←دیدگاه سوم: محدودیت علم امام
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{علم معصوم | {{مدخل مرتبط | ||
| موضوع مرتبط = علم معصوم | |||
| عنوان مدخل = [[علم تفصیلی]] | |||
| مداخل مرتبط = [[علم تفصیلی در کلام اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = علم معصوم (پرسش) | |||
}} | |||
==معناشناسی | '''علم تفصیلی''' [[امام]] یعنی [[علم]] به تمام جزئیات. اما در اینکه آیا [[علم امام]] تفصیلی است یا اجمالی [[اختلاف]] نظر وجود دارد، برخی در این زمینه توقف کردهاند و برخی دیگر براساس ادلهای قائل به علم کلی و تفصیلی شدهاند، بدین معنا که هیچ دانشی نیست که برای غیر [[خداوند]] ممکن باشد و امام نسبت به آن [[آگاه]] نباشد و گروهی دیگر قول به اجمال را پذیرفتهاند، این گروه معتقدند تام بودن [[علوم]] [[امامان]] {{عم}} موجه نیست و ضرورتی ندارد امام {{ع}} به همۀ امور [[جهان]] به صورت جزئی و تفصیلی آگاه باشد. ریشه این اختلاف، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است، بنابراین [[اثبات]] یا [[نفی]] تام بودن علوم آنان، به تحلیل و جمعبندی [[روایات]] این موضوع وابسته است. | ||
== معناشناسی == | |||
در زمینه معنای [[علم تفصیلی معصوم]] میتوان به موارد زیر اشاره نمود: | در زمینه معنای [[علم تفصیلی معصوم]] میتوان به موارد زیر اشاره نمود: | ||
#تفصیلی به معنای فعلی در مقابل شأنی: یعنی [[معصوم]] از همه چیز [[آگاه]] است و چیزی نیست که اکنون در [[علم]] او نگنجد؛ لذا هیچ [[علمی]] نیست که [[منتظر]] تحصیلش باشد و به عبارتی بالفعل همه چیز را میداند، به استثنای علومی که احاطۀ بر آنها برای غیر [[خداوند]] ناممکن است. | # تفصیلی به معنای فعلی در مقابل شأنی: یعنی [[معصوم]] از همه چیز [[آگاه]] است و چیزی نیست که اکنون در [[علم]] او نگنجد؛ لذا هیچ [[علمی]] نیست که [[منتظر]] تحصیلش باشد و به عبارتی بالفعل همه چیز را میداند، به استثنای علومی که احاطۀ بر آنها برای غیر [[خداوند]] ناممکن است. | ||
#تفصیلی به معنای [[علم تام]]: تام بودن [[علم معصوم]] یعنی او همۀ [[علوم]] ممکن برای غیر خداوند را با تمامی تفصیلات و جزئیات میداند و علمی که مجمل باشد ندارد. | # تفصیلی به معنای [[علم تام]]: تام بودن [[علم معصوم]] یعنی او همۀ [[علوم]] ممکن برای غیر خداوند را با تمامی تفصیلات و جزئیات میداند و علمی که مجمل باشد ندارد. | ||
#تفصیلی به معنای این است، تمام علومی که غیر خداوند میتواند به آن احاطه پیدا کند: {{متن حدیث|علم ما کان و ما یکون و ما هو کائن}} را میداند، با قطع نظر از اینکه بالفعل باشد یا باقوه: {{متن حدیث|لو شاؤوا علموا}}، بالتفصیل باشد یا بالاجمال. | # تفصیلی به معنای این است، تمام علومی که غیر خداوند میتواند به آن احاطه پیدا کند: {{متن حدیث|علم ما کان و ما یکون و ما هو کائن}} را میداند، با قطع نظر از اینکه بالفعل باشد یا باقوه: {{متن حدیث|لو شاؤوا علموا}}، بالتفصیل باشد یا بالاجمال. | ||
==[[علم امام]] تفصیلی یا اجمالی؟== | == [[علم امام]] تفصیلی یا اجمالی؟ == | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول ={{وسطچین}}'''[[آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)|آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟]]'''{{پایان}} | |||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پسزمینه=#F8FBF9| گیومه نقلقول =| تراز منبع = وسط}} | |||
دربارۀ قلمرو علوم [[امامان]] {{ع}} در میان علمای شیعه سه دیدگاه اساسی وجود دارد: [[سکوت]] (توقف)؛ [[تام بودن علم امام]]؛ [[محدودیت علم امام]]. | |||
