صفحهٔ اصلی
امام حسن مجتبی (ع) پیشوای دوم مسلمانان، در نیمه ماه رمضان سال سوم هجری قمری در مدینه متولد شد. پدر ایشان علی بن ابی طالب (ع) و مادرشان حضرت زهرا (س) است. کنیه حضرت ابومحمد است و القاب فراوانی همانند تقی، زکی، سبط، سید و مجتبی به ایشان نسبت دادهاند.
در دوران نبوی و در سال ۶ هجری در داستان مباهله از آن حضرت یاد شده است. حضرت در دوران خلافت علی (ع) در صحنهها حضور یافت و در همه مقاطع، پدر را همراهی کرد. پس از شهادت پدر خلافت را برعهده گرفت که هنگام پذیرش خلافت ۳۷ سال داشت. عراقیان و حامیان امام علی (ع) با وی بیعت کردند؛ شمار بیعتکنندگان، ۴۰۰۰۰ تن ذکر شده است.
زمانی که معاویه به سوی عراق حرکت کرد، امام حسن (ع) پس از آگاهی از این خبر، مردم را به جهاد و مقاومت فرا خواند و از آنها خواست که در لشکرگاه نخیله گردهم آیند؛ اما مردم واکنش مناسبی نشان ندادند معاویه توانست با وعدههایی، شماری از اصحاب امام حسن (ع) را به سوی خود بکشاند. خیانت یاران امام (ع) به گونهای بود که در میان اصحاب خود نیز امنیت جانی نداشت. بر اثر شایعات و وعدههای معاویه، عبیدالله بن عباس، یکی از سه فرمانده اصلی امام (ع) همراه شماری از سپاهیان به اردوی معاویه پیوست. لذا حضرت در پی خیانت یاران خود و بنا به مصالح اسلام و شرایط پیشآمده در نیمه جمادی الاول سال ۴۱ هجری مجبور به صلح با معاویه شد.
بندهای صلح نامه متغیر است و کتابهای تاریخی هریک بر بندهایی از آن تأکید کردهاند، برخی از بندها چنین است: واگذاری حکومت (تسلیم الامر) به معاویه؛ خلافت پس از معاویه از آنِ امام حسن (ع) باشد؛ مردم در امان هستند و معاویه نباید کسی را به جهت اقدامات گذشته تعقیب کند و ... . پس از صلح، امام با مشایعت معاویه از کوفه به مدینه بازگشت و در آنجا بزرگ و سرپرست بنیهاشم بود و در امور با وی مشورت میشد.
مدت زمانی که از صلح امام حسن (ع) گذشت، معاویه دریافت مفاد صلحنامه به زیان اوست لذا در پی قتل امام برآمد و سر انجام جعده ـ همسر امام ـ را فریب داد و به قتل حضرت برانگیخت. جعده به امام زهر خورانید و امام (ع) روز ۲۸ صفر سال ۵۰ یا ۵۱ هجری قمری در چهل و هشت سالگی به شهادت رسید و پس از کش و قوسهای فراوان در بقیع به خاک سپرده شد.
وظیفه مسلمانان درباره اطاعت و نصرت امام مهدی چیست؟
امام زمان (ع) احیا کنندۀ آموزههای نورانی قرآن و معارف پیامبر اکرم و ائمه هدی (ع) است و رهاورد ایشان همان اسلام ناب و معارف والای پیامبر اسلام (ص) است و اگر چه ایشان غایب هستند ولی اراده و فرمانشان در میان همۀ خلایق جاری است؛ بنابراین، دستورات حضرت را باید شناخت و فرمانهایش را اطاعت کرد، چرا که بزرگترین مشکلی که در طول تاریخ زندگانی امامان (ع) دیده میشود آن است که با وجود محبت به آنها، مردم عملاً از آنها حرف شنوی نداشتند؛ این در حالی است که اگر انسانها خواستار ظهور امام هستند، باید امام را الگوی خود دانسته و آمادگی عملی و اطاعت پذیری از ایشان را داشته باشند. قرآن کریم در کنار اطاعت خدا و پیامبر، به اطاعت از اولی الأمر فرمان میدهد: أَطِيعُواْ اللَّهَ وَ أَطِيعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلىِ الْأَمْرِ مِنكم، اولی الامر به ائمه اهل بیت (ع) تفسیر شده و اطاعت از امام یک فریضه و بزرگداشت امامت از مهمترین ویژگیهای منتظران شمرده شده است.
مأموریت امام زمان (ع) ایجاد حکومت عدل جهانی است و این مأموریت، تنها به وسیله شخص امام زمان با اعجاز و اعمال خارقالعاده تحقق نمیپذیرد، بلکه یاری و نصرت مؤمنین نیز لازم است. برای اطاعت و نصرت امام زمان (ع) راههایی وجود دارد:
- آشنایی با قرآن و آموزههای آن به همراه شناخت سیره و معالم اهل بیت (ع)، تا بتوان بدین وسیله آمادگی حضور در محضر امام زمان (ع) را پیدا کرد.
- پیروی از دستورات و فرمایشات امامان پیشین (ع).
- الگو قرار دادن امام: یکی از عومل مهم در تربیت و خودسازی، الگو قراردادن انبیا و بزرگان دین است؛ زیرا با الگو قراردادن رفتار آنان، انگیزۀ لازم برای پیروی از آنان در افراد به وجود میآید و فرد سعی خواهد کرد برای بهرهمندی از رفتار نیک و دستاوردهای مثبت زندگیشان، خود را ملزم به پیروی از آنان کند.
- مراجعه به نایبان خاص در زمان غیبت صغری و نایبان عام در زمان غیبت کبری.
اصحاب امام حسن مجتبی، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی و بیان زندگی اصحاب امام حسن (ع) میپردازد. این کتاب به قلم پژوهشگران پژوهشکده باقرالعلوم (ع) زیر نظر محمد هادی یوسفی غروی نگاشته شده و انتشارات پژوهشکده باقرالعلوم نشر آن را به عهده داشته است.
در معرفی کتاب آمده است: «نویسنده در کتاب حاضر بر آن است تا به اصحاب و یاران امام حسن مجتبی (ع) در طول زندگانی ایشان بپردازد. نویسنده ابتدا به زندگانی آن حضرت از تولد تا شهادت پرداخته است. در ادامه سی و یک تن از یاران آن حضرت از جمله: ابورزین الاسدی، ظالم بن عمرو، ابواسحاق السبیعی، ابو سعید عقیصا دینار تیمی، اشعث بن سوار الکوفی الثقفی و... را نام برده و در مورد جایگاه ایشان و نیز روایات نقل شده از آنان توضیحاتی داده است.»