دین و وجدان (کتاب)

دین و وجدان (أقدام العلم و أنوار المعرفة)
زبان	فارسی
نویسنده	عباس طهرانی
موضوع	عقاید
مذهب	شیعه
ناشر	انتشارات انصاریان
محل نشر	قم، ایران
سال نشر	۱۳۷۱ ش
چاپ	اول
تعداد صفحه	۴۱۶
شابک	۹۷۸-۹۶۴-۴۳۸-۸۸۲-۸‬
شماره ملی	‭م‌۷۲-۴۱۷۷

دین و وجدان (قدام العلم و أنوار المعرفة)، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مسائل اعتقادی، علمی، عرفانی، اخلاقی، اجتماعی و انسانی می‌پردازد. این کتاب اثر عباس طهرانی است و انتشارات انصاریان نشر آن را به عهده داشته‌ است

دربارهٔ کتاب

در معرفی این کتاب آمده است: «این اثر بازنویسی سلسله دروس و سخنرانی‌‏های اخلاقی و معنوی حاج شیخ عباس طهرانی از شخصیت‌‏های اخلاقی شیعه در سده چهاردهم است. در این کتاب در کنار مثال‏های روشن و داستان‏های عبرت‌‏آموز اخلاقی، دلایل و مباحث عقلی و نقلی گسترده‏‌ای در تشریح و تبیین اصول عقاید، تعریف معجزه، اعجاز قرآن و ماهیت شیطان صورت گرفته است. مبانی و مقامات اهل ‏بیت (ع) و دلایل ولایت و نیز مبحث مهدویت با تفصیل بیشتری بیان و در هر بحث شبهات عقیدتی پاسخ داده شده و نکات معنوی و پندهای اخلاقی تأثیرگذاری ذکر گردیده است».

فهرست کتاب

بخش اول: پیرامون مبدء اعلی‏

• قدم اول: اثبات مبدأ اعلی

1. اولین مرتبه ایمان به غیب‏؛

• قدم دوم: آیا می‌‏توان بکنه واجب الوجود رسید؟

1. ادراک هر چیزی نمونه‌‏ای از آن چیز می‌خواهد؛

• قدم سوم: امتیاز انواع و مسئولیت خاص انسان
• قدم چهارم: صفات سلبی خدا چگونه ثابت می‌شود

1. دو نوع وجود و دو نوع آثار؛
2. چرا وجود خدا ذاتی و سرمدی است نه عرضی و فانی‏؛
3. چرا مرکب نیست؟
4. چرا محدود نیست؟
5. چرا جسم نیست؟
6. چرا مرئی نیست؟
7. چرا متعدد نیست؟
8. چرا حال و محل نیست؟
9. چرا جوهر و عرض نیست؟

• قدم پنجم: صفات کمال خدا چگونه ثابت می‌‏شود
• قدم ششم: صفات کمال خدا را از چه راهی بشناسیم!

1. علم و قدرت شبه طبیعی یا نخستین اثر حیات‏؛
2. پیدایش اختیار یا مزیت اولی و اصلی انسان‏؛
3. چگونگی استقلال یا مبدء بلوغ و تکامل انسان‏؛
4. ریشه این صفات کمال کجاست؟
5. چرا حق تعالی بی‌‏معانی است؟

• قدم هفتم: صفت اختیار حق تعالی چگونه ثابت می‌شود

1. صفت اختیار خدا قدیم است ولی اراده‏اش حادث است؛ ‏

• قدم هشتم: کمالات خدا به‌طور کلی چگونه است؟
• قدم نهم: صفت حکمت خدا و مفهوم وسیع و حیرت‏‌انگیز آن‏

1. صفت حکمت صفات دیگر را محدود می‌کند؛

• قدم دهم: پرسش و پاسخ‏

1. مطالب وجدانی منحصر به این نیست‏؛

• قدم یازدهم: عدالت خدا چگونه ثابت می‌شود؟
• قدم دوازدهم: توجیه غلطی که اشاعره برای عدالت می‌کنند

1. فاسدترین عقاید باطل‏؛
2. معنای حقیقی عدالت و ظلم‏؛
3. فرق بین حکمت و عدالت‏؛

• قدم سیزدهم: جود و افاضه، ذاتی حق تعالی است‏

1. • قدم بین جود و سخاوت؛

• قدم چهاردهم: چگونگی انتساب صفات حق بذات حق‏
• قدم پانزدهم: صفات فعل و صفات ذات‏

بخش دوم: پیرامون ارتباط مبدأ اعلی با انسان و سایر مخلوقات

• قدم شانزدهم: دستگاه تولید و تأثیر موجودات بی‌‏اراده و اختیار

1. موجود مضطر همانطوری که از خودش اراده‌‏ای ندارد همینطور از خودش فعلی ندارد؛
2. فاعل‌های طبیعی مانند ماشین‌های صنعتی است‏؛
3. ملائکه یا قوای زنده و با اراده‏؛
4. برهان نمی‌تواند با وجدان معارضه کند؛

