سعید بن جبیر: تفاوت میان نسخه‌ها

→ تفاوت با ویرایش قدیمی‌تر

سعید بن جبیر (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۴ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۸:۱۷

۹٬۷۶۳ بایت اضافه‌شده ، ‏۴ دسامبر ۲۰۲۳

←‏آشنایی اجمالی

دیداریویکی‌متن

Wasity

دیوان‌سالاران، مدیران

۲۱۸٬۹۱۲

ویرایش

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{مدخل مرتبط | موضوع مرتبط = اصحاب ائمه | عنوان مدخل  = | مداخل مرتبط = [[سعید بن جبیر در علوم قرآنی]] | پرسش مرتبط  = }}
+'''سعید بن جبیر'''، از محدثین و مفسرانی بود که از حوزه [[تدریس]] [[ابن عباس]] بهره برده است. او در [[مکه]] [[زندگی]] می‌کرد و از [[یاران]] و شاگردان [[امام سجاد]] {{ع}} بود. او سرانجام به دست [[حجاج بن یوسف ثقفی]] به [[شهادت]] رسید.
+== آشنایی اجمالی ==
+سعید بن جبیر، [[محدث]]، [[فقیه]] و [[مفسّر]] بود<ref>تهذیب الاسماء و اللغات، ۲۱۶؛ مرآت الجنان، ۱/ ۱۵۶.</ref>. وی [[تابعی]] و در اصل از [[مردمان کوفه]] بود<ref>رجال الطوسی، ۹۰.</ref> و از [[موالی]] [[بنی والبة بن حارث]] به شمار می‌‌رفت<ref>الطبقات الکبری، ۶/ ۲۵۶.</ref>.
+او در سال ۴۴<ref>تذکرة الحفاظ، ۱/ ۷۶.</ref> یا ۴۵<ref>الاعلام، ۳/ ۹۳.</ref> و یا ۴۶هـ <ref>ذکر اسماء التابعین، ۱/ ۱۴۷.</ref> در [[حجاز]] به [[دنیا]] آمد<ref>دائرة المعارف تشیع، ۹/ ۱۷۲.</ref> و از نوجوانی به حوزه [[تدریس]] [[ابن عباس]] پیوست و بخش درخور توجهی از [[علوم]] متداول [[روز]] از قبیل قرائت، [[تفسیر]] و [[حدیث]] را از وی آموخت<ref>وفیات الاعیان، ۲/ ۳۷۱.</ref>. به علاوه، از [[محدثان]] مشهوری چون [[انس بن مالک]]، [[ابوسعید خدری]]، [[ابوهریره]] و [[ابوموسی اشعری]] [[علم حدیث]] آموخته و [[احادیث]] بسیاری را [[روایت]] کرده است<ref>تهذیب الکمال، ۱۰/ ۳۵۸ و ۳۵۹.</ref>. وی در [[مکه]] می‌‌زیست<ref> مناقب آل ابی طالب {{ع}}، ۴/ ۱۹۰.</ref>. [[شیخ طوسی]] و [[ابن شهرآشوب]] او را از [[اصحاب امام سجاد]] {{ع}} برشمرده‌اند<ref>رجال الطوسی ۹۰ مناقب آل ابی طالب {{ع}}، ۴/ ۱۹۰.</ref>. کشّی وی را از جمله پنج نفری برشمرده که از آغاز برنامه [[امام زین العابدین]] {{ع}}، با آن حضرت همراه بودند و [[استقامت]] کردند تا شمار [[یاران]] و [[شاگردان]] آن جناب فزونی یافت و [[شهادت]] [[سعید]] به [[دلیل]] [[پیروی]] او از [[امام سجاد]] {{ع}} بوده است. وی می‌‌افزاید که [[سعید بن جبیر]]، امام زین العابدین {{ع}} را امام خود می‌‌دانست و امام نیز در مقابل، او را [[ستایش]] و [[تمجید]] می‌‌کرد<ref>اختیار معرفة الرجال، ۱۱۵ و ۱۱۹.</ref>، بنابراین، چنین به نظر می‌‌رسد که وی از امام سجاد {{ع}} نیز کسب [[فیض]] کرده است.
+وی مردی سیاه چهره بود و ابتدا کاتب [[عبدالله بن عتبة بن مسعود]] و [[ابوبرده اشعری]] بود<ref>المعارف، ۴۴۶.</ref>. از علمای [[تابعین]] و [[مفسران]] عالی قدر [[صدر اسلام]] و فقیهی [[وارسته]] و [[فاضل]] به شمار می‌‌رفت. به گفته [[ابن خلکان]]، او از آگاه‌ترین [[فقها]] در مسائلی چون [[طلاق]]، [[حج]]، [[حلال و حرام]] و [[تفسیر قرآن]] بود<ref>وفیات الاعیان، ۲/ ۳۷۱؛ تذکرة الحفاظ، ۱/ ۷۶.</ref>. [[محدثان]] و [[عالمان]] بسیاری از [[شاگردان]] وی بوده و از او [[روایت]] کرده‌اند که از آن میان افراد برجسته‌ای چون [[ایوب سختیانی]]، [[ثابت بن هرمز]]، [[سلیمان احول]] و [[ابواسحاق سُبیعی]] را می‌‌توان نام برد<ref>سیر اعلام النبلاء، ۴/ ۳۲۲ و ۳۲۳.</ref>. [[سعید]] از جمله [[تابعین]] است که به [[پیروی از امام علی]] {{ع}} به جواز [[کتابت حدیث]] نظر داشتند، در برابر آن دسته از [[صحابه]] و تابعین که به [[پیروی]] از [[عمر]] به [[حرمت]] کتابت حدیث قائل بودند. با این همه، بعضی او را [[مرجئه]] دانسته‌اند<ref>روایت و درایت، ص۳۶.</ref>.
