معجزه علم معصوم در کلام اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{علم معصوم}} {{خرد}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:cen...» ایجاد کرد)
 
 
(۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{علم معصوم}}
{{مدخل مرتبط
{{خرد}}
| موضوع مرتبط = معجزه علم معصوم
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| عنوان مدخل  = معجزه علم معصوم
: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث '''[[علم معصوم]]''' است. "'''[[معجزه علم معصوم]]'''" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
| مداخل مرتبط = [[معجزه علم معصوم در کلام اسلامی]] - [[معجزه علم معصوم در فلسفه اسلامی]]
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
| پرسش مرتبط  = علم معصوم (پرسش)
: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[معجزه علم معصوم در قرآن]] | [[معجزه علم معصوم در حدیث]] | [[معجزه علم معصوم در فلسفه اسلامی]] | [[معجزه علم معصوم در عرفان اسلامی]]</div>
}}
<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[علم معصوم (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">


==چیستی معجزه==
== معناشناسی ==
*معجزه، کارى است که بشر به ‏طور عادى و معمولى قادر به انجام آن نیست و لذا دلیل ارتباط انسان با خدا و شاهدى محکم بر صحّت ادّعاى نبوت یا امامت می شود.<ref>ر.ک. مهری، سید مرتضی، آگاهی های غیبی، ماهنامه پاسدار اسلام، ش 155، صفحه؟؟؟</ref> معجزه بر چند نوع است، یکی از آنها خبرهای غیبی و اطلاع از عالم غیب است، که اگر پیغمبر از خدا در خواست کند و بخواهد تا از ماجرایی یا ماجراهایی از غیب آگاه شود، خدای متعال او را آگاه می‌کند. روزی در سفر تبوک شتر پیغمبر(صلی الله علیه و آله) گم شد، اصحاب آن حضرت برای پیدا کردن شتر به این طرف و آن طرف رفته و به جستجو پرداختند. یکی از منافقان که همراه لشکریان بود، از روی تمسخر گفت: "او می‌پندارد که پیامبر است و از آسمان‌ها به شما خبر می‌دهد، اما اکنون نمی‌داند شترش کجاست". رسول خدا(صلی الله علیه و آله) چون این سخن را شنید، رو به افرادی که در حضورش بودند کرده و فرمودند: مردی از لشکریان سخن گفته است، ولی به خدا سوگند من چیزی را نمی‌دانم جز آنچه را خدا به من یاد دهد. اکنون خداوند مرا به مکان شتر راهنمایی کرد. شتر من در همین وادی و در فلان دره است که افسارش به درختی گیر کرده است. بروید و آن شتر را بیاورید. یکی از اصحاب به محلی که پیامبر دقیقا راهنمایی کرده بود، رفت و زمام شتر را همان‌گونه که پیامبر فرموده بود، به شاخه درختی گیر کرده بود، باز کرد و شتر را نزد پیامبر آورد<ref>رسول محلاتی، زندگانی حضرت محمد(صلی الله علیه و آله)، ص 608</ref>.<ref>ر.ک. بشارتی، علی محمد، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص 72</ref>
معجزه، کارى است که [[بشر]] به ‏طور عادى و معمولى قادر به انجام آن نیست و لذا دلیل ارتباط [[انسان]] با [[خدا]] و شاهدى محکم بر صحّت ادّعاى [[نبوت]] یا [[امامت]] می‌‌شود<ref>ر.ک: [[سید مرتضی مهری|مهری، سید مرتضی]]، [[آگاهی‌های غیبی (مقاله)|آگاهی‌های غیبی]]، [[پاسدار اسلام (نشریه)|ماهنامه پاسدار اسلام]].</ref>. معجزه بر چند نوع است، یکی از آنها خبرهای غیبی و اطلاع از [[عالم غیب]] است، که اگر [[پیغمبر]] از [[خدا]] در خواست کند و بخواهد تا از ماجرایی یا ماجراهایی از [[غیب]] [[آگاه]] شود، [[خدای متعال]] او را آگاه می‌کند. روزی در [[سفر]] [[تبوک]] شتر پیغمبر{{صل}} گم شد، [[اصحاب]] آن حضرت برای پیدا کردن شتر به این طرف و آن طرف رفته و به جستجو پرداختند. یکی از [[منافقان]] که همراه [[لشکریان]] بود، از روی [[تمسخر]] گفت: "او می‌پندارد که [[پیامبر]] است و از [[آسمان‌ها]] به شما خبر می‌دهد، اما اکنون نمی‌داند شترش کجاست". [[رسول خدا]]{{صل}} چون این سخن را شنید، رو به افرادی که در حضورش بودند کرده و فرمودند: مردی از لشکریان[[سخن]] گفته است، ولی به خدا [[سوگند]] من چیزی را نمی‌دانم جز آنچه را خدا به من یاد دهد. اکنون [[خداوند]] مرا به مکان شتر [[راهنمایی]] کرد. شتر من در همین [[وادی]] و در فلان دره است که افسارش به درختی گیر کرده است. بروید و آن شتر را بیاورید. یکی از [[اصحاب]] به محلی که پیامبر دقیقا راهنمایی کرده بود، رفت و زمام شتر را همان‌گونه که پیامبر فرموده بود، به شاخه درختی گیر کرده بود، باز کرد و شتر را نزد پیامبر آورد<ref>رسول محلاتی، زندگانی حضرت محمد{{صل}}، ص۶۰۸.</ref>.<ref>ر.ک: بشارتی، علی محمد، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص۷۲.</ref>
