هشام بن حکم (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۳۰ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | {{جعبه اطلاعات کتاب | ||
| عنوان | | عنوان پیشین = | ||
| عنوان اصلی | | عنوان = هشام بن حکم | ||
| تصویر | | عنوان پسین = | ||
| اندازه تصویر | | شماره جلد = | ||
| از مجموعه | | عنوان اصلی = | ||
| زبان | | تصویر = 1100529.jpg | ||
|زبان اصلی | | اندازه تصویر = 200px | ||
| نویسنده | | از مجموعه = | ||
| نویسندگان | | زبان = فارسی | ||
| تحقیق یا تدوین | | زبان اصلی = | ||
| زیر نظر | | نویسنده = [[علی رضا اسعدی]] | ||
| به کوشش | | نویسندگان = | ||
| مترجم | | تحقیق یا تدوین = | ||
| مترجمان | | زیر نظر = | ||
| ویراستار | | به کوشش = | ||
| ویراستاران | | مترجم = | ||
| موضوع | | مترجمان = | ||
| مذهب | | ویراستار = | ||
| ناشر | | ویراستاران = | ||
| به همت | | موضوع = [[متکلمان شیعه]] | ||
| وابسته به | | مذهب = شیعه | ||
| محل نشر | | ناشر = پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی | ||
| سال نشر | | به همت = | ||
| تعداد | | وابسته به = | ||
| محل نشر = قم، ایران | |||
| سال نشر = ۱۳۸۸ | |||
| تعداد صفحات = ۳۳۵ | |||
| شابک | | شابک = 978-964-2636-96-9 | ||
| شماره ملی = ۱۷۷۳۲۲۱ | |||
| شماره ملی | |||
}} | }} | ||
'''[[هشام بن حکم]]'''، کتابی است که با [[زبان فارسی]] به بررسی مباحثی پیرامون [[هشام بن حکم]] یکی از [[متکلمان شیعه]] می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر [[علی رضا اسعدی]] است و [[پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (ناشر)|انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]] انتشار آن را به عهده داشته است. | '''[[هشام بن حکم]]'''، کتابی است که با [[زبان فارسی]] به بررسی مباحثی پیرامون [[هشام بن حکم]] یکی از [[متکلمان شیعه]] می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر [[علی رضا اسعدی]] است و [[پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی (ناشر)|انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی]] انتشار آن را به عهده داشته است. | ||
==دربارهٔ کتاب== | == دربارهٔ کتاب == | ||
در معرفی این کتاب آمده است: «بررسی ابعاد شخصیتی و اندیشه‌های [[کلامی]] [[هشام بن حکم]] یکی از [[شاگردان امام صادق]]{{ع}} است. در این [[پژوهش]] ابتدا به بررسی احوال و ابعاد [[شخصیت]] [[هشام بن حکم]] پرداخته شده و سپس مهمترین آرا و اندیشه‌های [[کلامی]]، ویژگی‌های [[اخلاقی]] و [[رفتاری]] وی بررسی گردیده است. نگارنده به دیدگاههای [[هشام بن حکم]] در مورد [[خداشناسی]]، [[صفات الهی]]، جهان‌شناسی،[[پیامبرشناسی]]، امام‌شناسی و [[علم]] و [[معرفت]] پرداخته و برخی از | در معرفی این کتاب آمده است: «بررسی ابعاد شخصیتی و اندیشه‌های [[کلامی]] [[هشام بن حکم]] یکی از [[شاگردان امام صادق]] {{ع}} است. در این [[پژوهش]] ابتدا به بررسی احوال و ابعاد [[شخصیت]] [[هشام بن