کارکردهای نبوت: تفاوت میان نسخهها
HeydariBot (بحث | مشارکتها) |
|||
(۵۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۹ کاربر نشان داده نشد) | |||
خط ۱: | خط ۱: | ||
{{نبوت}} | {{نبوت}} | ||
{{مدخل مرتبط | |||
| موضوع مرتبط = نبوت | |||
| عنوان مدخل = کارکردهای نبوت | |||
| مداخل مرتبط = [[کارکردهای نبوت در قرآن]] - [[کارکردهای نبوت در حدیث]] - [[کارکردهای نبوت در کلام اسلامی]] - [[کارکردهای نبوت در فلسفه اسلامی]] - [[کارکردهای نبوت در عرفان اسلامی]] | |||
| پرسش مرتبط = کارکردهای نبوت (پرسش) | |||
}} | |||
'''کارکردهای نبوت''' به معنای فواید و آثار مترتب بر [[نبوت]] [[پیامبران]] است. | '''کارکردهای [[نبوت]]''' به معنای فواید و آثار مترتب بر [[نبوت]] [[پیامبران]] است. | ||
== کارکردهای [[نبوت]] از دیدگاه [[خواجه نصیر طوسی]] == | |||
* [[خواجه نصیرالدین طوسی]]، ۹ وجه از وجوه [[حسن]] [[بعثت]] را در [[کتاب]] [[تجرید الاعتقاد (کتاب)|تجرید الاعتقاد]] ذکر کرده است: | |||
# [[عقل]]، در حوزه مسائلی که خود بر [[درک]] آن تواناست، از سوی [[وحی]] [[تأیید]] و تقویت میشود و در حوزهای که راهی به آن ندارد، [[معارف]] لازم به [[انسان]] ارائه میگردد. | |||
# [[آدمی]]، همواره احتمال میدهد فعل او مورد [[رضایت]] مولایش نباشد، با ارسال [[پیامبران]]، این [[ترس]] رخت بر میبندد <ref>[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|آموزش کلام اسلامی، ج۲]]، ج۲، ص ۱۵.</ref>. | |||
# [[عقل]]، از [[درک]] [[حسن و قبح]] گروهی از [[افعال]] [[ناتوان]] و [[نیازمند]] [[وحی]] است. | |||
# [[عقل]] به [[تنهایی]] نمیتواند از سود یا زیان بسیاری از امور "مانند خوراکی و دارو" [[آگاه]] شود. | |||
# رفع نیاز [[بشر]] به [[قوانین]] اصلاح کنند؛ [[روابط اجتماعی]] | |||
# [[شکوفایی]] استعدادهای [[علمی]] | |||
# [[آموزش]] صنایع و [[فنون]] | |||
# [[تعلیم]] [[حکمت عملی]] "[[اخلاق]] و [[سیاست]]" | |||
# [[تعلیم]] [[واجبات]] و [[محرمات]] [[شرعی]] <ref>[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|آموزش کلام اسلامی، ج۲]]، ج۲، ص ۱۶.</ref>. | |||
* وجه اول و پنجم و هشتم پس از تکمیل و بازسازی به صورت دلایلی بر [[ضرورت]] [[بعثت|بعثت پیامبران]] ارائه شدهاند. و وجه چهارم و هفتم از فواید و اهداف اصلی و ذاتی [[بعثت پیامبران]] نیستند. | |||
== | == مهمترین فواید [[بعثت پیامبران]] == | ||