*معجزه بودن امور خارق‌العاده پیامبران گذشته، معنایی جز ناتوانی بشر از همانندآوری ندارد.<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن شناسی، ص 131</ref> معجزه مانند هر پدیدۀ دیگر نیاز به علت دارد. اعجاز، یک عمل طبیعى نیست بلکه مربوط به غیب این جهان است و کار خداوند است که به دست آنها انجام مى‏‌گیرد:<ref>سورۀ عنکبوت، آیۀ 50</ref> «وَقَالُوا لَوْلا أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الآيَاتُ عِندَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُّبِينٌ»<ref>ر.ک. مهری، سید مرتضی، آگاهی های غیبی، ماهنامه پاسدار اسلام، ش 155، صفحه؟؟؟</ref> معجزه در هر قالبی که ظهور کند چه معجزات انبیای گذشته و چه قرآن، برای اثبات مدعای پیامبر، مبنی بر ارتباط با خدا و عالم غیب است و در این جهت، هیچ تفاوتی بین قرآن و سایر معجزات نیست.<ref>ر.ک. مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن شناسی، ص 131</ref>
==معجزه و کرامت و علم غیب معصوم==
*اگر اثبات رسالت پیامبر نیازمند این باشد که وی از باب اعجاز، علم غیب بداند و از غیب خبر دهد، باید توانایی آنرا داشته باشد و چون امامت، خلافت از رسول است، بنابراین اگر لازمۀ اثبات امامت آنان نیز داشتن علم غیب باشد، قطعاً واجد آن خواهند بود. البته این در رسول به عنوان معجزه و در غیر او به عنوان کرامت خواهد بود.<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص 82 ـ 87</ref> علم امام را از این نظر که آنرا از منبعی فرا عادی دریافت می‌کند نه از راه حواس و فکر و حدس یک نوع کرامت و معجزه می‌دانند. زیرا از اموری خبر می‌دهند که از دسترس عقل بشری خارج‌اند و جز از راه وحی و الهام به این سنخ از آگاهی نمی‌توان رسید. حماد از امام صادق(علیه السلام) نقل کرده حضرت فرمودند:<ref>صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص ۱۲۸</ref> «نحن و الله نعلم‏ ما في‏ السموات‏ و ما في‏ الأرض و ما في الجنة و ما في النار و ما بين ذلك» حماد می‌گوید از این فرمایش حضرت مبهوت شدم، به ایشان نگریستم که حضرت خطاب به من سه بار فرمود: «ان ذلك في كتاب الله» ... .»<ref>ر.ک. زرین جویی، عین الله، مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی، ص 70</ref>
==معجزه و علم غیب پیامبر، دائمی یا مقطعی==
*باید توجه داشت دربارۀ معجزه داشتنن پیامبران دو نظریه وجود دارد برخی قائلند پیامبران معجزه داشته و خداوند به آنها علم غیب داده است، اما معتقدند این علم به صورت اتفاقی و محدود و در هنگام مصلحت پدید می‌آمده است نه برای همیشه. درست است که پیامبر قدرت غیبی دارد و می‌تواند معجزه انجام دهد، اما این امر فقط به موقعیت‌های مشخص اختصاص دارد و در غیر آنها این توانایی وجود ندارد. اما بر اساس آیات قرآن صحیح آن است که گفته شود توانایی پیامبران و علم غیب آنها همیشگی و مستمر است.<ref>ر.ک. موسوی حصینی، سید عبدالرحیم، آگاهی امامان از غیب، ص 48 ـ 51</ref> مانند: «أَنِّي قَدْ جِئْتُكُم بِآيَةٍ مِّن رَّبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُم مِّنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الأَكْمَهَ وَالأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُم بِمَا تَأكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لَّكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ»<ref>سورۀ آل عمران، آیۀ 49</ref> این آیه ثابت می‌کند توانایی حضرت عیسی(ع) بر انجام معجزات، مخصوص یک واقعه معین نبوده است.<ref>ر.ک. موسوی حصینی، سید عبدالرحیم، آگاهی امامان از غیب، ص 48 ـ 51</ref> و ... .<ref>مانند آیۀ 39 سورۀ صاد و آیۀ 10 سورۀ سبأ </ref>
==نتیجه گیری==
*آنچه در تاریخ و سیرۀ پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) ثابت و مسلم است وجود اخبارات غیبی آنان است که به عنوان معجزه و کرامت قابل تبیین است.<ref>ر.ک. مهدی فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص 82 ـ 87</ref>