حکم]] پرداخته شده و سپس مهمترین آرا و اندیشه‌های [[کلامی]]، ویژگی‌های [[اخلاقی]] و [[رفتاری]] وی بررسی گردیده است. نگارنده به دیدگاههای [[هشام بن حکم]] در مورد [[خداشناسی]]، [[صفات الهی]]، جهان‌شناسی، [[پیامبرشناسی]]، امام‌شناسی و [[علم]] و [[معرفت]] پرداخته و برخی از مناظره‌های وی را در همین موضوعات منعکس کرده است. بخشی از مناظره‌های [[هشام بن حکم]] در باب تناهی عالم، حرکت، صفت و ویژگی‌های آن [[خلود]] و [[روح]] با [[ابوالهندیل علاف]] [[یحیی بن خالد برمکی]] و برخی دیگر از [[مخالفان]] [[شیعه]] نیز در پایان کتاب آمده است». | ||
==فهرست کتاب== | == فهرست کتاب == | ||
{{فهرست اثر}} | {{فهرست اثر}} | ||
هشام بن [[حکیم]] | هشام بن [[حکیم]] | ||
*سخنی با خواننده | * سخنی با خواننده | ||
*مقدمه | * مقدمه | ||
'''بخش اول: احوال و ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | '''بخش اول: احوال و ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | ||
'''فصل اول: بررسی احوال''' | '''فصل اول: بررسی احوال''' | ||
*ولادت | * ولادت | ||
*نژاد و [[قبیله]] | * نژاد و [[قبیله]] | ||
*زادگاه، محل اقامت و [[تجارت]] | * زادگاه، محل اقامت و [[تجارت]] | ||
*[[خاندان]] | * [[خاندان]] | ||
*گرایش‌های [[فکری]] و مذهبی | * گرایش‌های [[فکری]] و مذهبی | ||
*[[وفات]] | * [[وفات]] | ||
'''فصل دوم: بررسی ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | '''فصل دوم: بررسی ابعاد [[شخصیت]] هشام''' | ||
# [[شخصیت]] هشام در [[احادیث]] | |||
## [[احادیث]] [[مدح]] و [[ستایش]] | |||
## [[احادیث]] [[ذم]] و [[نکوهش]] | |||
# [[موقعیت]] و [[جایگاه علمی]] | |||
## [[جامعیت]] [[علمی]] | |||
## استادان و [[شاگردان]] | |||
## مناظره‌ها | |||
## آثار | |||
# [[ویژگی‌های اخلاقی]] ـ [[رفتاری]] | |||
'''بخش دوم: آرا و اندیشه‌های [[کلامی]]''' | '''بخش دوم: آرا و اندیشه‌های [[کلامی]]''' | ||
'''فصل اول: [[علم]] و [[معرفت]]''' | '''فصل اول: [[علم]] و [[معرفت]]''' | ||
*منابع و ابزار [[معرفت]] | * منابع و ابزار [[معرفت]] | ||
# [[حس]] | |||
## گونه‌های [[ادراک حسی]] | |||
## [[محدودیت]] و امکان خطای [[ادراک حسی]] | |||
# [[عقل]] | |||
## اهمیت و [[جایگاه]] [[عقل]] | |||
## [[محدودیت]] [[شناخت عقلی]] | |||
'''فصل دوم: [[خداشناسی]]''' | '''فصل دوم: [[خداشناسی]]''' | ||
*نظر و [[استدلال]] | * نظر و [[استدلال]] | ||
[[براهین]] [[اثبات وجود خدا]] | * [[براهین]] [[اثبات وجود خدا]] | ||
# [[برهان]] از طریق [[آیات]] انفسی | |||
# [[برهان]] از طریق [[آیات]] آفاقی | |||
*[[صفات الهی]] | * [[صفات الهی]] | ||
*مباحث عام | * مباحث عام | ||
# نحوه اتصاف [[خداوند]] به صفات | |||
# [[حدوث و قدم]] صفات | |||
*مباحث خاص | * مباحث خاص | ||
# صفات ثبوتیه | |||
## [[وحدت]] | |||
## [[نفی]] [[شریک]] | |||
## [[نفی]] ترکیب | |||
# [[علم الهی]] | |||
*[[حدوث و قدم]] [[علم الهی]] | * [[حدوث و قدم]] [[علم الهی]] | ||