[[ | # ارائه عمیقترین [[اندیشهها]] در باب [[شناخت]] [[آفریدگار]]:بسیارى از مطالب هست که [[عقل انسان]]، توانایى [[درک]] آنها را دارد ولى یا نیاز به [[گذشت]] زمان و تجارب فراوان دارد و یا در اثر اهتمام افراد به امور مادى و [[غلبه]] گرایشهاى حیوانى بر ایشان مورد [[غفلت]] و فراموشى قرار مىگیرد و یا در اثر بدآموزیها و [[تبلیغات سوء]]، بر توده هاى [[مردم]]، [[پنهان]] مىماند. چنین مطالبى نیز بهوسیله [[انبیاء]]، بیان مىگردد و با تذکرات و یادآوریهاى پى در پى، از فراموش شدن کلى آنها جلوگیرى بعمل مىآید و با آموزشهاى صحیح و منطقى، جلوى مغالطات و بدآموزیها گرفته مىشود. از اینجا نکته نامیده شدن [[انبیاء]] به "مذکر" و "نذیر" و نامیده شدن [[قرآن کریم]] به "ذِکر" و "[[تذکره]]" روشن مىگردد. [[امیرمؤمنان]] {{ع}} در [[مقام]] بیان حکمتهاى [[بعثت]] [[انبیاء]] مىفرماید: "خداى [[متعال]]، [[پیامبران]] خود را پى در پى فرستاد تا وفادارى به [[پیمان]] [[فطرت]] را از [[مردم]] بخواهند، و نعمتهاى فراموش شده را به یادشان آورند، و با [[تبلیغ]] و بیان حقایق، [[حجت]] را برایشان تمام کنند"<ref>{{متن حدیث|لِیَسْتَأدُوهم میثاقَ فِطْرَته، و یُذکِّروهم مَنْسِىَّ نِعْمتِه، و یَحتجّوا عَلَیْهم بِالتّبلیغ}}</ref><ref> محمد تقی مصباح یزدی، آموزش عقاید</ref>. | ||
# ارائه معارفی ژرف درباره [[حقیقت انسان]] | |||
# عرضه آموزههای بلند درباره [[جهان هستی]] | |||
# ارائه [[تعالیم]] حیاتبخش [[اخلاقی]] | |||
# تشریح [[قوانین]] و [[احکام]] فردی و [[اجتماعی]] | |||
# تحقق الگوهای [[عینی]] [[کمال انسانی]]: یکى از مهمترین عوامل [[تربیت]] و [[رشد]] و [[تکامل انسان]]، وجود [[الگو]] و نمونه [[رفتار]] است که اهمیت آن، در مباحث روانشناسى به ثبوت رسیده است. [[انبیاء]] الهى بهعنوان انسانهاى کامل و [[تربیت]] شده الهى، این نقش را به [[بهترین]] وجهى ایفاء مىکنند و علاوه بر تعلیمات و آموزشهاى مختلف، به [[تربیت]] و [[تزکیه]] [[مردم]] نیز مىپردازند. و مىدانیم که در [[قرآن کریم]] "[[تعلیم و تزکیه]]" توأماً ذکر شده و حتى در بعضى از موارد "[[تزکیه]]" مقدم بر "[[تعلیم]]" آمده است. <ref> محمد تقی مصباح یزدی، آموزش عقاید</ref>. | |||
# بسط [[عدالت اجتماعی]] و [[رهبری سیاسی]] و [[اجتماعی]] <ref>[[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|آموزش کلام اسلامی، ج۲]]، ج۲، ص ۱۷ و ۱۸.</ref>: یکى دیگر از [[برکات]] وجود [[انبیاء]] در میان [[مردم]] این است که در صورت فراهم بودن شرایط لازم، رهبرى اجتماعى و سیاسى و قضائى [[مردم]] را به عهده مىگیرند. و بدیهى است که [[رهبر معصوم]]، یکى از بزرگترین نعمتهاى الهى براى [[جامعه]] مىباشد و بهوسیله او جلو بسیارى از نابسامانیهاى اجتماعى گرفته مىشود و [[جامعه]] از [[اختلاف]] و پراکندگى و کجروى [[نجات]] مىیابد و به سوى کمال مطلوب رهبرى مىگردد<ref> محمد تقی مصباح یزدی، آموزش عقاید</ref>. | |||
# ارائه معارفی ژرف درباره حقیقت انسان | |||
# عرضه آموزههای بلند درباره جهان هستی | |||
# ارائه تعالیم حیاتبخش اخلاقی | |||
# تشریح قوانین و احکام فردی و اجتماعی | |||
# تحقق الگوهای عینی کمال انسانی | |||
# بسط عدالت اجتماعی <ref>[[آموزش کلام اسلامی (کتاب)|آموزش کلام | |||
== | == [[دلیل]] [[نیازمندی]] به [[نبوت]] == | ||