== پرسش‌های وابسته ==
معجزه بودن امور [[خارق‌العاده]] [[پیامبران]] گذشته، معنایی جز [[ناتوانی]] [[بشر]] از همانندآوری ندارد<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[قرآن‌شناسی (کتاب)|قرآن‌شناسی]]، ص۱۳۱.</ref>. معجزه مانند هر پدیدۀ دیگر نیاز به علت دارد. [[اعجاز]]، یک عمل طبیعى نیست بلکه مربوط به [[غیب]] این [[جهان]] است و کار [[خداوند]] است که به دست آنها انجام مى‏‌گیرد: {{متن قرآن|وَقَالُوا لَوْلا أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الآيَاتُ عِندَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُّبِينٌ}}<ref>سورۀ عنکبوت، آیۀ ۵۰.</ref>.<ref>ر.ک: [[سید مرتضی مهری|مهری، سید مرتضی]]، [[آگاهی‌های غیبی (مقاله)|آگاهی‌های غیبی]]، [[پاسدار اسلام (نشریه)|ماهنامه پاسدار اسلام]].</ref> [[معجزه]] در هر قالبی که ظهور کند چه [[معجزات]] انبیای گذشته و چه [[قرآن]]، برای [[اثبات]] مدعای [[پیامبر]]، مبنی بر ارتباط با خدا و [[عالم غیب]] است و در این جهت، هیچ تفاوتی بین قرآن و سایر معجزات نیست<ref>ر.ک: [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[قرآن‌شناسی (کتاب)|قرآن‌شناسی]]، ص۱۳۱.</ref>.
* [[رابطه علم ویژه معصوم با معجزه و کرامت چیست؟ (پرسش)]]
* [[رابطه علم غیب با معجزه و کرامت چیست؟ (پرسش)]]
* [[آیا معجزه به واسطه علم غیب است؟ (پرسش)]]