*[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] حدوث [[علم الهی]] | * [[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] حدوث [[علم الهی]] | ||
# [[دلایل عقلی]] | |||
# [[دلایل نقلی]] | |||
*کیفیت [[علم الهی]] به اشیای | * کیفیت [[علم الهی]] به اشیای پنهان | ||
*واکنش‌ها | * واکنش‌ها | ||
*[[بداء]] | * [[بداء]] | ||
# [[قدرت]] | |||
# [[سمع]] و [[بصر]] | |||
# [[کلام]] | |||
# [[اراده]] | |||
# [[رضا]] و [[سخط]] | |||
# صفات سلبیه | |||
## [[نفی]] [[تشبیه]] و تجسیم | |||
*[[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] تجسیم | * [[دلایل]] منسوب به هشام در [[اثبات]] تجسیم | ||
*ریشه‌یابی دیدگاه هشام | * ریشه‌یابی دیدگاه هشام | ||
*واکنش [[شیعه]] در برابر انتساب [[اعتقاد]] تجسیم به هشام | * واکنش [[شیعه]] در برابر انتساب [[اعتقاد]] تجسیم به هشام | ||
# [[انکار]] [[اعتقاد]] هشام به تجسیم | |||
# [[اعتقاد]] قبلی | |||
# معارضه | |||
# [[اراده]] معنایی غیر از معنای ظاهری | |||
* [[نفی رؤیت]] | |||
* [[نفی]] مکان‌مندی و جهت‌مندی | |||
*[[اسمای الهی]] | * [[اسمای الهی]] | ||
*عینیت یا مغایرت اسم و مسمی | * عینیت یا مغایرت اسم و مسمی | ||
*اطلاق شیء بر [[خداوند]] | * اطلاق شیء بر [[خداوند]] | ||
*[[افعال الهی]] | * [[افعال الهی]] | ||
فصل سوم: [[جهان‌شناسی]] | '''فصل سوم: [[جهان‌شناسی]]''' | ||
*حدوث عالم | * حدوث عالم | ||
*[[فرشتگان]] | * [[فرشتگان]] | ||
*[[جن]] | * [[جن]] | ||
*[[شیطان]] | * [[شیطان]] | ||
*تناهی ابعاد | * تناهی ابعاد | ||
*سبب فرو نرفتن [[زمین]] | * سبب فرو نرفتن [[زمین]] | ||
*[[جسم]] | * [[جسم]] | ||
*[[انکار]] جزء لایتجزا | * [[انکار]] جزء لایتجزا | ||
*[[اعراض]] | * [[اعراض]] | ||
*طفره | * طفره | ||
*تداخل | * تداخل | ||
*کمون | * کمون | ||
*[[زلزله]] | * [[زلزله]] | ||
*[[باران]]، جو و هوا | * [[باران]]، جو و هوا | ||
فصل چهارم: [[انسان‌شناسی]] | '''فصل چهارم: [[انسان‌شناسی]]''' | ||
*[[حقیقت انسان]] | * [[حقیقت انسان]] | ||
*[[افعال]] [[انسان]] | * [[افعال]] [[انسان]] | ||
*[[جبر و اختیار]] | * [[جبر و اختیار]] | ||
*[[استطاعت]] | * [[استطاعت]] | ||
*[[تفسیر]] [[استطاعت]] و ارکان آن | * [[تفسیر]] [[استطاعت]] و ارکان آن | ||
*احتمالات در [[تفسیر]] سبب مهیج | * احتمالات در [[تفسیر]] سبب مهیج | ||
*[[استطاعت]] پیش از فعل یا همراه فعل | * [[استطاعت]] پیش از فعل یا همراه فعل | ||
'''فصل پنجم: [[پیامبرشناسی]]''' | '''فصل پنجم: [[پیامبرشناسی]]''' | ||
*تعریف [[پیامبر]] و شرایط [[پیامبری]] | * تعریف [[پیامبر]] و شرایط [[پیامبری]] | ||
# [[انتصاب]] از سوی [[خداوند]] | |||
# [[وحی]] | |||
# [[عصمت]] | |||
# [[معجزه]] | |||
*[[ضرورت نبوت]] | * [[ضرورت نبوت]] | ||
*[[قرآن]]، [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]]{{صل}} | * [[قرآن]]، [[معجزه جاوید]] [[پیامبر اسلام]] {{صل}} | ||