دربارۀ قلمرو علوم [[امامان]]{{ع}} در میان | |||
===دیدگاه اول: سکوت (توقف)=== | === دیدگاه اول: سکوت (توقف) === | ||
برخی از بزرگان<ref>مانند شیخ انصاری، المکاسب، ج ۱، ص۳۷۴.</ref> معتقدند، در باب نوع، کمیت و | برخی از بزرگان<ref>مانند شیخ انصاری، المکاسب، ج ۱، ص۳۷۴.</ref> معتقدند، در باب نوع، کمیت و کیفیت علم امام، به نتیجه روشن و صریحی نمیتوان دست یافت و ادلۀ عقلی و [[نقلی]] هیچکدام [[قضاوت]] صریح و مفید [[یقین]] در این باره به دست نمیدهند. ؛ چراکه بعضی [[روایات]] دلالت دارند بر اینکه امامان {{ع}} "ما کان و ما یکون" را میدانند<ref>کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج ۱، ص۲۶۱ و ۲۶۲.</ref>، [[وارثان علم]] پیامبرانند و کانون و [[معدن]] علماند<ref>صفار، محمد بن حسن بصائرالدرجات، ج ۱، ص۵۶ و ۱۱۸.</ref> و از سوی دیگر، بعضی دیگر از [[روایات]]<ref>مفید، محمد بن محمد، الارشاد، ج ۱، ص۲۵۷.</ref> دلالت میکنند بر اینکه آنان [[علم غیب]] ندارند<ref>ر.ک: [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳.</ref>. | ||
===دیدگاه دوم: [[تام بودن علم امام]]=== | === دیدگاه دوم: [[تام بودن علم امام]] === | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول ={{وسطچین}}'''[[آیا علم معصوم تام و بیکران است یا محدود؟ (پرسش)|آیا علم معصوم تام و بیکران است یا محدود؟]]'''{{پایان}} | |||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پسزمینه=#F8FBF9| گیومه نقلقول =| تراز منبع = وسط}} | |||
گروهی دیگر [[معتقد]] به تام بودن [[علوم]] ایشان هستند؛ تام بودن [[علم امام]] بدین معناست، هیچ دانشی نیست که برای غیر [[خداوند]] ممکن باشد و [[امام]] نسبت به آن [[آگاه]] نباشد. مطابق این دیدگاه، امام{{ع}} به تمام علوم و جزئیات حوادث [[جهان]]، در تمام زمانها، در محدودۀ قابل | {{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول ={{وسطچین}}'''[[دلایل قایلان به تام بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)|دلایل قایلان به تام بودن علم معصوم چیستند؟]]'''{{پایان}} | ||
|تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پسزمینه=#F8FBF9| گیومه نقلقول =| تراز منبع = وسط}} | |||
گروهی دیگر [[معتقد]] به تام بودن [[علوم]] ایشان هستند؛ تام بودن [[علم امام]] بدین معناست، هیچ دانشی نیست که برای غیر [[خداوند]] ممکن باشد و [[امام]] نسبت به آن [[آگاه]] نباشد. مطابق این دیدگاه، امام {{ع}} به تمام علوم و جزئیات حوادث [[جهان]]، در تمام زمانها، در محدودۀ قابل تصور برای غیر خداوند آگاه است. البته برخی [[دانشها]] که لازمۀ مقام خداوند است و جز او کسی به آنها آگاه نیست، از فرض این بحث خارج است. | |||
مشهور [[علما]] بر اساس یک [[سلسله]] روایات میگویند: [[ائمه]]{{ع}} افزون بر [[علم به احکام شریعت]]، به تمامی حوادث گذشته، حال و [[آینده]] [[علم]] داشتند؛ مگر اموری که از اختصاصات [[علم الهی]] است؛ مانند [[زمان]] فرارسیدن [[قیامت]] یا علم به هفتاد و سومین حرف [[اسم اعظم]]. البته این نوع علم از ابزارهای [[امامت]] بوده و برای ایشان ایجاد [[تکلیف]] نمیکرد، بلکه امام موظف بود طبق | مشهور [[علما]] بر اساس یک [[سلسله]] روایات میگویند: [[ائمه]] {{ع}} افزون بر [[علم به احکام شریعت]]، به تمامی حوادث گذشته، حال و [[آینده]] [[علم]] داشتند؛ مگر اموری که از اختصاصات [[علم الهی]] است؛ مانند [[زمان]] فرارسیدن [[قیامت]] یا علم به هفتاد و سومین حرف [[اسم اعظم]]. البته این نوع علم از ابزارهای [[امامت]] بوده و برای ایشان ایجاد [[تکلیف]] نمیکرد، بلکه امام موظف بود طبق ظواهر [[امر]] و مجاری طبیعی و عادی عمل کند. ایشان در مقام [[آگاهی]] [[باطنی]]، بر اساس [[علمی]] که خداوند در جهت انجام [[رسالت]] و امامت در [[اختیار]] آنان قرار داده، از پایان حوادث و جریانات [[روزگار]] و از جمله [[سرنوشت]] خویش، باخبر هستند. | ||