* اگر قبول کنیم [[زندگی]] [[بشر]] با مردنش در این [[دنیا]] پایان نمیپذیرد و نشئه دیگری وجود دارد، بدون [[شک]] [[علم]] و [[عقل]] [[بشر]] برای [[تحقیق]] در مسائل [[آخرت]] و تشخیص [[منافع]] و مضراتش کافی نیست. حتی اصل وجود چنین جهانی نه [[صد]] درصد قابل [[اثبات]] است و نه [[صد]] درصد قابل [[نفی]]. لذا نیاز به [[انبیا]] در مسائل [[اخروی]] جای بحثی ندارد. اما علاوه بر این، [[قرآن]]، مسئله [[زندگی دنیا]] را هم از نظر [[هدف]] [[انبیا]] مطرح میکند: {{متن قرآن|...لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط}} و در جاهای دیگر "[[شناخت خداوند]]" را هم ذکر میکند. پس [[قرآن]]، وجود [[پیامبران]] را برای [[برقراری عدالت]] لازم و ضروری میداند. از نظر [[علمی]] و مطالعات [[اجتماعی]] چنین ضرورتی هست. | |||
* [[بشر]] به [[حکم]] [[غریزه]] [[اجبار]] ندارد زندگیاش [[اجتماعی]] باشد برخلاف حیوانهای [[اجتماعی]] که از طرف خود [[خلقت]] و [[طبیعت]]، مسخر و مجبورند که [[اجتماعی]] [[زندگی]] کنند، یعنی لزومی نیست وظیفهاش را با [[تعلیم و تربیت]] یاد بگیرد بلکه راه خودش را اجباراً میداند <ref>[[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|کلام نوین اسلامی، ج۲]]، ص ۷۰-۷۲.</ref>. اما این [[نقص]] در [[بشر]] هست و به او این [[غریزه]] داده نشده است. آن وقت [[بشر]] به موجب همین [[اختیار]]، امکان [[تخلف]] از [[وظیفه]]، همیشه برایش هست و دنبال هدفهای خودش میرود و نه دنبال [[مصلحت]] [[اجتماع]]، برخلاف حیوان [[اجتماعی]]. [[بشر]] نیاز دارد به یک [[هدایت]] و [[رهبری]] که او را بهسوی [[مصالح]] اجتماعیاش [[هدایت]] و [[رهبری]] کند و [[نیازمند]] است به یک [[قوه]] [[حاکم]] بر وجودش که او را به دنبال [[مصالح اجتماعی]] بفرستد که همان [[ایمان]] باشد. <ref>[[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|کلام نوین اسلامی، ج۲]]، ص ۷۳ و ۷۴.</ref>. | |||
== جستارهای وابسته == | |||
{{مدخل وابسته}} | |||
* [[اتصال نبوتها]] | |||
==جستارهای وابسته== | |||
{{ | |||
* [[ | |||
* [[اثبات نبوت]] | * [[اثبات نبوت]] | ||
* [[اجتبای نبوت]] | * [[اجتبای نبوت]] | ||
* [[احادیث نبوت]] | |||
* [[احکام نبوت]] | |||
* [[ادعای نبوت]] | * [[ادعای نبوت]] | ||
* [[امامت]] | |||
* [[انقطاع نبوت]] | * [[انقطاع نبوت]] | ||
* [[اهداف نبوت]] | |||
* [[آیات نبوت]] | * [[آیات نبوت]] | ||