== معجزه و [[کرامت]] و [[علم غیب معصوم]] ==
اگر اثبات [[رسالت پیامبر]] نیازمند این باشد که وی از باب [[اعجاز]]، [[علم غیب]] بداند و از غیب خبر دهد، باید [[توانایی]] آن را داشته باشد و چون [[امامت]]، [[خلافت]] از [[رسول]] است، بنابراین اگر لازمۀ [[اثبات امامت]] آنان نیز داشتن علم غیب باشد، قطعاً واجد آن خواهند بود. البته این در رسول به عنوان معجزه و در غیر او به عنوان کرامت خواهد بود<ref>ر.ک: [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۸۲ ـ ۸۷.</ref>. [[علم امام]] را از این نظر که آن را از منبعی فرا عادی دریافت می‌کند نه از راه حواس و [[فکر]] و حدس یک نوع کرامت و معجزه می‌دانند؛ زیرا از اموری خبر می‌دهند که از دسترس [[عقل]] بشری خارج‌اند و جز از راه [[وحی]] و [[الهام]] به این سنخ از [[آگاهی]] نمی‌توان رسید. حماد از [[امام صادق]]{{ع}} نقل کرده حضرت فرمودند: حماد می‌گوید از این فرمایش حضرت مبهوت شدم، به ایشان نگریستم که حضرت خطاب به من سه بار فرمود: {{متن حدیث|ان ذلك في كتاب الله}}<ref>{{متن حدیث|نحن و الله نعلم‏ ما في‏ السموات‏ و ما في‏ الأرض و ما في الجنة و ما في النار و ما بين ذلك}}، صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۱۲۸.</ref>.<ref>ر.ک: [[عین‌الله زرین‌جویی|زرین‌جویی، عین‌الله]]، [[مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی (پایان‌نامه)|مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی]]، ص۷۰.</ref>


==جستارهای وابسته==
== [[معجزه]] و علم غیب پیامبر، دائمی یا مقطعی ==
باید توجه داشت دربارۀ معجزه داشتنن [[پیامبران]] دو نظریه وجود دارد برخی قائلند پیامبران معجزه داشته و [[خداوند]] به آنها [[علم غیب]] داده است، اما معتقدند این [[علم]] به صورت اتفاقی و محدود و در هنگام [[مصلحت]] پدید می‌آمده است نه برای همیشه. درست است که [[پیامبر]] [[قدرت]] [[غیبی]] دارد و می‌تواند معجزه انجام دهد، اما این امر فقط به موقعیت‌های مشخص اختصاص دارد و در غیر آنها این [[توانایی]] وجود ندارد. اما بر اساس [[آیات قرآن]] صحیح آن است که گفته شود توانایی پیامبران و علم غیب آنها همیشگی و مستمر است. مانند: {{متن قرآن|أَنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ}}<ref>«من برای شما نشانه‌ای از پروردگارتان آورده‌ام؛ من برای شما از گل، (اندامواره‌ای) به گونه پرنده می‌سازم و در آن می‌دمم، به اذن خداوند پرنده‌ای خواهد شد و به اذن خداوند نابینای مادرزاد و پیس را شفا خواهم داد و به اذن خداوند مردگان را زنده خواهم کرد و شما را از آنچه می‌خورید یا در خانه می‌انبارید آگاه خواهم ساخت، این نشانه‌ای برای شماست اگر مؤمن باشید» سوره آل عمران، آیه ۴۹.</ref>. این [[آیه]] ثابت می‌کند توانایی [[حضرت عیسی]]{{ع}} بر انجام [[معجزات]]، مخصوص یک واقعه معین نبوده است<ref>ر.ک: [[سید عبدالرحیم موسوی حصینی|موسوی حصینی، سید عبدالرحیم]]، [[آگاهی امامان از غیب (کتاب)|آگاهی امامان از غیب]]، ص۴۸ ـ ۵۱.</ref> و...<ref>مانند آیۀ ۳۹ سورۀ صاد و آیۀ ۱۰ سورۀ سبأ .</ref>.