افزون بر این، در [[جوامع حدیثی شیعه]] در ابواب [[علم ائمه]]، [[احادیث]] متعددی دربارۀ علم تفصیلی امامان به حوادث روزگار و از جمله فرجام کارشان موجود است. | افزون بر این، در [[جوامع حدیثی شیعه]] در ابواب [[علم ائمه]]، [[احادیث]] متعددی دربارۀ علم تفصیلی امامان به حوادث روزگار و از جمله فرجام کارشان موجود است. حماد از [[امام صادق]] {{ع}} [[نقل]] میکند که فرمودند: {{متن حدیث|نحن و الله نعلم ما فی السموات و ما فی الارض و ما فی الجنه و ما فی النار و ما بین ذلک}} حماد میگوید: من از این فرمایش حضرت مبهوت شدم و به ایشان نگریستم، حضرت خطاب به من سه بار فرمود: «همه اینها را از [[کتاب خدا]] میدانم، سپس این [[آیه]] را [[تلاوت]] فرمود: {{متن قرآن|وَ يَوْمَ نَبْعَثُ في كُلِّ أُمَّةٍ شَهيداً عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَ جِئْنا بِكَ شَهيداً عَلى هؤُلاءِ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْءٍ وَ هُدىً وَ رَحْمَةً وَ بُشْرى لِلْمُسْلِمينَ}}، سپس باز فرمود: همه اینها را از کتاب خدا میدانم؛ زیرا آن روشنگر همه چیز است و تمام امور را بیان میکند<ref>صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات ص۱۲۸ و مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار ج ۲۶ ص۸ و ج ۹۲ ص۸۵.</ref>. [[احادیث]] فراوان دیگری نیز از [[آگاهی]] [[معصومان]] به [[جفر]]، [[جامعه]] و [[مصحف]] خبر دادهاند. علاوه بر این، اموری همانند [[لطف الهی]]، [[ضرورت]] اتمام نعمت، [[شاهد]] بودن [[پیامبر]] و [[امام]] بر احوال [[امت]] و... ، نیز مقتضی [[آگاه]] بودن امامان از جزئیات حوادث است. خلاصه اینکه امام از آنجا که مظهر جمیع صفات جمال و [[کمال]] الهیاند؛ لذا از جانب [[خداوند]]، دارای [[علم]] غیباند، و به همۀ امور احاطه دارند ولی از این نکته نباید [[غفلت]] کرد که این نوع علم، در [[اعمال]] و [[رفتار]] و [[تکالیف]] آنان اثری ندارد؛ زیرا هیچ گاه مخالف [[قضا و قدر الهی]] کاری انجام نمیدهند<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، فصلنامه مشرق موعود، ش ۳۷؛ [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|بررسی علم امام حسین به شهادت]]، فصلنامه کلام اسلامی، ش ۵۲، ص۹۷ ـ ۱۰۱؛ [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳؛ [[خلیل منصوری رامسری|منصوری رامسری، خلیل]]، [[بیکرانگی علم امام معصوم (مقاله)|بیکرانگی علم امام معصوم]]، وبگاه سماموس؛ [[عسکری امامخان|امامخان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایاننامه)|منشأ و قلمرو علم امام]]؛ [[مهدی پیشوایی|پیشوایی، مهدی]]، [[مقتل جامع سیدالشهداء (کتاب)|مقتل جامع سیدالشهداء]].</ref>. | ||
===دیدگاه سوم: [[محدودیت علم امام]]=== | === دیدگاه سوم: [[محدودیت علم امام]] === | ||
{{جعبه نقل قول| عنوان =| نقلقول ={{وسطچین}}'''[[دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟ (پرسش)|دلایل قایلان به محدود بودن علم معصوم چیستند؟]]'''{{پایان}} | |||
گروهی دیگر [[معتقد]] به | |تاریخ بایگانی| منبع = <small>[[علم معصوم (پرسش)|علم معصوم]]</small>| تراز = راست| عرض = ۱۰۰px| اندازه خط = ۱۳px|رنگ پسزمینه=#F8FBF9| گیومه نقلقول =| تراز منبع = وسط}} | ||