* [[بقای نبوت]] | * [[بقای نبوت]] | ||
* [[پیامبر]] ([[نبی]]) | |||
* [[تجدید نبوت]] | * [[تجدید نبوت]] | ||
* [[تعلیم غیبی به غیر نبی]] | * [[تعلیم غیبی به غیر نبی]] | ||
* [[ | * [[تکثر نبوت]] | ||
* [[حقیقت نبوت]] | |||
* [[ختم نبوت]] | |||
* [[خصایص نبوت]] | * [[خصایص نبوت]] | ||
* [[درجه نبوت]] | |||
* [[رسالت]] | |||
* [[شأن پیامبر]] | |||
* [[شؤون نبوت]] | |||
* [[ضرورت نبوت]] | |||
* [[ضروریات نبوت]] | * [[ضروریات نبوت]] | ||
* [[ | * [[فعل پیامبر]] | ||
* [[بعثت]] | |||
* [[فلسفه بعثت]] | |||
* [[وجوب بعثت]] | |||
* [[قدم نبوت]] | * [[قدم نبوت]] | ||
* [[کارکردهای نبوت]] | |||
* [[کثرت پیامبر]] | |||
* [[کمال نبوت]] | * [[کمال نبوت]] | ||
* [[مدعی نبوت]] | * [[مدعی نبوت]] | ||
* [[ | * [[معجزه]] | ||
* [[ | * [[مقام نبوت]] | ||
* [[مقامهای پیامبر]] | * [[مقامهای پیامبر]] | ||
* [[نبوت از دیدگاه بروندینی]] | |||
* [[نبوت برادران یوسف پیامبر]] | * [[نبوت برادران یوسف پیامبر]] | ||
* [[ | * [[نبوت تبلیغی]] | ||
* [[نبوت تشريعى]] | |||
* [[نبوت خاصه]] | |||
* [[نبوت زن]] | |||
* [[نبوت عامه]] | |||
* [[نبوت مشترکه]] | |||
* [[نبوت مطلق]] | |||
* [[نبوت مقید]] | |||
* [[نبوغ عقلی]] | |||
* [[وحی]] | * [[وحی]] | ||
* [[ولایت]] | * [[ولایت]] | ||
* [[ | * [[ويژگی پیامبر]] | ||
{{پایان | {{پایان مدخل وابسته}} | ||
{{ | == منابع == | ||
{{منابع}} | |||
* [[پرونده:426310763.jpg|22px]] [[عبدالحسین خسروپناه|خسروپناه، عبدالحسین]]، [[کلام نوین اسلامی ج۲ (کتاب)|'''کلام نوین اسلامی''']] | |||
* [[پرونده:33456.jpg|22px]] [[محمد تقی مصباح یزدی|مصباح یزدی، محمد تقی]]، [[راه و راهنماشناسی (کتاب)|'''راه و راهنماشناسی''']] | |||
* [[پرونده:1233456.jpg|22px]] [[محمد سعیدی مهر|سعیدی مهر، محمد]]، [[آموزش کلام اسلامی ج۲ (کتاب)|'''آموزش کلام اسلامی ج۲''']] | |||
{{پایان منابع}} | |||
==پانویس== | == پانویس == | ||
{{ | {{پانویس}} | ||
[[رده:نبوت عامه]] | |||
[[رده:نبوت | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۷
کارکردهای نبوت به معنای فواید و آثار مترتب بر نبوت پیامبران است.
کارکردهای نبوت از دیدگاه خواجه نصیر طوسی
- خواجه نصیرالدین طوسی، ۹ وجه از وجوه حسن بعثت را در کتاب تجرید الاعتقاد ذکر کرده است:
- عقل، در حوزه مسائلی که خود بر درک آن تواناست، از سوی وحی تأیید و تقویت میشود و در حوزهای که راهی به آن ندارد، معارف لازم به انسان ارائه میگردد.
- آدمی، همواره احتمال میدهد فعل او مورد رضایت مولایش نباشد، با ارسال پیامبران، این ترس رخت بر میبندد [۱].
- عقل، از درک حسن و قبح گروهی از افعال ناتوان و نیازمند وحی است.
