِ وَ اَلْأُمَّةِ لِيَسُوسَ عِبَادَهُ »کلینی، ج۱، ص۲۶۶.

[6] طبرانی، الاوسط، ج۷، ص۳۱۹؛ میثمی، ج۸، ص۲۲۶.

[7] ابن ابی الحدید، ج۱۳، ص۲۰۸.

[8] «أَنَا أَدِيبُ اَللَّهِ وَ عَلِيٌّ أَدِيبِي»

[9] ابن هشام، ج۱، ص۱۷۷.

[10] ابن ابی الحدید، ج۷، ص۹.

[11] محمدی، رمضان، مقاله «محمد رسول الله»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص۳۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]