گروهی دیگر [[معتقد]] به محدودیت [[علوم]] [[امامان]] {{ع}} هستند؛ این گروه معتقدند تام بودن علوم ایشان موجه نیست و ضرورتی ندارد [[امام]] به همۀ امور [[جهان]] به طور جزئی و تفصیلی [[آگاه]] باشد. برخی نیز به صراحت وجود چنین تمامیتی را [[نفی]] کردهاند. | |||
[[شیخ مفید]] در این زمینه گفته است: "[[اجماع]] [[شیعه]] تنها بر [[علم امام]]{{ع}} بر [[احکام شرع]] منعقد است و لزومی ندارد به تمامی وقایع و جزئیات به تفصیل آگاه باشد؛ لذا اطلاق در علم امام را نمیپذیریم. و هرکس چنین قائل شد؛ بدون [[دلیل]] و | [[شیخ مفید]] در این زمینه گفته است: "[[اجماع]] [[شیعه]] تنها بر [[علم امام]] {{ع}} بر [[احکام شرع]] منعقد است و لزومی ندارد به تمامی وقایع و جزئیات به تفصیل آگاه باشد؛ لذا اطلاق در علم امام را نمیپذیریم. و هرکس چنین قائل شد؛ بدون [[دلیل]] و مدرک [[سخن]] گفته است"<ref>مفید، محمد بن محمد، المسائل العکبریه، مسأله ۲۰، ص۷۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|کلام نوین اسلامی]]، ج ۲، ص۳۸۱؛ [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|بررسی علم امام حسین به شهادت]]، فصلنامه کلام اسلامی، ش ۵۲، ص۹۷ ـ ۱۰۱؛ [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه]]، فصلنامه تحقیقات کلامی، ش ۳، ص۴۱ ـ ۵۳.</ref> | ||
==دلیل دیدگاههای مختلف== | == دلیل دیدگاههای مختلف == | ||
ریشه این [[اختلاف]]، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است، بنابراین [[اثبات]] یا نفی تام بودن علوم آنان، به تحلیل و جمعبندی [[روایات]] این موضوع وابسته است و این [[اختلافات]] گاه به حدی است که جمع میان آنها ممکن نیست به گونه ایی که گروهی،<ref>کتاب القضاء، ص۵۱. این کتاب از آیتالله میرزا محمدحسن آشتیانی است.</ref> دیگری را [[اهل]] [[ضلالت]] میدانند.<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی | ریشه این [[اختلاف]]، [[ظهور]] متفاوت برخی روایاتی است که در این موضوع [[نقل]] شده است، بنابراین [[اثبات]] یا نفی تام بودن علوم آنان، به تحلیل و جمعبندی [[روایات]] این موضوع وابسته است و این [[اختلافات]] گاه به حدی است که جمع میان آنها ممکن نیست به گونه ایی که گروهی،<ref>کتاب القضاء، ص۵۱. این کتاب از آیتالله میرزا محمدحسن آشتیانی است.</ref> دیگری را [[اهل]] [[ضلالت]] میدانند.<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|علم امام تام یا محدود؟]]، فصلنامه مشرق موعود، ش ۳۷؛ [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف آبادی، نعمت الله]]، [[اقوال علما در علم امام (مقاله)|اقوال علما در علم امام]]، ص۴۱۱ ـ ۴۱۳.</ref> | ||
==نتیجه== | == نتیجه == | ||
در مجموع نمیتوان [[انکار]] کرد که بخشی از علوم امامان{{ع}} تفصیلی و جزئی بوده است. [[آیات قرآن]] دربارۀ مسائل جزئی [[احکام]]، برخی مباحث مربوط به [[معاد]]، نکات [[اخلاقی]]، حوادث جاری [[جامعه]] [[زمان]] [[پیامبران]] و... [[بهترین]] [[شاهد]] بر آن است که برخی از [[علوم پیامبران]]، به مسائل جزئی مربوط بوده است. پیامبران در حوادث و شرایط مختلف، به [[خداوند]] روی میآوردند و از او کمک میخواستند و راهنماییهای [[وحیانی]] خداوند، [[یاور]] آنان بوده است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی | در مجموع نمیتوان [[انکار]] کرد که بخشی از علوم امامان {{ع}} تفصیلی و جزئی بوده است. [[آیات قرآن]] دربارۀ مسائل جزئی [[احکام]]، برخی مباحث مربوط به [[معاد]]، نکات [[اخلاقی]]، حوادث جاری [[جامعه]] [[زمان]] [[پیامبران]] و... [[بهترین]] [[شاهد]] بر آن است که برخی از [[علوم پیامبران]]، به مسائل جزئی مربوط بوده است. پیامبران در حوادث و شرایط مختلف، به [[خداوند]] روی میآوردند و از او کمک میخواستند و راهنماییهای [[وحیانی]] خداوند، [[یاور]] آنان بوده است<ref>ر.ک: [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علوم برگزیدگان (کتاب)|علوم برگزیدگان]]، ص۱۴۰.</ref>. | ||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == | ||