- عقل به تنهایی نمیتواند از سود یا زیان بسیاری از امور "مانند خوراکی و دارو" آگاه شود.
- رفع نیاز بشر به قوانین اصلاح کنند؛ روابط اجتماعی
- شکوفایی استعدادهای علمی
- آموزش صنایع و فنون
- تعلیم حکمت عملی "اخلاق و سیاست"
- تعلیم واجبات و محرمات شرعی [۲].
- وجه اول و پنجم و هشتم پس از تکمیل و بازسازی به صورت دلایلی بر ضرورت بعثت پیامبران ارائه شدهاند. و وجه چهارم و هفتم از فواید و اهداف اصلی و ذاتی بعثت پیامبران نیستند.
مهمترین فواید بعثت پیامبران
- ارائه عمیقترین اندیشهها در باب شناخت آفریدگار:بسیارى از مطالب هست که عقل انسان، توانایى درک آنها را دارد ولى یا نیاز به گذشت زمان و تجارب فراوان دارد و یا در اثر اهتمام افراد به امور مادى و غلبه گرایشهاى حیوانى بر ایشان مورد غفلت و فراموشى قرار مىگیرد و یا در اثر بدآموزیها و تبلیغات سوء، بر توده هاى مردم، پنهان مىماند. چنین مطالبى نیز بهوسیله انبیاء، بیان مىگردد و با تذکرات و یادآوریهاى پى در پى، از فراموش شدن کلى آنها جلوگیرى بعمل مىآید و با آموزشهاى صحیح و منطقى، جلوى مغالطات و بدآموزیها گرفته مىشود. از اینجا نکته نامیده شدن انبیاء به "مذکر" و "نذیر" و نامیده شدن قرآن کریم به "ذِکر" و "تذکره" روشن مىگردد. امیرمؤمنان (ع) در مقام بیان حکمتهاى بعثت انبیاء مىفرماید: "خداى متعال، پیامبران خود را پى در پى فرستاد تا وفادارى به پیمان فطرت را از مردم بخواهند، و نعمتهاى فراموش شده را به یادشان آورند، و با تبلیغ و بیان حقایق، حجت را برایشان تمام کنند"[۳][۴].
- ارائه معارفی ژرف درباره حقیقت انسان
- عرضه آموزههای بلند درباره جهان هستی
- ارائه تعالیم حیاتبخش اخلاقی
- تشریح قوانین و احکام فردی و اجتماعی
- تحقق الگوهای عینی کمال انسانی: یکى از مهمترین عوامل تربیت و رشد و تکامل انسان، وجود الگو و نمونه رفتار است که اهمیت آن، در مباحث روانشناسى به ثبوت رسیده است. انبیاء الهى بهعنوان انسانهاى کامل و تربیت شده الهى، این نقش را به بهترین وجهى ایفاء مىکنند و علاوه بر تعلیمات و آموزشهاى مختلف، به تربیت و تزکیه مردم نیز مىپردازند. و مىدانیم که در قرآن کریم "تعلیم و تزکیه" توأماً ذکر شده و حتى در بعضى از موارد "تزکیه" مقدم بر "تعلیم" آمده است. [۵].
- بسط عدالت اجتماعی و رهبری سیاسی و اجتماعی [۶]: یکى دیگر از برکات وجود انبیاء در میان مردم این است که در صورت فراهم بودن شرایط لازم، رهبرى اجتماعى و سیاسى و قضائى مردم را به عهده مىگیرند. و بدیهى است که رهبر معصوم، یکى از بزرگترین نعمتهاى الهى براى جامعه مىباشد و بهوسیله او جلو بسیارى از نابسامانیهاى اجتماعى گرفته مىشود و جامعه از اختلاف و پراکندگى و کجروى نجات مىیابد و به سوى کمال مطلوب رهبرى مىگردد[۷].