'''فصل ششم: [[امام‌شناسی]]''' | '''فصل ششم: [[امام‌شناسی]]''' | ||
* [[امامت عامه]] | |||
*[[جایگاه امامت]] | * [[جایگاه امامت]] | ||
*[[وجوب تعیین امام]] | * [[وجوب تعیین امام]] | ||
*[[تبیین]] [[دلایل]] | * [[تبیین]] [[دلایل]] | ||
*[[دلیل]] اول: [[برهان]] [[حکمت]] | * [[دلیل]] اول: [[برهان]] [[حکمت]] | ||
*[[دلیل]] دوم: [[برهان]] [[عدالت]] | * [[دلیل]] دوم: [[برهان]] [[عدالت]] | ||
*[[دلیل]] سوم: [[برهان]] [[اضطرار]] | * [[دلیل]] سوم: [[برهان]] [[اضطرار]] | ||
*[[دلیل]] چهارم: [[برهان]] [[رحمت]] | * [[دلیل]] چهارم: [[برهان]] [[رحمت]] | ||
*بازگشت [[براهین]] هشام بن [[برهان لطف]] | * بازگشت [[براهین]] هشام بن [[برهان لطف]] | ||
*دامنه دلالت [[براهین]] | * دامنه دلالت [[براهین]] | ||
# از نظر [[شئون]] و [[مناصب]] | |||
# از نظر گستره زمانی | |||
*شرایط و [[ویژگی‌های امام]] | * شرایط و [[ویژگی‌های امام]] | ||
# شرایط و ویژگی‌های نَسَبی | |||
## [[شهرت]] نژاد، [[قبیله]] و [[خاندان]] | |||
## [[منصوص بودن]] | |||
# شرایط و ویژگی‌های شخصی | |||
# [[عصمت]] | |||
## تعریف و [[حقیقت عصمت]] | |||
## [[دلایل عصمت]] | |||
## دامنه و گستره [[عصمت]] | |||
# [[علم]] | |||
# [[سخاوت]] | |||
# [[شجاعت]] | |||
*تعداد و [[نام امامان]] | * تعداد و [[نام امامان]] | ||
* [[امامت]] خاص | |||
*[[دلایل امامت امام علی]]{{ع}} | * [[دلایل امامت امام علی]] {{ع}} | ||
# [[ادله عقلی]] | |||
## [[لزوم]] [[نص]] و [[عصمت]] | |||
## [[لزوم]] [[افضلیت]] | |||
## [[تبیین]] [[برتری علی]] {{ع}} | |||
## رد [[شایستگی]] دیگر مدعیان [[خلافت]] | |||
# [[ادله نقلی]] | |||
# [[ادله قرآنی]] | |||
# [[ادله روایی]] | |||
* | * نقد و بررسی [[شبهات]] | ||
*دیدگاه هشام در مورد [[مخالفان]] [[حکومت علوی]] | * دیدگاه هشام در مورد [[مخالفان]] [[حکومت علوی]] | ||
# [[معاویه]] و [[قاسطین]] | |||
# [[خوارج]] | |||
# حَکَمان | |||
*دیدگاه هشام در مورد [[امامت]] دیگر [[ائمه]]{{ع}} | * دیدگاه هشام در مورد [[امامت]] دیگر [[ائمه]] {{ع}} | ||
# [[امام سجاد]] {{ع}} | |||
# [[امام صادق]] {{ع}} | |||
# [[امام]] [[موسی بن جعفر]] {{ع}} | |||
'''بخش سوم: مناظره‌ها''' | |||
'''بخش سوم: مناظره‌ها | '''فصل اول:''' [[خداشناسی]] و [[توحید]]''' | ||
# با شخص ملحدی در [[اثبات]] [[توحید]] | |||
فصل اول: [[خداشناسی]] و [[توحید]]''' | # با [[روحانی]] زرتشتی در [[اثبات]] [[توحید]] | ||
# با [[جاثلیق]] [[نصرانی]] در رد [[تثلیث]] | |||
'''فصل دوم: [[امامت]]''' | '''فصل دوم: [[امامت]]''' | ||
# با [[یحیی]] بن خالد | |||
# با مرد شامی | |||
# با ضرار بن عمرو ضبی | |||
# با [[عبدالله بن یزید]] [[اباضی]] | |||
# با جمعی از [[متکلمان]] در مجلس [[یحیی]] بن خالد | |||
# با بیان و ضرار | |||
# با جمعی از [[متکلمان]] | |||
# با [[یحیی]] بن خالد برمکی | |||
# با [[خوارج]] | |||
# با ضرار | |||
# با [[ابوعبیده]] معتزلی | |||
# با [[عمرو بن عبید]] | |||
# با برخی از [[اهل سنت]] در مجلس [[یحیی]] بن خالد برمکی | |||
# با برخی از [[اهل سنت]] | |||
'''فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، [[خلود]] و [[روح]]''' | '''فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، [[خلود]] و [[روح]]''' | ||