+وی همچون جمعی دیگر از [[علما]] و قرّای [[شیعه]] که [[جنگ]] با [[بنی امیه]] را [[واجب]] و [[جهاد]] می‌‌دانستند، به [[سپاه]] [[عبدالرحمان بن محمد بن اشعث]] پیوست و بعد از [[شکست]] [[عبدالرحمان]] به [[قم]] آمد و به قریه [[جمکران]] رفت و نزد عرب‌های [[بنی اسد]] که [[قوم]] او بودند، اقامت گزید. [[امیران]] کاشان و [[اصفهان]] چون از وجود سعید در قم [[آگاه]] شدند، وی را دستگیر کرده و به نزد [[حجاج]] بردند و به قولی، سعید از قم به [[آذربایجان]] گریخت و از آنجا به [[مکه]] رفت و در مکه دستگیر شد<ref>تاریخ مذهبی قم، ۴۶.</ref>. اما قول مشهور آن است که سعید مدتی در اصفهان [[سکونت]] داشت و از آنجا به [[عراق]] رفت و به نشر [[حدیث]] پرداخت<ref>وفیات الاعیان، ۲ / ۳۷۲.</ref>. به هر حال [[دستگیری]] سعید را به دست [[خالد بن عبدالله قسری]]، [[والی مکه]] نوشته‌اند. گویند که شبی او را کنار دیر راهبی آوردند که میان صحرای ترسناکی بود. سعید از ورود به دیر [[امتناع]] کرد و به [[کرامت]] او، شیری وی را محافظت نمود و این کرامت مایه [[هدایت]] و [[مسلمان]] شدن دیرنشینان گردید<ref>شواهد النبوه (جامی)، ۳۶.</ref>.
+هنگامی که سعید دستگیر شد و نزد حجاج آورده شد، [[مناظره]] جالبی بین او و حجاج واقع شد. کشّی این مناظره را [[نقل]] کرده و در پایان از قول حجاج نقل کرده که در این [[مناظره]] سخنی از [[سعید]] نشنید که مورد [[رضایت]] و [[تصدیق]] او باشد<ref>اختیار معرفة الرجال، ۱۱۹.</ref>. [[ابن خلکان]] نیز این مناظره را به گونه‌ای مفصل‌تر و به صورتی دیگر [[نقل]] کرده است<ref>وفیات الاعیان، ۲/ ۳۷۲ و ۳۷۳.</ref>.
+[[ذهبی]] او را فردی بسیار با [[ورع]] معرفی کرده و می‌‌نویسد سعید هر دو شب، یک [[ختم قرآن]] داشت و گریه‌های مستمر او در [[دل]] شب به گونه‌ای بود که گاه به [[ضعف]] [[بینایی]] او می‌‌انجامید<ref>تذکرة الحفاظ، ۱ / ۷۶.</ref>. [[ابونعیم اصفهانی]] نیز او را بکّاء (بسیار [[گریه]] کننده)<ref>حلیة الاولیاء، ۲ / ۲۷۲.</ref> و ابن معین او را فردی مورد [[اعتماد]] و [[ثقه]] معرفی کرده است<ref>الجرح و التعدیل، ۴/ ۹.</ref>. [[احمد بن حنبل]] گفته است: [[حجاج]]، [[سعید بن جبیر]] را به [[قتل]] رساند، در حالی که بر روی [[زمین]] کسی نبود مگر اینکه به [[علم]] او نیاز داشت. وی در سال ۹۴ یا ۹۵ه‍ در واسط به [[دستور]] حجاج گردن زده و در همان جا به خاک سپرده شد و مقبره‌اش [[زیارتگاه]] است<ref>وفیات الاعیان، ۲ / ۳۷۳ و ۳۷۴.</ref>. [[کشّی]] [[شهادت]] او را به سبب همراهی‌اش با [[امام سجاد]] {{ع}} و [[استقامت]] وی در [[تشیع]] می‌‌داند<ref>اختیار معرفة الرجال، ۱۱۹.</ref>. وی دارای [[تفسیری]] در [[قرآن]] بوده<ref>الذریعه، ۴ / ۲۷۶.</ref> که به گفته [[عادل نویهض]]، مفقود شده است<ref>مناقب آل ابی طالب {{ع}}، ۴ /۱۹۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۲ (کتاب)|فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی]]، ج۱ ص۳۶۸-۳۶۹؛ [[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی]] ص ۴۸۲.</ref>.
 == جستارهای وابسته ==
+{{مدخل وابسته}}
 * [[جبیر بن هشام اسدی کوفی]] (پدر)
+* [[تفسیر سعید بن جبیر]]
+{{پایان مدخل‌ وابسته}}
+== منابع ==
+{{منابع}}
+# [[پرونده: IM009687.jpg|22px]] جمعی از پژوهشگران، [[فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۲ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۲''']]
+# [[پرونده:IM010499.jpg|22px]] [[محمد حسین رجبی دوانی|رجبی دوانی، محمد حسین]]، [[کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی (کتاب)|'''کوفه و نقش آن در قرون نخستین اسلامی''']]
+{{پایان منابع}}
+== پانویس ==
+{{پانویس}}
+[[رده:اصحاب امام سجاد]]
+[[رده:مفسران]]
+[[رده:اعلام]]