دلیل نیازمندی به نبوت
- اگر قبول کنیم زندگی بشر با مردنش در این دنیا پایان نمیپذیرد و نشئه دیگری وجود دارد، بدون شک علم و عقل بشر برای تحقیق در مسائل آخرت و تشخیص منافع و مضراتش کافی نیست. حتی اصل وجود چنین جهانی نه صد درصد قابل اثبات است و نه صد درصد قابل نفی. لذا نیاز به انبیا در مسائل اخروی جای بحثی ندارد. اما علاوه بر این، قرآن، مسئله زندگی دنیا را هم از نظر هدف انبیا مطرح میکند: ﴿...لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط﴾ و در جاهای دیگر "شناخت خداوند" را هم ذکر میکند. پس قرآن، وجود پیامبران را برای برقراری عدالت لازم و ضروری میداند. از نظر علمی و مطالعات اجتماعی چنین ضرورتی هست.
- بشر به حکم غریزه اجبار ندارد زندگیاش اجتماعی باشد برخلاف حیوانهای اجتماعی که از طرف خود خلقت و طبیعت، مسخر و مجبورند که اجتماعی زندگی کنند، یعنی لزومی نیست وظیفهاش را با تعلیم و تربیت یاد بگیرد بلکه راه خودش را اجباراً میداند [۸]. اما این نقص در بشر هست و به او این غریزه داده نشده است. آن وقت بشر به موجب همین اختیار، امکان تخلف از وظیفه، همیشه برایش هست و دنبال هدفهای خودش میرود و نه دنبال مصلحت اجتماع، برخلاف حیوان اجتماعی. بشر نیاز دارد به یک هدایت و رهبری که او را بهسوی مصالح اجتماعیاش هدایت و رهبری کند و نیازمند است به یک قوه حاکم بر وجودش که او را به دنبال مصالح اجتماعی بفرستد که همان ایمان باشد. [۹].
جستارهای وابسته
- اتصال نبوتها
- اثبات نبوت
- اجتبای نبوت
- احادیث نبوت
- احکام نبوت
- ادعای نبوت
- امامت
- انقطاع نبوت
- اهداف نبوت
- آیات نبوت
- بقای نبوت
- پیامبر (نبی)
- تجدید نبوت
- تعلیم غیبی به غیر نبی
- تکثر نبوت
- حقیقت نبوت
- ختم نبوت
- خصایص نبوت
- درجه نبوت
- رسالت
- شأن پیامبر
- شؤون نبوت
- ضرورت نبوت
- ضروریات نبوت
- فعل پیامبر
- بعثت
- فلسفه بعثت
- وجوب بعثت
- قدم نبوت
- کارکردهای نبوت
- کثرت پیامبر
- کمال نبوت
- مدعی نبوت
- معجزه
- مقام نبوت
- مقامهای پیامبر
- نبوت از دیدگاه بروندینی
- نبوت برادران یوسف پیامبر
- نبوت تبلیغی
- نبوت تشريعى
- نبوت خاصه
- نبوت زن
- نبوت عامه
- نبوت مشترکه
- نبوت مطلق
- نبوت مقید
- نبوغ عقلی
- وحی
- ولایت
- ويژگی پیامبر
منابع
پانویس
- ↑ سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، ج۲، ج۲، ص ۱۵.
- ↑ سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، ج۲، ج۲، ص ۱۶.
- ↑ «لِیَسْتَأدُوهم میثاقَ فِطْرَته، و یُذکِّروهم مَنْسِىَّ نِعْمتِه، و یَحتجّوا عَلَیْهم بِالتّبلیغ»
- ↑ محمد تقی مصباح یزدی، آموزش عقاید
- ↑ محمد تقی مصباح یزدی، آموزش عقاید
- ↑ سعیدی مهر، محمد، آموزش کلام اسلامی، ج۲، ج۲، ص ۱۷ و ۱۸.
- ↑ محمد تقی مصباح یزدی، آموزش عقاید
- ↑ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج۲، ص ۷۰-۷۲.
- ↑ خسروپناه، عبدالحسین، کلام نوین اسلامی، ج۲، ص ۷۳ و ۷۴.