== نتیجه‌گیری ==
آنچه در [[تاریخ]] و سیرۀ [[پیامبر اسلام]]{{صل}} و [[اهل بیت]]{{ع}} [[ثابت]] و مسلم است وجود اخبارات غیبی آنان است که به عنوان معجزه و [[کرامت]] قابل تبیین است<ref>ر.ک: [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن]]، ص۸۲ ـ ۸۷.</ref>.


=='''[[:رده:آثار علم معصوم|منبع‌شناسی جامع علم معصوم]]'''==
== پرسش‌های وابسته ==
{{پرسش‌های وابسته}}
{{پرسش‌های وابسته}}
{{ستون-شروع|3}}
* [[رابطه علم ویژه معصوم با معجزه و کرامت چیست؟ (پرسش)]]
* [[:رده:کتاب‌شناسی کتاب‌های علم معصوم|کتاب‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[رابطه علم غیب با معجزه و کرامت چیست؟ (پرسش)]]
* [[:رده:مقاله‌شناسی مقاله‌های علم معصوم|مقاله‌شناسی علم معصوم]]؛
* [[آیا معجزه به واسطه علم غیب است؟ (پرسش)]]
* [[:رده:پایان‌نامه‌شناسی پایان‌نامه‌های علم معصوم|پایان‌نامه‌شناسی علم معصوم]].
{{پایان پرسش‌های وابسته}}
{{پایان}}
{{پایان}}
 
==منابع==
* [[پرونده:11178.jpg|22px]] [[اعلا تورانی|تورانی، اعلا]] و [[زهرا خطیبی|خطیبی، زهرا]]، [[علم امام در آینه حکمت متعالیه (مقاله)|'''علم امام در آینه حکمت متعالیه''']]؛


== منابع ==
{{منابع}}
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[قرآن‌شناسی (مصباح یزدی) (کتاب)|'''قرآن‌شناسی''']]
# [[پرونده:11119.jpg|22px]] [[سید مرتضی مهری|مهری، سید مرتضی]]، [[آگاهی‌های غیبی (مقاله)|'''آگاهی‌های غیبی''']]، [[پاسدار اسلام (نشریه)|ماهنامه پاسدار اسلام]]
# [[پرونده:9030760879.jpg|22px]] [[حسن مهدی‌فر|مهدی‌فر، حسن]]، [[علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن (پایان‌نامه)|'''علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن''']]
# [[پرونده:Daneshgaheqom.jpg|22px]] [[عین‌الله زرین‌جویی|زرین‌جویی، عین‌الله]]، [[مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی (پایان‌نامه)|'''مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی''']]
# [[پرونده:24567345.jpg|22px]] [[سید عبدالرحیم موسوی حصینی|موسوی حصینی، سید عبدالرحیم]]، [[آگاهی امامان از غیب (کتاب)|'''آگاهی امامان از غیب''']]
{{پایان منابع}}


==پانویس==
== پانویس ==
{{یادآوری پانویس}}
{{پانویس}}
{{پانویس2}}


{{علم معصوم افقی}}
[[رده:علم معصوم]]
[[رده:مدخل‌های اصلی دانشنامه]]
[[رده:معجزه علم معصوم]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
[[رده:مدخل برگرفته از پرسمان علم معصوم]]
[[رده:مفاهیم در کلام اسلامی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۹:۵۷