• قدم هفدهم: اقسام اراده در موجودات با اراده و اختیار

1. چهار احتمال‏؛
2. احتمال درست قابل قبول‏؛

• قدم هیجدهم: اشکال و پاسخ‏

1. حل اشکال مهم‏؛
2. مثال روشن بحث‏؛
3. در مورد خدا نیز چنین است‏؛
4. اراده تبعی ثانوی اشکالات دیگر را هم حل می‌کند؛

• قدم نوزدهم: تذکر چند موضوع لازم‏

1. ملاک پیروزی و شکست‏؛

• قدم بیستم: نتیجه چند * قدم گذشته این بخش‏
• قدم بیست و یکم: مدارک بحث حدیث‌های روشن‏

1. فقط دو راه افراط و تفریط را می‌‏پیمایند؛
2. حدیث‌های مورد نظر؛

• قدم بیست و دوم: درباره اصل طینت؛ و اختیاری بودن سعادت و شقاوت

1. اختلاف صفت‌ها و طبیعت‌ها و اختلاف آثار آنها؛
2. منشأ اختلاف طینت‌ها و طبیعت‌ها؛
3. مطلب دوم آیا ملکات و صفات انسان قابل تغییر هست یا ذاتی و قابل تغییر نیست‏؛
4. طینت ذاتی نبوده و قابل تغییر است‏؛
5. معنای خبر معروف الشقی شقی فی بطن امه، و السعید سعید فی بطن امه پیچیده و مجمل نیست؛
6. طینت باعث اضطرار و سلب اختیار نیست‏؛

• قدم بیست و سوم: درباره روایات طینت؛ و مفهوم محکم و متشابه‏

1. معنای محکم و متشابه چیست‏؛
2. تقیه یا یک علت روایات متشابه‏؛
3. روایات طینت نوعا از روی تقیه بوده‏؛
4. سه نوع طینت‏؛

• قدم بیست و چهارم: تحقیق جالبی درباره مصادیق امر بین الامرین

1. مصداق اول امر بین الامرین؛ در ارتباط واجب و ممکن‏؛
2. حساب خلقت از حساب صنعت جداست‏؛
3. تعبیرهای جالب در سخنان امام علی (ع)؛
4. مصداق دوم امر بین الامرین در ارتباط صفات ممکن با صفات واجب‏؛
5. مصداق سوم امر بین الامرین در توصیف ذات حق بصفات؛
6. مصداق چهارم امر بین الامرین در ترکیب ماده و صورت و اتحاد جنس و فصل‏؛
7. معیت در عین غیریت و غیریت در عین معیت‏؛
8. مصداق پنجم امر بین الامرین در قوه که مرتبه ضعیف از وجود است؛
9. مصداق ششم امر بین الامرین در امور اعتقادی و اخلاقی و عبادی‏؛
10. سه دسته از صراط مستقیم منحرف‌اند.

بخش سوم پیرامؤمن عوالم ماوراء الطبیعه و اثبات نبوت عامه و خاصه‏

• قدم بیست و پنجم: نظر اجمالی به جهان دیگر
• قدم بیست و ششم: موجودات نامرئی با ادراک (اجنه؛ شیاطین، ملائکه)

1. اشاره‌‏ای به تاریخچه اجنه و شیاطین‏؛
2. خواسته‌‏های شیطان‏؛
3. گفتگوئی که در هنگام خلقت آدم شد؛
4. عذرهای مغلطه آمیز شیطان‏؛
5. دسته‌‏های مختلف موجودات نامرئی‏؛
6. پاره‌‏ای از خصوصیات اجنه و شیاطین‏؛
7. مرحله‌‏های گوناگون وساوس شیطانی‏؛
8. توهم عجیب‏؛
9. مقصر اصلی انسانست نه شیطان‏؛
10. راه برطرف کردن اذیت‏های اجنه دیگر؛
11. آیا هر چه محسوس نیست موجود نیست‏؛
12. پیرامون ارتباط با موجودات نامرئی‏؛
13. نظری به علم تنویم و نظائرش‏؛
14. نتیجه علم تنویم و نظائرش‏؛
15. آیا احضار ارواح قابل قبول است‏؛
16. چند نمونه از علم تسخیر؛
17. علم شیاطین از چه راهی است‏؛

• قدم بیست و هفتم‏

1. در اثبات نبوت عامه علت اصلی لزوم پیغمبر (ص)؛
2. بشر نم‌ی‏تواند قوانین سودمند کامل وضع کند؛
3. چرا به همه افراد وحی نمی‏‌شود؛
4. چرا مقام پیغمبری را بافراد خاصی می‌‏دهد؛

• قدم بیست و هشتم: در اثبات نبوت خاصه‏

1. دلیل نبوت خاصه؛ اعجاز است‏؛

• قدم بیست و نهم: معجزه چیست‏

1. معجزه کار خداست و پیغمبر مجرا است؛
2. موجودات تدریجی برای ما تدریجی است ولی برای خدا دفعی است‏؛
3. هر موجودی هم بعلت محدثه احتیاج دارد و هم به علت مبقیه‏؛
4. مادیین بیچاره هستند؛