# با [[روحانی]] زرتشتی در [[اثبات]] تناهی عالم | |||
# با [[ابوالهذیل]] در مورد حرکت و صفت | |||
# با [[نظام]] در [[خلود]] | |||
# با [[نظام]] در مورد [[روح]] | |||
*کتاب‌نامه | * کتاب‌نامه | ||
*نمایه‌ها | * نمایه‌ها | ||
# اصطلاحات | |||
# کسان، قبیله‌ها و [[فرقه‌ها]] | |||
{{پایان | {{پایان فهرست اثر}} | ||
==دربارهٔ پدیدآورنده== | == دربارهٔ پدیدآورنده == | ||
{{ | {{پدیدآورنده ساده | ||
| پدیدآورنده کتاب = علی رضا اسعدی}} | |||
== پانویس == | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:کتاب]] | [[رده:کتاب]] | ||
[[رده:کتاب‌های علی رضا اسعدی]] | [[رده:کتاب‌های علی رضا اسعدی]] | ||
[[رده:آثار علی رضا اسعدی]] | [[رده:آثار علی رضا اسعدی]] | ||
[[رده:آثار متکلمان شیعه]] | [[رده:آثار متکلمان شیعه]] | ||
[[رده:کتاب‌های دارای چکیده]] | [[رده:کتاب‌های دارای چکیده]] | ||
[[رده:کتاب‌های دارای فهرست]] | [[رده:کتاب‌های دارای فهرست]] | ||
[[رده:کتاب‌های فاقد متن PDF]] | [[رده:کتاب‌های فاقد متن PDF]] | ||
[[رده:کتاب‌های فاقد متن دیجیتال]] | [[رده:کتاب‌های فاقد متن دیجیتال]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۲ ژانویهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۱۸
| هشام بن حکم | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | علی رضا اسعدی |
| موضوع | متکلمان شیعه |
| مذهب | شیعه |
| ناشر | انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی |
| محل نشر | قم، ایران |
| سال نشر | ۱۳۸۸ ش |
| تعداد صفحه | ۳۳۵ |
| شابک | ۹۷۸-۹۶۴-۲۶۳۶-۹۶-۹ |
| شماره ملی | 1773221 ۱۷۷۳۲۲۱ |
هشام بن حکم، کتابی است که با زبان فارسی به بررسی مباحثی پیرامون هشام بن حکم یکی از متکلمان شیعه می‌پردازد. پدیدآورندهٔ این اثر علی رضا اسعدی است و انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی انتشار آن را به عهده داشته است.
دربارهٔ کتاب
در معرفی این کتاب آمده است: «بررسی ابعاد شخصیتی و اندیشه‌های کلامی هشام بن حکم یکی از شاگردان امام صادق (ع) است. در این پژوهش ابتدا به بررسی احوال و ابعاد شخصیت هشام بن حکم پرداخته شده و سپس مهمترین آرا و اندیشه‌های کلامی، ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری وی بررسی گردیده است. نگارنده به دیدگاههای هشام بن حکم در مورد خداشناسی، صفات الهی، جهان‌شناسی، پیامبرشناسی، امام‌شناسی و علم و معرفت پرداخته و برخی از مناظره‌های وی را در همین موضوعات منعکس کرده است. بخشی از مناظره‌های هشام بن حکم در باب تناهی عالم، حرکت، صفت و ویژگی‌های آن خلود و روح با ابوالهندیل علاف یحیی بن خالد برمکی و برخی دیگر از مخالفان شیعه نیز در پایان کتاب آمده است».