معناشناسی

معجزه، کارى است که بشر به ‏طور عادى و معمولى قادر به انجام آن نیست و لذا دلیل ارتباط انسان با خدا و شاهدى محکم بر صحّت ادّعاى نبوت یا امامت می‌‌شود[۱]. معجزه بر چند نوع است، یکی از آنها خبرهای غیبی و اطلاع از عالم غیب است، که اگر پیغمبر از خدا در خواست کند و بخواهد تا از ماجرایی یا ماجراهایی از غیب آگاه شود، خدای متعال او را آگاه می‌کند. روزی در سفر تبوک شتر پیغمبر(ص) گم شد، اصحاب آن حضرت برای پیدا کردن شتر به این طرف و آن طرف رفته و به جستجو پرداختند. یکی از منافقان که همراه لشکریان بود، از روی تمسخر گفت: "او می‌پندارد که پیامبر است و از آسمان‌ها به شما خبر می‌دهد، اما اکنون نمی‌داند شترش کجاست". رسول خدا(ص) چون این سخن را شنید، رو به افرادی که در حضورش بودند کرده و فرمودند: مردی از لشکریانسخن گفته است، ولی به خدا سوگند من چیزی را نمی‌دانم جز آنچه را خدا به من یاد دهد. اکنون خداوند مرا به مکان شتر راهنمایی کرد. شتر من در همین وادی و در فلان دره است که افسارش به درختی گیر کرده است. بروید و آن شتر را بیاورید. یکی از اصحاب به محلی که پیامبر دقیقا راهنمایی کرده بود، رفت و زمام شتر را همان‌گونه که پیامبر فرموده بود، به شاخه درختی گیر کرده بود، باز کرد و شتر را نزد پیامبر آورد[۲].[۳]

معجزه بودن امور خارق‌العاده پیامبران گذشته، معنایی جز ناتوانی بشر از همانندآوری ندارد[۴]. معجزه مانند هر پدیدۀ دیگر نیاز به علت دارد. اعجاز، یک عمل طبیعى نیست بلکه مربوط به غیب این جهان است و کار خداوند است که به دست آنها انجام مى‏‌گیرد: ﴿وَقَالُوا لَوْلا أُنزِلَ عَلَيْهِ آيَاتٌ مِّن رَّبِّهِ قُلْ إِنَّمَا الآيَاتُ عِندَ اللَّهِ وَإِنَّمَا أَنَا نَذِيرٌ مُّبِينٌ[۵].[۶] معجزه در هر قالبی که ظهور کند چه معجزات انبیای گذشته و چه قرآن، برای اثبات مدعای پیامبر، مبنی بر ارتباط با خدا و عالم غیب است و در این جهت، هیچ تفاوتی بین قرآن و سایر معجزات نیست[۷].

معجزه و کرامت و علم غیب معصوم

اگر اثبات رسالت پیامبر نیازمند این باشد که وی از باب اعجاز، علم غیب بداند و از غیب خبر دهد، باید توانایی آن را داشته باشد و چون امامت، خلافت از رسول است، بنابراین اگر لازمۀ اثبات امامت آنان نیز داشتن علم غیب باشد، قطعاً واجد آن خواهند بود. البته این در رسول به عنوان معجزه و در غیر او به عنوان کرامت خواهد بود[۸]. علم امام را از این نظر که آن را از منبعی فرا عادی دریافت می‌کند نه از راه حواس و فکر و حدس یک نوع کرامت و معجزه می‌دانند؛ زیرا از اموری خبر می‌دهند که از دسترس عقل بشری خارج‌اند و جز از راه وحی و الهام به این سنخ از آگاهی نمی‌توان رسید. حماد از امام صادق(ع) نقل کرده حضرت فرمودند: حماد می‌گوید از این فرمایش حضرت مبهوت شدم، به ایشان نگریستم که حضرت خطاب به من سه بار فرمود: «ان ذلك في كتاب الله»[۹].[۱۰]