• قدم سی‏م: جهات مختلف اعجاز قرآن و مطالبی درباره علما و حاملان قرآن‏

1. قرآن یا معجزه زنده جاویدان‏؛
2. اول جهت فصاحت و بلاغت آنست‏؛
3. دوم از جهت معارف و معانی قرآنست‏؛
4. سوم از جهت قوانین جامع و محکم قرآنست‏؛
5. حقیقت تمدن چیست؟
6. و اگر نبود افکار دینی‏؛
7. نقش عظیم علمای دینی‏؛

بخش چهارم: اعجاز قرآن

1. امتیاز خاص پیشگوئی‌های پیغمبران‏؛

• قدم سی و یکم: نمونه‌‏هائی از پیشگوئی پیغمبر اسلام (ص)‏

1. خبرهای حیرت انگیزی که پیغمبر (ص) به سلمان فرموده‏؛

• قدم و سی و دوم: لزوم عصمت پیغمبران و رمز اختلاف درجات آن پیغمبر (ص)

1. رمز اختلاف درجات پیغمبران‏؛

• قدم سی و سوم: لزوم اعلمیت پیغمبران‏

1. چرا پیغمبر (ص) هر زمانی باید از همه مردم آن زمان اعلم باشد؛
2. کیفیت علم انبیاء؛
3. تمدن، هدف پیغمبران نیست بلکه وسیله است‏؛

• قدم سی و چهارم: فضائل پیغمبر (ص) و امتیاز قوانین مالی اسلام‏

1. نمونه‌‏ای از فضیلت‌های پیغمبر اسلام (ص)؛
2. اهمیت انفاق در اسلام‏؛
3. چرا اسلام زکوه را اجباری، و انفاق‌های دیگر را اختیاری کرده است‏؛
4. امتیاز قوانین معتدل اسلام‏؛

• قدم سی و پنجم: اسلام دارای سلطنت هست نه دولت‏

1. قوانین اسلام برای یک دسته سودمند نیست‏؛
2. علت مهم پیشروی مسلمین‏؛
3. نه زور سرنیزه و نه نظام تمدن کاذب‏؛

• قدم و سی و ششم: قرآن تحریف لفظی نیافته ولی تحریف معنوی یافته‏

1. تحریفی که به قرآن نسبت می‌دهند چگونه و بچه معنی است؟؛
2. تلاش مذبوحانه، یا یکی از موجبات اختلاف بین مسلمین‏؛
3. قرآن با شرح و قرآن بی‏شرح‏؛
4. دومین قیام منافقین ریاست پرست برای نابودی حقیقت اسلام‏؛
5. اولین قیام اختلاف آور منافقین ریاست برای نابودی باطن اسلام‏؛

• قدم سی و هفتم: اصل امامت و علل اختلاف در آن‏

1. شفاعت مقام‌ایست برای شفاعت کنندگان‏؛
2. آثار و برکات زیارت و توسل به اولیای حق‏؛
3. آیا توبه بشفاعت احتیاج دارد؛

• قدم سی و هشتم: ادله لزوم وصی بعد از هر نبی

1. امام (ع) نیز لازم است‏؛
2. هر پیغمبری موظف است جانشین تعیین کند؛
3. امام باید کرامت و عصمت داشته باشد؛
4. امامت منصبی جعلی و جزافی نیست‏؛
5. سر غیبت امام زمان‏؛
6. حالت انتظار برای مسلمان‌های با ایمان، طبیعی است‏؛
7. کشف و کرامت دلیل بر حقانیت نیست‏؛
8. چرا دعاهای کافرها و گنهکارها مستجاب می‌شود؛

بخش پنجم: پیرامون آخر الزمان

• قدم سی و نهم: درباره مفهوم آخر الزمان، و منشأ آن‏

1. آخر الزمان یعنی چه؟
2. آخر الزمان از چه وقت شروع شده‏؛
3. علت انحطاط رو بسقوط مسلمین‏؛

• قدم چهلم: درباره وظائف مسلمین در آخر الزمان

1. اجتماعی بودن دین اسلام در همه شرائط نیست‏؛

دربارهٔ پدیدآورنده

عباس طهرانی

آیت‌الله عباس طهرانی (متولد ۱۲۶۹ ش، تهران)، تحصیلات حوزوی خود را نزد اساتیدی همچون حضرات آیات: سید محمد تنکابنی، محمد رضا مازندرانی، اسماعیل محلاتی، محمد حسن نائینی، سید ضیاء‌الدین عراقی، جواد آقا ملکی تبریزی و عبدالکریم حائری یزدی به اتمام رساند. او علاوه بر تدریس در حوزه‏‌های علمیه، به تألیف مقالات و کتب علمی و دینی پرداخته است. «دیوان اشعار در معارف الهی و اخلاقی»و «دین و وجدان» برخی از این آثار است.

دریافت متن

• دریافت متن PDF کتاب از وبگاه کتابخانه دیجیتال نور
• دریافت متن دیجیتال کتاب از وبگاه مرکز اطلاع‌رسانی غدیر
• دریافت متن دیجیتال کتاب از وبگاه شبکة الامامین الحسنین