فهرست کتاب
هشام بن حکیم
- سخنی با خواننده
- مقدمه
بخش اول: احوال و ابعاد شخصیت هشام فصل اول: بررسی احوال
فصل دوم: بررسی ابعاد شخصیت هشام
- شخصیت هشام در احادیث
- موقعیت و جایگاه علمی
- ویژگی‌های اخلاقی ـ رفتاری
بخش دوم: آرا و اندیشه‌های کلامی فصل اول: علم و معرفت
- منابع و ابزار معرفت
فصل دوم: خداشناسی
- نظر و استدلال
- براهین اثبات وجود خدا
- صفات الهی
- مباحث عام
- نحوه اتصاف خداوند به صفات
- حدوث و قدم صفات
- مباحث خاص
- حدوث و قدم علم الهی
- دلایل منسوب به هشام در اثبات حدوث علم الهی
- دلایل منسوب به هشام در اثبات تجسیم
- ریشه‌یابی دیدگاه هشام
- واکنش شیعه در برابر انتساب اعتقاد تجسیم به هشام
- نفی رؤیت
- نفی مکان‌مندی و جهت‌مندی
- اسمای الهی
- عینیت یا مغایرت اسم و مسمی
- اطلاق شیء بر خداوند
- افعال الهی
فصل سوم: جهان‌شناسی
- حدوث عالم
- فرشتگان
- جن
- شیطان
- تناهی ابعاد
- سبب فرو نرفتن زمین
- جسم
- انکار جزء لایتجزا
- اعراض
- طفره
- تداخل
- کمون
- زلزله
- باران، جو و هوا
فصل چهارم: انسان‌شناسی
- حقیقت انسان
- افعال انسان
- جبر و اختیار
- استطاعت
- تفسیر استطاعت و ارکان آن
- احتمالات در تفسیر سبب مهیج
- استطاعت پیش از فعل یا همراه فعل
فصل پنجم: پیامبرشناسی
فصل ششم: امام‌شناسی
- امامت عامه
- جایگاه امامت
- وجوب تعیین امام
- تبیین دلایل
- دلیل اول: برهان حکمت
- دلیل دوم: برهان عدالت
- دلیل سوم: برهان اضطرار
- دلیل چهارم: برهان رحمت
- بازگشت براهین هشام بن برهان لطف
- دامنه دلالت براهین
- شرایط و ویژگی‌های امام
- شرایط و ویژگی‌های نَسَبی
- شهرت نژاد، قبیله و خاندان
- منصوص بودن
- شرایط و ویژگی‌های شخصی
- عصمت
- تعریف و حقیقت عصمت
- دلایل عصمت
- دامنه و گستره عصمت
- علم
- سخاوت
- شجاعت
- تعداد و نام امامان
- امامت خاص
- دلایل امامت امام علی (ع)
- نقد و بررسی شبهات
- دیدگاه هشام در مورد مخالفان حکومت علوی
- امام سجاد (ع)
- امام صادق (ع)
- امام موسی بن جعفر (ع)
بخش سوم: مناظره‌ها فصل اول: خداشناسی و توحید
فصل دوم: امامت
- با یحیی بن خالد
- با مرد شامی
- با ضرار بن عمرو ضبی
- با عبدالله بن یزید اباضی
- با جمعی از متکلمان در مجلس یحیی بن خالد
- با بیان و ضرار
- با جمعی از متکلمان
- با یحیی بن خالد برمکی
- با خوارج
- با ضرار
- با ابوعبیده معتزلی
- با عمرو بن عبید
- با برخی از اهل سنت در مجلس یحیی بن خالد برمکی
- با برخی از اهل سنت
فصل سوم: مناظره‌های هشام در تناهی عالم، حرکت، صفت، خلود و روح
- با روحانی زرتشتی در اثبات تناهی عالم
- با ابوالهذیل در مورد حرکت و صفت
- با نظام در خلود
- با نظام در مورد روح
- کتاب‌نامه
- نمایه‌ها
- اصطلاحات
- کسان، قبیله‌ها و فرقه‌ها
دربارهٔ پدیدآورنده