* [[ آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]] | {{پرسش وابسته}} | ||
* [[آیا علم معصوم تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]] | |||
* [[آیا علم معصوم به امور غیبی تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]] | * [[آیا علم معصوم به امور غیبی تفصیلی و با جزئیات است یا اجمالی و کلی؟ (پرسش)]] | ||
* [[اجمالی یا تفصیلی بودن علم به عنوان یکی از ویژگیهای علوم برگزیدگان خداوند به چه معناست؟ (پرسش)]] | |||
* [[اجمالی یا تفصیلی بودن علم به عنوان یکی از ویژگیهای علوم اهل بیت به چه معناست؟ (پرسش)]] | |||
{{پایان پرسش وابسته}} | |||
== منابع == | |||
==منابع== | |||
{{منابع}} | {{منابع}} | ||
# [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی | # [[پرونده:مشرق موعود.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علم امام تام یا محدود؟ (مقاله)|'''علم امام تام یا محدود؟''']] | ||
#[[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی | # [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[سید علی هاشمی (زاده ۱۳۵۲)|هاشمی، سید علی]]، [[علوم برگزیدگان (کتاب)|'''علوم برگزیدگان''']] | ||
# [[پرونده:Tqk.jpg|22px]] [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|'''گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه''']] | # [[پرونده:Tqk.jpg|22px]] [[محمد رضا بهدار|بهدار، محمد رضا]]، [[گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه (مقاله)|'''گستره علم امام در اندیشه علمای شیعه''']] | ||
# [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|'''بررسی علم امام حسین به شهادت''']] | # [[پرونده:Mg1150 91icl.jpg|22px]] [[محسن رنجبر|رنجبر، محسن]]، [[بررسی علم امام حسین به شهادت (مقاله)|'''بررسی علم امام حسین به شهادت''']] | ||
# [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[عسکری امامخان|امامخان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایاننامه)|'''منشأ و قلمرو علم امام''']] | # [[پرونده:5433913604.jpg|22px]] [[عسکری امامخان|امامخان، عسکری]]، [[منشأ و قلمرو علم امام (پایاننامه)|'''منشأ و قلمرو علم امام''']] | ||
# [[پرونده: | # [[پرونده:IM010599.jpg|22px]] [[مهدی پیشوایی|پیشوایی، مهدی]]، [[مقتل جامع سیدالشهداء ج۱ (کتاب)|'''مقتل جامع سیدالشهداء ج۱''']] | ||
# [[پرونده:11100047.jpg|22px]] [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف آبادی، نعمت الله]]، [[اقوال علما در علم امام (مقاله)|'''اقوال علما در علم امام''']] | # [[پرونده:11100047.jpg|22px]] [[نعمت الله صالحی نجف آبادی|صالحی نجف آبادی، نعمت الله]]، [[اقوال علما در علم امام (مقاله)|'''اقوال علما در علم امام''']] | ||
# [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی''']] | # [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی''']] | ||
خط ۷۲: | خط ۶۷: | ||
{{پایان منابع}} | {{پایان منابع}} | ||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
[[رده:علم معصوم]] | [[رده:علم معصوم]] | ||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]] | |||
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]] |