معجزه و علم غیب پیامبر، دائمی یا مقطعی

باید توجه داشت دربارۀ معجزه داشتنن پیامبران دو نظریه وجود دارد برخی قائلند پیامبران معجزه داشته و خداوند به آنها علم غیب داده است، اما معتقدند این علم به صورت اتفاقی و محدود و در هنگام مصلحت پدید می‌آمده است نه برای همیشه. درست است که پیامبر قدرت غیبی دارد و می‌تواند معجزه انجام دهد، اما این امر فقط به موقعیت‌های مشخص اختصاص دارد و در غیر آنها این توانایی وجود ندارد. اما بر اساس آیات قرآن صحیح آن است که گفته شود توانایی پیامبران و علم غیب آنها همیشگی و مستمر است. مانند: ﴿أَنِّي قَدْ جِئْتُكُمْ بِآيَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ أَنِّي أَخْلُقُ لَكُمْ مِنَ الطِّينِ كَهَيْئَةِ الطَّيْرِ فَأَنْفُخُ فِيهِ فَيَكُونُ طَيْرًا بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُبْرِئُ الْأَكْمَهَ وَالْأَبْرَصَ وَأُحْيِي الْمَوْتَى بِإِذْنِ اللَّهِ وَأُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَمَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ[۱۱]. این آیه ثابت می‌کند توانایی حضرت عیسی(ع) بر انجام معجزات، مخصوص یک واقعه معین نبوده است[۱۲] و...[۱۳].

نتیجه‌گیری

آنچه در تاریخ و سیرۀ پیامبر اسلام(ص) و اهل بیت(ع) ثابت و مسلم است وجود اخبارات غیبی آنان است که به عنوان معجزه و کرامت قابل تبیین است[۱۴].

پرسش‌های وابسته

منابع

پانویس

  1. ر.ک: مهری، سید مرتضی، آگاهی‌های غیبی، ماهنامه پاسدار اسلام.
  2. رسول محلاتی، زندگانی حضرت محمد(ص)، ص۶۰۸.
  3. ر.ک: بشارتی، علی محمد، امامت از دیدگاه امامیه و زیدیه، ص۷۲.
  4. ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن‌شناسی، ص۱۳۱.
  5. سورۀ عنکبوت، آیۀ ۵۰.
  6. ر.ک: مهری، سید مرتضی، آگاهی‌های غیبی، ماهنامه پاسدار اسلام.
  7. ر.ک: مصباح یزدی، محمد تقی، قرآن‌شناسی، ص۱۳۱.
  8. ر.ک: مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۸۲ ـ ۸۷.
  9. «نحن و الله نعلم‏ ما في‏ السموات‏ و ما في‏ الأرض و ما في الجنة و ما في النار و ما بين ذلك»، صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، ص۱۲۸.
  10. ر.ک: زرین‌جویی، عین‌الله، مسئله علم امام در آثار دانشمندان معاصر شیعی، ص۷۰.
  11. «من برای شما نشانه‌ای از پروردگارتان آورده‌ام؛ من برای شما از گل، (اندامواره‌ای) به گونه پرنده می‌سازم و در آن می‌دمم، به اذن خداوند پرنده‌ای خواهد شد و به اذن خداوند نابینای مادرزاد و پیس را شفا خواهم داد و به اذن خداوند مردگان را زنده خواهم کرد و شما را از آنچه می‌خورید یا در خانه می‌انبارید آگاه خواهم ساخت، این نشانه‌ای برای شماست اگر مؤمن باشید» سوره آل عمران، آیه ۴۹.
  12. ر.ک: موسوی حصینی، سید عبدالرحیم، آگاهی امامان از غیب، ص۴۸ ـ ۵۱.
  13. مانند آیۀ ۳۹ سورۀ صاد و آیۀ ۱۰ سورۀ سبأ .
  14. ر.ک: مهدی‌فر، حسن، علوم اهل بیت ویژگی‌ها ابعاد و مبادی آن، ص۸۲ ـ ۸۷.